Mavzu: ANSI 14 standarti
Mavzu rejasi: KIRISH
Loyixalashda standartlar. ESKD, GOST, ISO, DIN, ANSI 14
ASTM standarti
ANSI standarti
MENDEK standarti
API ASTM standartlari
XULOSA ADABIYOTLAR
ANSI 14 standarti Kirish Kompyuterli loyihalash jarayonining asosiy texnik vositasi elektron hisoblash mashinalari - faqatgina formallashtirilgan matematik modellar asosida lozim operatsiyalarni bajarishi mumkin. Matematik model deganda matematik ob’ektlar
to‘plami va ular o‘rtasidagi munosabatlar tushuniladi. Matematik modellar vositasida Kompyuterli loyihalash obe’ektining asosiy xususiyatlari tavsiflanadi.
Sistemali yondashuvda MM turkumida ob’ekt xususiyatlari quyidagilarda ifodalanadi: sistema xususiyatlari, sistema elementlarining xususiyatlari va tashqi muhit xususiyatlari. Bu xususiyatlarning raqamli ifodalari parametrlar deb ataladi. Sistema, sistema elementlari va tashqi muhit xususiyatlarining sonli miqdorlarini mos ravishda ob’ektning chiqish, ichki va tashqi parametrlari deb ataymiz. Misol uchun porshenli kompressor uchun quyidagilarni keltirsa bo‘ladi:
Chiqish parametrlari - kopressor unumdorligi, dvigatel quvvati, maksimal bosim miqdori, tsikllar soni, yonilg’i sarfi;
Ichki parametrlari - klapanlardagi havoga qarshilik koeffitsientlari, ishqalanish koeffitsienti, porshen sathining geometrik o‘lchamlari.
Tashqi parametrlar - tashqi muhit temperaturasi, bosimi, chiqish sistemasining qarshiligi.
Chiqish, ichki va tashqi parametrlar sonlarini m,n,l lar bilan, bu parametrlar vektorlarini mos ravishda Y=(y1,y2,…,ym), X=(x1,x2,...,xn), Q=(q1,q2,…,qn) bilan belgilab, ular o‘rtasidagi munosabatni quyidagicha ifodalasa bo‘ladi. (7-rasm)
1-rasm. Loyihalanadigan ob’ekt modeliga doir
Rasmda ko‘rsatilganidek sistema xususiyati uning tashqi va ichki parametrlariga bog’liq va bu bog’liqni quyidagicha yozsa bo‘ladi:
U = F (X,Q) (1)
Кeltirilgan munosabat Kompyuterli loyihalash ob’ektining matematik modeliga misoli bo‘la oladi. Bunday model yordamida ob’ektning chiqish parametrini X va Q
vektorlar parametrlari orqali osongina aniqlasa bo‘ladi. Lekin bunday modellarni faqat oddiy ob’ektlar uchun oson chiqarsa bo‘ladi. Кo‘pincha Kompyuterli loyihalash ob’ektida sodir bo‘ladigan jarayonlar quyidagi umumlashgan munosabat bilan ifodalanadi.
L v(z) = Q(z) (2)
Bunda L - jarayonga mos operator (integral, differentsial...,); Z - mustaqil (ixtiyoriy) o‘zgaruvchi parametr vektori (bu parametr umuman olganda o‘z ichiga vaqtni va fazoviy koordinatlarni oladi); v(z) - mustaqil o‘zgaruvchanlarga nisbatan berilgan funktsiya. v - fazoviy o‘zgaruvchilar vektori.
Ular Kompyuterli loyihalash ob’ektini fizik va informatsion holatini ifodalaydi.
Misol uchun Nьyuton qonuninidagi (mdv/dt = Ғ) tezlik v va kuch Ғ fazoviy o‘zgaruvchilar hisoblanadi.
Amalda texnik topshiriқlarda loyihalanadigan ob’ektga nisbatan ma’lum texnik talablar berilgan bo‘ladi. Kompyuterli loyihalash jarayonida mana shu talablar har doim inobatga olib boriladi. Loyihalanadigan ob’ektga bo‘lgan bir nechta talablar natijasini vektor formada birlashtirib TT = (TT 1 ,TT 2 ,…,TTg1...,TTch) ni hosil qilish mumkin. Kompyuterli loyihalash da bunday talablardan asosiysi bo‘lgan, loyihalanadigan ob’ekt xususiyatini ifodalovchi chiqish parametrlari TTg ma’lum shartlar asosida taqqoslab borilishi kerak
Yg < TTg (3)
yoki
Yg > TTg (4)
ba’zida bu me’zon (chegara) ikki tomonli tengsizliklarda bo‘lishi ham mumkun
TTg < Ug < TTg (5).
8,9,10 tengsizliklarning qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan hollarga misollar:
ga elektron qurilmada quvvat tarqalishi, truboprovoddagi bosimning yo‘qotilishi, dvigateldagi yonilg’i sarfi;
ga foydali ish koeffitsienti, dvigatel quvvati, kuchaytgirgich koeffitsienti; 10 ga optik sistemaning fokus oralig’i, kuchaytgichning rezonans chastotasi.
Eng ko'p qo'llaniladigan jarayon modeli bo'lib, u ko'pchilik tomonidan e'tirof etilgan Amerika Loyiha boshqaruvi institutining (PMI) Loyiha boshqaruvi bilimlari organi (PMBOK) kabi loyihalarni boshqarishning uslubiy asoslarini belgilovchi eng mashhur hujjatlarda qo'llaniladi. xalqaro de-fakto standarti va ISO 10006 standarti: 1997 yil, bu PMBOKning bir qator eng muhim qoidalariga de-yure standart maqomini berdi. 1987 yilda birinchi PMBOK o'rnini bosgan Loyiha boshqaruvi bilimlari bo'yicha qo'llanmaning (PMBOK Guide) 1996 yil nashri AQSh milliy standarti ANSI/PMI 99-001-2000 sifatida tan olingan.
Standart - standartlashtirish bo'yicha me'yoriy hujjat, qoida tariqasida, rozilik asosida ishlab chiqilgan, ko'pchilik manfaatdor tomonlarning muhim masalalar bo'yicha e'tirozlari yo'qligi bilan tavsiflangan, tan olingan organ (korxona) tomonidan qabul qilingan (tasdiqlangan) (GOST R 1.0-92. Rossiya Federatsiyasining davlat standartlashtirish tizimi. Asosiy qoidalar ). Standart (inglizcha me'yordan, namunadan) - so'zning keng ma'nosida - boshqa shunga o'xshash ob'ektlarni ular bilan solishtirish uchun boshlang'ich sifatida olingan namuna, standart, model.
Standart normativ-texnik hujjat sifatida standartlashtirish ob'ektiga qo'yiladigan normalar, qoidalar, talablar majmuini belgilaydi va vakolatli organ tomonidan tasdiqlanadi. Standart moddiy ob'ektlar (mahsulotlar, standartlar, moddalar namunalari) uchun ham, boshqa xarakterdagi normalar, qoidalar, talablar uchun ham ishlab chiqilishi mumkin.
Standartlashtirish - mahsulotlar, ishlar va xizmatlarning atrof-muhit, hayot, sog'liq va mulk uchun xavfsizligini ta'minlash maqsadida normalar, qoidalar va xususiyatlarni (keyingi o'rinlarda talablar) belgilash bo'yicha faoliyat; texnik va axborot mosligi, shuningdek, mahsulotlarning o'zaro almashinishi; fan, texnika va texnologiyaning rivojlanish darajasiga muvofiq mahsulot, ishlar va xizmatlar sifati; o'lchovlar birligi; barcha turdagi resurslarni tejash; tabiiy va texnogen ofatlar va boshqa favqulodda vaziyatlar xavfini hisobga olgan holda xo‘jalik yurituvchi subyektlarning xavfsizligi; mamlakatning mudofaa qobiliyati va safarbarlik tayyorgarligi.
ASTM: Amerika Sinov va Materiallar Jamiyati (ASTM) ilgari sinov materiallari xalqaro assotsiatsiyasi (IATM) edi.1980-yillarda sanoat materiallarini sotib olish va sotish jarayonida xaridor va etkazib beruvchi o'rtasidagi fikr-mulohazalar va kelishmovchiliklarni hal qilish uchun ba'zi odamlar texnik qo'mita tizimini yaratishni taklif qilishdi va texnik qo'mita har tomonlama ishtirok etish uchun vakillarni tashkil qildi. Materiallar spetsifikatsiyalari va sinov tartib-qoidalariga oid bahsli masalalarni muhokama qilish va hal qilish uchun texnik simpozium.Birinchi IATM yig'ilishi 1882 yilda Evropada bo'lib o'tdi, unda ishchi qo'mita tuzildi.
ANSI: Amerika Milliy Standartlar Instituti (ANSI) 1918-yilda tashkil etilgan.Oʻsha paytda AQSHda koʻplab korxonalar va professional va texnik guruhlar standartlashtirish ishlarini boshlagan, biroq ular oʻrtasida muvofiqlashtirish yoʻqligi sababli koʻplab qarama-qarshiliklar va muammolar mavjud edi.Samaradorlikni yanada oshirish uchun yuzlab fan va texnologiya jamiyatlari, uyushma tashkilotlari va guruhlari standartlashtirish bo'yicha ixtisoslashgan tashkilotni tashkil etish va yagona yagona standartni shakllantirish zarur deb hisoblaydilar.
MENDEK: Amerika mexanik muhandislar jamiyati 1880 yilda tashkil etilgan. Hozirda u butun dunyo bo'ylab 125 000 dan ortiq a'zolariga ega xalqaro notijorat ta'lim va texnologiya tashkilotiga aylandi.Muhandislik sohasidagi fanlararo intizom ortib borayotganligi sababli, ASME nashri fanlararo chegara texnologiyasi haqida ham ma'lumot beradi.O'rganiladigan fanlarga quyidagilar kiradi: asosiy muhandislik, ishlab chiqarish, tizim dizayni va boshqalar.
API:API Bu Amerika neft institutining qisqartmasi.API 1919-yilda tashkil etilgan boʻlib, Qoʻshma Shtatlardagi birinchi milliy biznes uyushmasi boʻlib, dunyodagi eng erta va eng muvaffaqiyatli standartlarni belgilash palatalaridan biridir.