10-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Elektr elementlarning hisobini bajarish

10-Amaliy mashg’ulot

Mavzu: Elektr elementlarning hisobini bajarish.

Ko’prik sxemasi

Ko’prik sxemasi yordamida qarshilikni ancha aniq o’lchash mumkin. 1 – rasmda ko’prik sxemasining asosiy tuzilishi va ishlash printsipi ko’rsatilgan.

1 – rasm Qarshilikni o’lchash uchun ishlatiladigan ko’prik sxemasi
1 – rasmda ko’rsatilgan ko’prik sxemasining ishlash printsipi ko’prikni muvozanatlashga asoslangan. Ko’prik sxemasi muvozanat holatiga kelganda uning o’lchash diagonalidagi kuchlanish U_AB=0V bo’ladi. SHunda,ko’prikning bir yelkasida joylashgan nomalum qarshilik qolgan uchta qarshilik qiymatlari yordamida xisoblab aniqlanishi mumkin.

Balanslanmagan ko’prik sxemasi sensordan kelgan signallarni o’lchash uchun ham ishlatiladi. 2 –rasmdagi ko’prik cxemasida R₁ sezgir elementning qarshiligi.



2 –rasm Sensorli ko’prik
Sensorning qarshiligi quyidagi qonuniyatga ko’ra o’zgaradi
R₁=R(1+X)
Parametrning kichik o’zgarishlari uchun , X << 1:

U_D ≈
Ko’prikning chiqishidagi U_D kuchlanish kirishidagi U_in kuchlanishning funktsiyasi bo’ldi.
Agar ko’prikning kirishidagi kuchlanish U_in = 10V bo’lib, o’zgarish koeffitsienti X = ± 0,002 ga teng bo’lsa, ko’prikning chiqish kuchlanishi U_AB=±5mV bo’ladi. Funktsiyaning chiziqlilikdan chekinishi 0,1 % dan oshmaydi. Ko’prik chiqishidagi U_D = 0 dan 50 mV signalni X =± 0,02 koeffitsienti ta’minlaydi va funktsiyaning chiziqlilikdan chekinishi 1% dan oshmaydi.
Ko’prikning sezgirligi quyidagicha aniqlanadi :
yoki
Ikki sensorli ko’prikning sxemasi 3 – rasmda keltirilgan. Uning chiqish kuchlanishi quyidagicha aniqlanadi:

3 – rasm Ikki sensorli ko’prik

, bunda X << 1
Bu sxemaning chiqish signali yakka sensorli sxemaning chiqish signalidan ikki barobar katta bo’ladi. To’rtta sensorli ko’prik ham bo’lishi mumkin. Bunday ko’prikda chiqish signali faqat sensorlar qarshiligi qarama – qarshi o’zgargandagina xosil bo’ladi. 4 – rasmda shunday ko’prik sxemasi keltirilgan.

4– rasm To’rt sensorli ko’prik

Bu sxemada chiqish kuchlanishi U_D quyidagicha ifodalanadi:

U_D ≈ U_in x X