2. Quymani qolipda sovishi va qolipdanajratish Quymani tozalash, tozalash turlari va jihozlari Qoliplarga suyuq qotishmani quyish

14-Ma’ruza
Mavzu:Kerakli ko‘rinishda va o‘lchamda quymalar olish
O‘quv modul birliklari:

1. 
   Qolipga metalni quyish
   

2. Quymani qolipda sovishi va qolipdanajratish
3. Quymani tozalash, tozalash turlari va jihozlari


Qoliplarga suyuq qotishmani quyish. Yig’ilgan va maxkamlangan qolipga suyuq metall gorizontal, vertikal yoki oggan xolatda quyiladi. Mexanizatsiyalashgan quymakorlik sexlarida qolipga suyuq; metall konveerlarda, asosan, gorizontal xolatda quyiladi.
Davriy jarayonlarda ishlovchi sexda qoliplar maxsus maydonlarda quyiladi. Katta bo’lmagan qoliplar bir-birining ustiga quyiladi. Fakat quyish kosachasi ochiq xolatda turadi. Oddiy ko’rinishga ega bo’lgak quymalar (masalan, porshen quymasi) bitta tizimga yigiladi. Bu qoliplar pastki va ustki kismlarini bir xilda bo’lishi uchun presslash mashinalarida tayyorlanadi. Maydonni tejash bilan birga, ketma-ket qolipga quyish natijasida eritish tizimidagi metall sarfi kamayadi.
Qolipga suyuq metall chumich orqali, quymaning ogirligiga karab quddakikranda quyiladi. Metall listdan tayyorlangan chumichning ishchi yuzasi olovbardosh gisht bilan futerovka (koplama), qilinadi. Mayda chumichlar olovbardosh loylar bilan (5-50 mm kalinlikda) suvaladi.
Xajmi 50 kg bulgan, unchalik katta bulmagan chumichlar» bitta yoki ikkita ishchi yordamida quyiladi.
Qo’l cho’michlari mexanizatsiyalash sexlarida mayda qoliplarga quyma quyish uchun oralik yulaklarda olib kelib quyiladi. Mexanizatsiyalashgan chumichning xajmi 20-30 t gacha buladi. Mayda va urtacha mexanizatsiyalashgan chumichlar 20-60 mm li issikbardosh qatlamni xosilqilish uchun issikbardosh k,atlam shamot materiali bilan shuvaladi. Katta chumichlarnn suvashda 1 asbest listlaridan, issik;lik o’tkazmaydigan va issikbardok: gishtlardan foydalaniladi.
Suvalgan qatlamning qalinligi 300 mm dan oshmasligi kerak. Cho’yanlarni qiyish uchun 3-5 t sigadigan xar xil xajmdagi barabanli chumichlar ishlatiladi. Ochiq turdagi cho’michlarga qaraganda barabansimon chumichlarning issiklik yo’qotish darajasi kam. Boshka kovshlarga solishtirganda barabansimon cho’mich l ar da ishlaganda metallning tuqilishi kam va chumichni olish yengildir. Konveerda qolipga quyishda chumichlarning ko’tariluvchi va tushiriluvchi turlari kullaniladi. qolipga shlak va flyuslarning tushmasligi uchun chumichga maxsus to’siq o’rnatiladi.
Po‘lat erituvchi sexlarda o’rta yirik qoliplarga quyishda stoll ar qurilmasidan foydalaniladi, bu qurilma cho’michning pastki qismiga o‘rnatilgan bo’lib, qolipga metall quyishni ta'minlaydi. Sifatli quyma olish va metall sarfini kamaytirish uchun chumichlar metallni quyishdan oldin yetarli darajada qizdiriladi, aks xolda metall vodorod bilan to’yinib qolishi mumkin.
Kam xajmli chumichlarni kiritish uchun kamerali yoki katta bulmagan shaxtali pechlarda, katta xajmli chumichlar esa gaz yoki mazut gorelkalarda kuritiladi. Qoplama bog’lovchilar tarkibidagi suvdan butunlay ozod bo’lish uchun 750-880° qizdirilib, shu xaroratda 1,5-2 soat ushlab turiladi.
Suyuq, metall qolipga tusiklarga uchramasdan kiska yul bilan anik markazga quyilishi kerak. Quyilish kosachasi tulguncha quyiladi.