Axox – tənəffüs yollarının distal hissələrinin(bronxiollar) və ağciyər parenximasının zədələnməsi, emfizemanın formalaşması ilə xarakterize olunan 1-cili xroniki ağciyər xəstəliyidir.  Siqaret çəkmə



AXOX

– tənəffüs yollarının distal 

hissələrinin(bronxiollar) və ağciyər 

parenximasının zədələnməsi , emfizemanın 

formalaşması ilə xarakterize olunan 

1-cili

xroniki ağciyər xəstəliyidir.



Siqaret çəkmə

-(passiv və aktiv) bu 

səbəblərin arasında ən tez-tez rast 

gəlinəndir.Heç  zaman  siqaret  çəkməyən  

insanlarda  Axox nadirən  inkişaf  edir.



Peşə ilə əlaqədar 

- müxtəlif tozlar,kimyəvi 

maddələrə məruz qalma ,zərərli qazlar , hava 

çirklənməsi 



İrsi faktorlar  

- alfa

1

antitripsin 

çatmamazlığı (emfizema səviyyəsində)

AXOX –un inkişafı  zamanı  qanda  oksigenin  

çatışmazlığı  səbəbindən  xəstələrdə dodaq  

və dırnaqlar  göyümtül  rəngə boyanır.  Belə

xəstələrdə səhər baş  ağrıları  və bədən 

çəkisinin  azalması  müşahidə oluna bilər.  

Ağır  hallarda  xəstələrdə qanlı  öskürək  baş  

verə bilər.

Patogenezi-

bilirikki tənəfüs yollarının normal 

fəaliyyət göstərməsi üçün səyrici hüceyrələrin və

kirpikli epitelin qarşılıqlı hərəkəti , qədəhəbənzər 

hüceyrələrin ifraz etdiyi seliyin qatılığı və miqdarı 

əsas şərtlərdəndir.Risk faktorlarının təsiri nəticəsində

kirpiklərin hərəkəti tam dayanmağa qədər 

pozulur.Kirpikli epitel hüceyrələrinin itməsi ilə

epitelin metaplaziyası baş verir və qədəhəbənzər 

hüceyrələrin sayı artır.Bronxial sekretin tərkibi 

dəyişir.Kirpiklərin hərəkəti əhəmiyyətli dərəcədə

pozulur.Son nəticədə distal hava yollarının 

daralmasına səbəb olan mukostazın inkişafına səbəb 

olur.



Təngnəfəslik

– ilk vaxtlar  fiziki gərginlik  zamanı 

(pilləkanları qalxan zaman) üzə çıxır. İllər sonra 

(xususilə tütün çəkənlərdə)  daimi  xarakter 

almağa başlayır. Bu   artıq  xəstəliyin geridönməz, 

ağır  vəziyyəti deməkdir. 



Öskürək

-bir qayda olaraq ,xəstəliyin  inkişafında  

ilk  əlamətdir.Öskürək  selikli  bəlğəmlə müşayiət 

olunur.



Bəlğəm ifrazı  

- hərgün (əsasən 



səhərlər)  öskürək  zamanı  çoxlu  miqdarda  açıq  

rəngdə və qatı  şəkildə xaric  olunur.

`

Simptomlar

Bronxitik forma

Emfiematoz forma

Əsas simptomların 

nisbəti

Öskürək-

təngnəfəslik

Təngnəfəslik-

öskürək

Bronxların

obstruksiyası

Kəskin

Kəskin

Ağciyərlərin

hiperinfilyasıyası

Zəif

Çox kəskin

Dəri və görünən 

selikli qişa rəngi 

Diffuz sianoz

Çəhrayı boz

Öskürək

Bəlğəm sekresiya

Az produktiv 

öskürək

HT

50-55

35-45

AXOX-un  ağırlıq  dərəcəsinə

görə təsnifatı

Mərhələ

xarakteristika

I (Yüngül)

FEV1\FVS  < 70 % 

FEV1 >80% 

Simptomların  az olması,yada olmaması

II (orta ağır)

FEV1\FVS  < 70 %

50%

Simptomların

olması(öskürək,bəlğəm,təngnəfəslik)

III(ağır)

FEV1\FVS  < 70 %

30%

Simptomların daimi olması

IV(çox ağır)

Simptomların daimiliyi (təngnəfəslik)

FEV1 >30% 

Xroniki tənəfüs çatışmazlığı ilə birlikdə

Müayinə üsulları

Xüsusi

-Qanda @ 

1 

antitrypsin

-

bəlğəm əkilməsi

-KT

- Arterial qan qazlarının 

təyini

-siqaret çəkmə indexinin 

hesablanması

Rutin

-Spirometriya : FEV1  vəya 

FVS ölçülməsi

-Torakal-Rn

-EKQ

-Qanın ümumi analizi

-pulsooksimetriya



Spirometriya

– diaqnostika və inkışafına 

nəzarət olunması üçün “qızıl standart” 

hesab olunur. Bu test  cihaza  nə qədər  hava  

üfürə biləcəyinə əsaslanır. Testin aşağı  

göstəricisi  tənəffüs  yollarının  sıxlığını  

göstərir. Spirometrik  göstəricilər  yaş ,boy, 

irqdən asılı  olaraq  normativ göstəricilərlə

müqayisə olunmalıdır.

Torakal –Rn

 Yan proyeksiyada 

diafraqmanın 

yastılaşması

 Retrosternal 

sahənin böyüməsi

 Ağciyərlərin 

şəffaflığının artması

 Damar şəklinin qısa 

müddətdə

kasadlaşması



Siqaret çəkmə indexi  

-

gün ərzi çəkilən siqaretin sayını x siqaret çəkmə stajı \

20



10 qutu\il -

əhəmiyyətli risk faktorudur



25 qutu\il 

– qatı siqaret çəkən



Qanın klinik analizi 

- kəskinləşmə vaxtı : 

neytrofil  leykosioz ,CRP atması



Bronxotik  tip olan xəstələrdə polisitemik 

sindrom müşahidə olunur. 



eritrositlərin sayının artması



Hb-nin yüksək səviyyəsi



Ht : qadın 47%

Kişi – 52%



Təngnəfəslik artdıqda



FEV1  50% 



Pulsooksimetrdə Sat O2  94 % 

olduqda göstərişdir. və AXOX-un orta ağır və

ağır formalarında  tövsiyyə olunur.



EKQ



Ürəyin sağ şöbəsinin hipertrofiyası



AXOX mənşəli ağciyər ürəyi kimi ağırlaşma



Ürək ritminin pozğunluqları əlamətləri

İnhalyasion antixolinergik 

preparatlar



Ipratropium bromid  (atrovent H) , 4-8 saat 



Tiotropium bromid – (Spiriva) – 24 saat



Fenoterol + ipratropium bromid –

(berodual )-6-8 saat



İnhalyasion qlukokortikosteroidlər-

beklametazon .budenosid,triamsinalon



Sistem QKK –

Prednizalon- 30-40mq -1 dəfə



metilprednizalon - – 4,8,16 mq 



Antibiotik  terapiya  -

b-laktam\b-

laktamaz 

inhibitorları(amoksisillin\klavulan 

turşusu), ampisilin,sulbaktam.



ftorxinalonlar –

hemifloksasin,levoflaksasin,moksifloksasi

n.



2ci və 3cü sıra sefalosporinlər



vaksinlər



@ 1 antitripsin əvəzedici terapiya (prolastin)



mukolitiklər vasitələr-

karbosistein,erdosistein,yodlaşdırılmış qliserol)



antioksidantlar – N-asetilsistein



immunorequlyatorlar – ( immunostimulyatorlar, 

immunomodulyator.



öskürək əleyhinə preparatlar,



qeyri farmakoloji müalicə



cərrahi müalicə-bullektomiya,transplantasiya,ağciyər 

həcminin azaldılması

Diqqətinizə görə təşəkkür  edirəm