4 amaliy mashg‘ulot



Yüklə 342 Kb.
səhifə1/2
tarix01.12.2022
ölçüsü342 Kb.
#71795
  1   2
4-Amaliy mashgulot

4 - AMALIY MASHG‘ULOT


Ishlab chiqarishdagi tabiiy va sun’iy yorug‘likni hisoblash usullari.
Ishlab chiqarish xonalari va ish joylarini yoritish sun’iy va tabiiy usulda amalga oshiriladi. Ish joylarini sun’iy yoritishning asosiy ko‘rsatkichlariga yoritilganlik, yorug‘lik oqimi, yorug‘lik kuchi, ravshanlilik, yorug‘likni yutish, qaytarish, o‘tkazish koeffitsiyentlari, yoritilganlikni pulsatsiya va notekislik koeffitsiyenti, fon, kontrast kabilar kiradi. Tabiiy yoritilganlik esa tabiiy yoritilganlik koeffitsiyenti bilan bahol anadi. Yoriti lganli kning meyoriy miqdori ishnin g turiga va ish razry adiga bog‘li q holda belgilanadi. Eng yuqori yoritilganlik 5000 lk bo‘lib 1 razryadli eng yuqori aniqlikdagi ishlar uchun, eng past miqdori esa 75 lk bo‘lib IV, V va VI razryaddagi ishlar uchun belgilangan.




Xonalar razryadi

Bajariladigan ishlarning xususiyatlari

Tabiiy yoritilganlik koeffitsiyenti, e

Minimal yoritilganlik koeffitsiyenti,
а

Yuqori va kombinatsiyala shgan
yoritilganlik

Yon tomonlama yoritilganlik




I

Muhim aniqlikdagi ishlar

10

3,5

-

II

Yuqori aniqlikdagi ishlar

7

2

0,20-0,16

III

Aniq ishlar

5

1,5

0.16-0,14

IV

Kam aniqlikdagi ishlar

3

1

0,14-0,12

V

Dag‘al ishlar

2

0,5

0,12-0,10

VI

Juda dag‘al ishlar (umumiy
kuzatish bilan kechadigan ishlar)

1

0,25

0,10-0,08

Ishlab chiqarish binolaridan tashqarida bajariladigan ishlar uchun ish joylarining va ish yuzalarining yoritilganligi ishning razryadiga bog‘liq holda 2 lk dan 50 lk gacha bo‘ladi.
5.1- va 5.2-jadvallarda tabiiy va sun’iy yoritilganlikning sanitar-gigiyenik talablar daajasidagi meyoriy miqdorlari ko‘rsatilgan.

5



VI

Juda dag‘al ishlar (umumiy
kuzatish bilan kechadigan ishlar)

1

0,25

0,10-0,0



.1-jadval Ishlab chiqarish binolarida tabiiy yoritilganlik ko‘rsatkichining meyoriy miqdorlari


5.2-jadval




















Eng kichik yoritilganlik, Lk













Lyuminessent
yoritkichda

Cho‘g‘lanma
yoritkichda

















Muhim

0,1 va
undan kam

Kichik

Qorong

3000

750

1500

300

aniqlikda




‘i

-

-

-

-




O‘rta

Yorqin

750

750

1000

300







Qorong

-

-

-

-




katta

‘i

1500

500

750

300







Yorqin

750

300

400

150







Qorong



















‘i



















yorqin













Yuqori

0,1-0,3

Kichik

Qorong

2000

750

1000

300

aniqlikda







‘i

1000

400

500

150







O‘rta

Yorqin

-

-

-

-










Qorong

750

200

400

100







Katta

‘i

-

-

-

-










Yorqin

500

150

300

75










Qorong






















‘i






















Yorqin













Aniq

0,3-1,0

Kichik

Qorong

1000

300

500

150







O‘rta

‘i

750

200

400

100







Katta

Yorqin

-

-

-

-










Qorong

500

150

300

75










‘i

-

-

-

-










Yorqin

400

150

200

50










Qorong






















‘i






















Yorqin













Kam

1,0-10

Kichik

Qorong

150

150

150

50

aniqlikda




O‘rta

‘i

150

150

150

50







Katta

Yorqin

-

-

-

-










Qorong

100

100

100

30










‘i

-

-

-

-










Yorqin

100

100

100

30










Qorong






















‘i






















Yorqin













Dag‘al

10 dan
yuqori

Obyektning asosiy
rang bilan

100

100

100

30



Ishlab chiqarish xonalari va ish joylarini sun’iy yoritish meyorlari








o‘zgaruv-chianligi
va asosiy rangga bog‘liq emas













Juda dag‘al




Obyektning asosiy

75

75

-

20

(umumiy

rang bilan













kuzatish bilan

o‘zgaruvchianligi













kechadigan

va asosiy rangga













ishlar)

bog‘liq emas

















Yoritilganlikni o‘lchash jihozlari


Yoritilganlikni o‘lchashda YU-15, YU-16, YU-17, YU-116 markali lyuksmetrlar ishlatiladi. YU-16 lyuksmetri eng keng tarqalgan bo‘lib, u o‘lchagich korpusidan, o‘lchov mexanizmi shkalasidan, korrektor va fotoelementlardan tashkil topgan bo‘ladi.

Lyuksmetrning ishlash prinsipi yorug‘lik oqimining fotoelementlarga ta’siri natijasida, lyuksmetr zanjirida elektr toki hosil bo‘lishiga asoslangan. Hosil bo‘lgan tok ta’sirida lyuksmetrning ko‘rsatkichi (YU-16 lyuksmetrida «quyoncha») harakatlanib, shkalada yoritilganlikning miqdorini «lyuks» da ko‘rsatadi.



5.3.-rasm. YU-16 lyuksmetri. 1-fotoelement; 2-filtr; 3-galvanometr shkalasi; 4- ravshanlilikni
aniqlagich; 5-qopqoq

Shu sababli yoritilganlikning miqdori lyuksmetr fotoelementlariga tushadigan yorug‘lik oqimining miqdoriga bog‘liqdir. Har bir lyuksmetrga qo‘shib-ajratgich bo‘lib, u yoritilganlikning o‘lchash oralig‘ini o‘rnatish uchun xizmat qiladi. YU-16 lyuksmetrning qo‘shib-ajratkichi 0-25 lk, 0-100 lk va 0-500 lk oraliqlarida o‘rnatilishi mumkin. Qo‘shib-ajratkichning har bir holati uchun 50 bo‘limdan iborat shkala to‘g‘ri keladi. Bundan tashqari YU-16 lyuksmetri fotoelementi yorug‘lik filtri«so‘ndiruvchi» bilan ta’minlangan bo‘lib, u yordamida 50000 lk.gacha bo‘lgan yoritilganlikni o‘lchash mumkin. Ushbu filtr asosan yoritilganlik 500 lk.dan yuqori bo‘lgan hollarda ishlatiladi.(5.3-rasm).


YU-17 lyuksmetrning qo‘shib-ajratkichini ham 3 xil (0-1 lk, 0-10 lk va 0-100 lk) holatda o‘rnatish mumkin. Lyuksmetrning shkalasi 100 ta teng bo‘lakka bo‘lingan. Shuning uchun qo‘shib – ajratkichning holatiga bog‘lik holda YU-17 lyuksmetri yordamida 0,01 lk.dan (qo‘shib-ajratkichning 0-1 lk holatida) 100 lk. gacha bo‘lgan miqdordagi yoritilganlikni o‘lchash mumkin.
Lyuksmetrlar meyor darajasida ishlashi uchun ular +450 S yoki –400S harorat va 80% nisbiy namlikdan yuqori bo‘lgan muhitda uzoq vaqt saqlanmasligi kerak.
Lyuksmetrdan foydalanganda avval ularning ko‘rsatgichi «0» holatda ekanligini tekshirib ko‘rish kerak va lyuksmetr qo‘shib-ajratkichini eng yuqori holatga o‘rnatish lozim. Bu holda ko‘rsatkich juda kam o‘zgarsa, qo‘shib-ajratkichni 2 yoki 3-holatga keltirish kerak. Agar yoritish har xil manbalar bilan amalga oshirilgan bo‘lsa, bu holda lyuksmetr ko‘rsatkichini «tuzatish koeffitsiyentiga» (5.3jadval)ko‘paytirish lozim.

Yüklə 342 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin