Arximed qonuni

Arximed qonuni

Guruh:105-20

Topshirdi:Raximov Sirojiddin

Tekshirdi:

Reja:

• 1. Arximed
• 2. Arximed qonuni
• 3. Arxime qonuni bo’yich jajriba

Arximed

Arximed (grekcha: Ἀρχιμήδης; mil. avv. 287–212) Sirakuzalik qadimgi yunon olimi, fizik, matematik, mexanik va muhandis boʻlgan. Arximed oʻsha zamonning yirik ilmiy markazi – Iskandariyada taʼlim olgan. Rimliklar Sirakuzani bosib olishi paytida oʻldirilgan. Arximed richag qonunlarini topgan, uning nomi bilan yuritiladigan gidrostatika qonunini ochgan.Koʻp asarlari bizgacha yetib kelmagan.

Arximedning ochgan qonunlari uning yanada mashhur boʻlishiga olib

keladi. Koʻpchilikka maʼlum boʻlgan „Arximed kuchi“ yoki

„Arximed qonuni“ deb nomlangan qonun fizika fanida alohida

oʻrin egallaydi. Miloddan avvalgi 212-yilda rimliklar Sirakuzani

bosib olgandan soʻng Arximed oʻldirilgan. 

Arximed qonuni

Suyuqlik yoki gazga botirilgan har qanday jismga shu jism siqib chiqargan suyuqlik yoki gaz ogʻirligiga teng gidro-, aerostatik "koʻtarish kuchi" ta’sir qilishini ifodalaydi. Bu kuch jism sirtiga suyuqlik yoki gaz tomonidan ta’sir qiluvchi bosim kuchlarining teng ta’sir etuvchisi boʻlib, yuqoriga tik yoʻnaladi. Agar jismning ogʻirligi "koʻtarish kuchi"dan katta boʻlsa, jism choʻkadi, kichik boʻlsa – choʻkmaydi, teng boʻlsa, jism suyuqlik yoki gaz hajmining istalgan joyida boʻla oladi. Bu qonun bir jinsli boʻlmagan suyuqlik va gazlarga ham taalluqlidir.

Arximed qonunining formula koʻrinishi:

FA=pgV

bu yerda p– suyuqlik yoki gazning zichligi, g– erkin tushish tezlanishi, V boʻlsa – botirilgan jismning hajmi.

• Aga Arximed kuchi jism og’irligidan kata bo’lsa, jism suyuqlikdan qisman botgan holda suzib yuradi

FA>mg

• Agar Arximed kuchi jism og’irligiga teng bo’lsa,jism suyuqlik ichidagiistalgan joyida muallaq holda qoladi FA=mg
• Agar Arximed kuchi jism og’irligidan kichik bo’lsa, jism suyuqlikda cho’kadi FA

Agar jismning ogʻirligi "koʻtarish kuchi"ga teng boʻlsa, jism suyuqlik yoki gaz hajmining istalgan joyida boʻla oladi

Arxime qonuni bo’yich jajriba

Jismning havodagi og’irligi Ph dan

suyuqlikdagi og’irligi Ps ning ayirmasi siqib chiqarilgan suvning og’irligi F ga teng bo’ladi

F= Ph- Ps

Xulosa

• Suyuqlikka botirilgan jismga yuqoriga ko’taruvchi kuch ta’sir qladi
• Yuqoriga ko’taruvchi kuch og’irlik kuchiga qarama qarshi bo’ladi

Tajriba
F

Foydalalanilgan adabiyotlar

• 6-sifn fizika
• Vikipedia
• Arxiv.uz