1. Elektron bozor va elektron tovarlar tushunchasi
Elektron bozor - bu uning ishtirokchilari, axborot va telekommunikatsiya texnologiyalari va tizimlarining rivojlangan tuzilishi sharoitida ma’lum qonuniyatlar bilan tavsiflangan mahsulotlar va ularning o‘zaro ta’sir jarayonlari.
Elektron bozor an’anaviy jismoniy bozorga nisbatan ancha mukammal raqobat bilan xarakterlanadi. Elektron bozorda xaridor va sotuvchilarning katta soni ishlaydi, yangi ishtirokchilarning bozorga kirishiga hech qanday to‘siqlar yo‘q, barcha ishtirokchilar axborotdan erkin foydalanadi. Elektron bozor ishtirokchilariga sotuvchilar, xaridorlar va yetkazib beruvchilar, shuningdek infratuzilma va bozor qoidalarini ta’minlovchi tashkilotlar kiradi.
Elektron bozor an’anaviy jismoniy bozorga nisbatan ancha mukammal raqobat bilan xarakterlanadi. Elektron bozorda xaridor va sotuvchilarning katta soni ishlaydi, yangi ishtirokchilarning bozorga kirishiga hech qanday to‘siqlar yo‘q, barcha ishtirokchilar axborotdan erkin foydalanadi. Elektron bozor ishtirokchilariga sotuvchilar, xaridorlar va yetkazib beruvchilar, shuningdek infratuzilma va bozor qoidalarini ta’minlovchi tashkilotlar kiradi.
SOTUVCHILAR VA VOSITACHILAR INTERNETDA VEB-SAYTLAR (SAYT) ORQALI - PROVAYDER SERVERIDAGI QUYIDAGI MA’LUMOTLARGA EGA:
Zamonaviy bozorda faoliyat yurituvchi hamma korxonalarni ularning elektron bozorga bo‘lgan munosabatiga ko‘ra 3 guruhga ajratish mumkin:
Zamonaviy bozorda faoliyat yurituvchi hamma korxonalarni ularning elektron bozorga bo‘lgan munosabatiga ko‘ra 3 guruhga ajratish mumkin:
Elektron biznesda xaridorlar ham o‘z xususiyatlariga ega bo‘lib, ular an’anaviy jismoniy bozor xaridorlaridan farq qiladi. Intrenetdan foydalanish ma’lum apparat vositalari va ma’lum bir bilim darajasi mavjudligiga bog‘liq. Shu sababli, internet foydalanuvchisini real bozorning o‘rta darajadagi xaridoridan, umuman olganda, ancha yuqori foyda va bilim darajasi bilan xarakterlanadi.
An’anaviy yo‘nalish tarafdorlari – ular sotib olmoqchi bo‘lgan tovarni ko‘rish, uni ushlash, sotuvchi bilan muloqot qilish (savdolashish)ni afzal ko‘radilar.
Elektron do‘konni o‘zlashtirgan va o‘z xaridlarining bir qismini amalga oshirish uchun Internetdan foydalanadigan xaridorlar.
Barcha xaridlarni on-layn rejimda amalga oshiradigan, ancha oldinlab ketgan iste’molchilar.
Bugungi kunda bir-biriga bog‘liq bo'lgan bir nechta tushunchalar mavjud: elektron biznes, elektron tijorat, elektron tijorat. Ular odatda sinonim sifatida ishlatiladi, ammo ular orasida liali ham farqlar mavjud.
Elektron biznesni biznes jarayonlariga axborot va telekommunikatsiya texnologiyalarini joriy etishga asoslangan biznes shakli deb hisoblash mumkin. Elektron biznes elektron tijorat yoki elektron tijoratga qaraganda ancha keng tushunchadir. Bu daromad keltiradigan iqtisodiy faoliyat deb ta’riflanishi mumkin.
Elektron tijorat yoki elektron tijorat - bu foyda olish maqsadida tovar va xizmatlarni sotib olish va sotish jarayonini amalga oshirishga qaratilgan operatsiyalar bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan biznes turi. Zamonaviy iqtisodiy leksikonda “elektron tijorat” (savdo) atamasi, agar u axborot va telekommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda amalga oshirilsa, biznesning har qanday sohasidagi tijorat faoliyatini anglatadi.
Internet-banking mijozga elektron to‘lov tizimlari asosida Internet orqali bank hisob varag‘ini boshqarish imkoniyatini beradi.
To‘lov tizimlari davlat moliya tizimining barqarorligi uchun asos bo‘lib, iqtisodiyotdagi tranzaktsion xarajatlarni kamaytiradi, moliyaviy va boshqa turdagi resurslardan foydalanish samaradorligini oshiradi, moliya bozori likvidligini oshiradi va xatti- harakatga hissa qo‘shadi.
Mobil tijorat - bu mobil qurilmalar, shu jumladan telefonlar, smartfonlar, planshetlar va noutbuklar orqali ishlaydigan tijorat xizmatlari to‘plami. Hozirda uning tizimiga o‘nga yaqin to‘lov xizmatlari, shuningdek dunyodagi barcha yirik banklarning maxsus onlayn-banki kiradi.
Aslida, mobil tijorat mobil qurilmalarda foydalanish uchun optimallashtirilgan elektron tijoratdir. Keng ma’noda, mobil tijorat mobil to‘lovlar (telefon hisobidan todov), mobil bank, moliyaviy xizmatlar va mobil Internet va ilovalar orqali xaridlarni o‘z ichiga oladi.
