9-mavzu. Tezkorlik qobiliyatini tarbiyalash. Mashgʻulot turi: ma’ruza Mavzu rejasi

---

9-MAVZU.
Tezkorlik qobiliyatini tarbiyalash.
Mashgʻulot turi: 
ma’ruza 
Mavzu rejasi: 
1. Tezkorlikni tarbiyalash metodikasi. 
2. Harakatdagi tezkorlikni tarbiyalash metodikasi. 
1. Tezkorlikni tarbiyalash metodikasi 
Tezkorlik jismoniy sifatlarining ichida eng muhimlari qatoriga kiradi, chunki qanday 
harakat boimasin, u o‘z hissasini qo‘shib, bir xil vaziyatda samarali bajarilishiga va yuqori 
natijalar ko‘rsatishga ko‘maklashadi. Tezkorlik namoyon bo‘lishi 3 xil shaklda ko‘rinadi: (13-
jadval).
1. Harakat reaksiyasining latent (yashirin) vaqti.
2. Ayrim harakatlar tezligi (kichik tashqi qarshilikda)
3. Harakat chastotasi (vaqt birligida harakatning qaytarilish soni). 
Tezkorlikni tarbiyalash 
13-jadval 
Tezkorlikni nomayon bo‘lishi quyidagilarga bog‘liq: 
- asab jarayonlarining harakatchanligi; 
- irodaviy kuchlanishlar; 
- muskullarning kuchi va elastikligi muskullardagi ximiyaviy jara- 
yoni tezligi; 
- sport texnikasining takomillashuvi. 
Bu tezkorlikning elementlar shakllari nisbatan bir-biri bilan bog‘liq emas. Ayniqsa tezlik 
reaksiyasi vaqti ayrim harakatlar tezligi yoki harakat chastotasi bilan yaxshi korrelatsiya 
bermaydi. Amaliyotda tezkorlikning bu shakllarining majmua holda uchratamiz. Masalan: 
yugurishning natijasi: 
1. Startdagi reaksiyaning vaqtiga;
2. Ayrim harakat tezligiga (depsinish, sonni oldinga olib
chiqish);
3.
Qadamlar tempiga bog‘liq.
Maksimal tezlik bilan bajariladigan ko‘pgina harakatlarda 2 fazani uchratish mumkin:
rasm-6. 
1) tezlikni oshirish fazasi; 
2) tezlikka nisbatan turg‘unlashish fazasi. Birinchi faza - start tezlanishi va ikkinchi faza 
masofa tezligi bilan xarakterlanadi. 

---