258. Tabiat falsafasining mohiyati

258.Tabiat falsafasining mohiyati
Табиат тушунчаси кенг маънодаги фалсафий тушунчалардан биридир. Табиат бениҳоят ҳилма-хил шакл ва кўринишлари билан инсонни қуршаб тўрган моддий олам, бутун мавжудотдан иборатдир. Лекин, “Табиат” тушунчасини ”Борлиқ” тушунчаси билан айнанлаштирмаслик лозим. Борлиқ тушунчаси мазмун жиҳатидан кенг бўлиб ижтимоий, маънавий борлиқни ҳам ўз ичига олади. “Табиат” тушунчаси анчайин тор маънода табиатшунослик фанларининг ўрганиш объекти сифатида ҳам тушунилади. Табиат фанлари табиатдаги барча нарса ва ҳодисаларнинг моҳияти ва уларда мавжуд бўладиган ўзгаришларни ўрганади. Бу фанлар маълумотларнини ўрганиш билан бизнинг табиат ҳақидаги тасаввурларимиз кенгайиб боради.Табиат тушунчаси материя тушунчасига яқин туради. Демак, табиат ҳилма-хил жисмлардан ташкил топган материядир. Аммо, одатда, табиат тушунчасини муайян бир чегарада, яъни инсон ва инсоният мавжудлигининг табиий шароитлари йиғиндиси сифатида ҳам ишлатилади. Ҳудди шу маънода, “Табиат” тушунчаси инсон ва жамиятнинг табиатга нисбатан тарихий жараён давомида ўзгариб борадиган муносабати тизимидаги ўрни ва ролини ифодалайди. Шунинг учун бу тушунча нафақат табиий, балки инсон томонидан яратилган, унинг мавжудлиги моддий шарт-шароитлари – “иккиламчи табиати”ни кўрсатиш учун ҳам ишлатилади.
259.Jamiyat rivojlanuchi tizim sifatida ijtimoiy hayot sferalari
Jamiyat – kishilar hayotiy faoliyatining tarixiy rivojlanish shakli bo’lib, o’z tuzilishi jihatidan murakkab tizimni tashkil qiladi. Jamiyatimiz sosial tizimining muayyan konkret shakli sifatida, uning funksional va rivojlanish qonuniyatini, har bir bo’lakchalarning o’ziga xos tomonlarini, o’zaro munosabatlarini ilmiy jihatdan o’rganib, to’g’ri boshqarish muhim ahamiyatga ega.Chunki, o’z vaqtida keyingi oqibati o’ylanmagan, oldindan sosiologik asosda tahlil qilinmagan va oldi olinmagan nuqsonlar jamiyat taraqqiyotida salbiy asoratlar qoldiradi.Sosiologiya tarixida jamiyat – o’z ijtimoiy ehtiyojlarini qondiruvchi kishilar birligi sifatida tushunilgan. Shu bilan birga, jamiyat ayrim ijtimoiy birlikgina emas, balki ijtimoiy munosabatlar majmuasi hamdir.
260.Globallashuvning mazmuni va mohiyati
Globallashuv (globalizatsiya) – lotincha “glob” so‘zidan olingan bo‘lib, aynan uni “dumaloqlashuv”, “kurralashuv” deb tarjima qilish mumkin. Yer sharining, Yer kurrasining fan-texnika yutuqlari tufayli insoniyat ixtiyoridagi xuddi bir butun sharga, kurraga aylanishini tushuntirish uchun ishlatiladi. “Global” tushunchasi lug‘aviy ma’nosi nuqtai nazaridan fransuz tilida “umumiy”, lotin tilida esa “globus”-Yer shari” ma’nolarini bildiradi. Demak, globalizm tushunchasi ana shu ikki ma’noda ham bevosita insoniyat hayoti va taqdiri bilan bog‘liq bo‘lgan katta muammolarni, “sayyoraviy”, “dunyoviy” muammolarni, global taraqqiyot istiqbollarini o‘ziga qamrab oladi.
261.Globballashuv hodisasi va globalistika.Globallashuv — bu xalqaro mehnat taqsimoti, iqtisodiy va siyosiy munosabatlar tizimi orqali bir-biri bilan bogʻlangan milliy iqtisodiyotlar majmui sifatida tushuniladigan, jahon iqtisodiyoti tarkibini oʻzgartirish jarayonlarining oʻziga xos xususiyatlaridan biridir.Transmilliylashtirish va mintaqaviylashtirish asosida iqtisodiyotning chambarchas bogʻliqligi hisoblanadi. Shu asosida yagona jahon tarmogʻi, bozor iqtisodiyoti, geoiqtisodiyot va uning infratuzilmalari shakllanmoqda, koʻp asrlar davomida xalqaro munosabatlarning asosiy xarakteri boʻlib kelgan davlat suvereniteti[2] taʼsirining pasayishi sodir boʻlmoqda. Globallashuv jarayoni bu davlat tomonidan shakllantirilgan bozor tizimlari evolyutsiyasining natijasidir[3].
Globalistika — bu xalqaro munosabatlar va jahon siyosati sohasidagi bilimlarning fanlararo shakli boʻlib, u gumanitar fanlar inqirozini engib oʻtishga intiladi, koʻpincha zamonaviy dunyoda sodir boʻlayotgan jarayonlar taʼsiri ostida tadqiqot ob’ektlarining ixtisoslashuvi va oʻzgarishi bilan ajralib turadi.
262.Global Jarayonlarning shakllanish tarixi global muammolarning turli darajalariGlobal jarayonlarning shakllanish tarixi.