Academic research in modern science

---

ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
 
International scientific-online conference 
253 
AVTOMOBIL YO‘LLARIDAGI SUN’IY INSHOATLAR 
Izzatullayev Shahzod Sobirjon o’g’li 
Termiz muhandislik-texnologiya 
instituti talabasi 
https://doi.org/10.5281/zenodo.7096965 
Avtomobil yo‘llarida suv o‘tkazuvchi quvurlar, ko‘priklar, estakadalar, 
yo‘lo‘tkazgichlar, tonellar, tirgak va himoya devorlari quriladi. Bu inshootlardan 
suv o‘tkazuvchi quvurlar va kichik ko‘priklar eng ko‘p tarqalgan. Yo‘l poyi orqali 
toshadigan suvlarni o‘tkazish uchun inshoot – lotoklar kam tarqalgan.
36-rasm. Avtomobil yo‘llaridagi sun’iy inshootlar:
a – harakat ustidan bo‘lgan to‘sinli ko‘prik; b – ochiq fermali ko‘prik (harakat 
pastdan); v – arkali ko‘prik; g - arka-konsolli ko‘prik; d – ramali ko‘prik; e – 
osma ko‘prik; j – aralashgan tizimli ko‘prik; z – suvo‘tkazuvchi quvurlar; i – 
ko‘prikli o‘tish sxemasi; 1 – ko‘prikka tutashma; 2 – oraliq qurilma; 3 - tirgak; 
4 -tayanch; 5 - ko‘prik; 6 –oqimni yo‘naltiruvchi damba; 7 – izga soluvchi 
inshoot.
  
  

---

ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
 
International scientific-online conference 
254 
Suv o‘tkazuvchi quvurlar va ularning elementlari
Suv o‘tkazuvchi quvurlar oddiy suv o‘tkazuvchi inshootlar bo‘lib, kam hajmdagi 
suvlarni o‘tkazishga mo‘ljallangan. Suv o‘tkazuvchi quvurlar doiraviy va to‘g‘ri 
to‘rtburchakli kesimlarda 0,75 m dan kam bo‘lmagan o‘lchamdagi tuynukda, bir 
qancha quvurlardan iborat ko‘p tuynukli bo‘lishi mumkin. Doiraviy 
suvo‘tkazuvchi quvur quyidagi elementlardan tashkil topadi: poydevor, 
quvurga suvni bir ravonda kirishini va undan chiqishini ta’minlovchi va 
ko‘tarma yon bag‘rini qo‘llovchi asosiy zvenolar va tuynuklar.
37-rasm. Avtomobil yo‘lidagi suv o‘tkazuvchi quvur
38-rasm. Quvur sxemasi:

---

ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
 
International scientific-online conference 
255 
1 - kallak, 2 – quvur zvenosi, 3 - qum-shag‘alli yostiqcha, 4 – tuproq bilan 
to‘ldirilgan  
Uncha katta bo‘lmagan doimiy va asosan davriy ochiq suv oqimlarini kesib 
o‘tishda temir yo‘l va avtomobil yo‘llari tarmog‘ida quriladigan quvurlar soni 
juda ko‘p, biroq ulardan har birining qiymati nisbatan kam va shuning uchun 
ularni qurish uchun ketadigan jami harajatlar uncha ko‘p emas. Sun’iy 
inshootlar toifasiga kiradigan bunday inshootlarni joylashtirish hamma vaqt 
yo‘lning o‘q chizig‘ini belgilashga bo‘ysindiriladi, bunga sabab shuki, har qaysi 
quvur uchun joyda eng yaxshi o‘rnini tanlash yo‘lning ancha uzayishiga, uning 
qurilishining umumiy qimmatlashuviga va yuk tashish harajatlarining ortishiga 
olib kelishi mumkin.
Quvurning joylashuvini yo‘lning umumiy belgilanishiga bo‘ysindirgan holda, 
shuningdek, suvni o‘tkazish sharoiti bo‘yicha etarlicha qulay bo‘lmagan 
joylarda hamma vaqt oqimni ancha va nisbatan arzon boshqarish, hatto zarur 
yo‘nalishda yaxlit sun’iy o‘zan qurish imkoniyati borligi hisobga olinadi.
Suv o‘tkazuvchi quvurlardan foydalanishda quyidagi nuqsonlar yuzaga keladi:
39-rasm. Suv o‘tkazuvchi quvurlarni loyqa bosishi, o‘simlik qatlamini buzilishi, 
ko‘tarma yon bag‘irlari eroziyasi, suvo‘tkazuvchi quvurlardagi quvur 
o‘tkazgichlar,

---

ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
 
International scientific-online conference 
256 
suvo‘tkazuvchi quvurni mustaxkamligini buzilishi, o‘zan yuvilishi va jarlik hosil 
bo‘lishi
Xulosa 
Quvurlar bugungi kunda eng muammoli masalalardan biri hisoblanib, 
ularning tez yemirilishi muammolarning asosiy sababidir. Bugungi kunda 
mustaxkam quvurlarni yaratish eng dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. 
Quvurlarni yasashda eko maxsulotlardan foydalanish ham sifat ham tannarx 
jixatidan quoay va samaradordir. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil 
2. uz.m.wikipedia.org