Azərbaycan Texniki Universiteti nəzdində Bakı Dövlət Rabitə və Nəqliyyat Kolleci Sərbəst iş №7

Azərbaycan Texniki Universiteti nəzdində Bakı Dövlət Rabitə və Nəqliyyat Kolleci
Sərbəst iş №7

Tələbə:
İxtisas: Rabitə qovşaqları və kommunikasiya sistemləri

Qrup: RQ310A
Kurs: lll
Müəllim: Reyhan Şəmşiyeva
Fənn: Elektrik və optik rabitə xətləri
Mövzu: Şüalanma mənbələri

BAKU-2022

Y axşı atmosfer yerüstü rabitə sistemlərində yarımkeçirici lazer və işıqdiodu ilə 1÷10km məsafəyə qədər informasiya ötürmək üçün istifadə edilə bilər. Bu şüalanma mənbələrinin üstünlüyü onların yığcam, yüngül, möhkəm olmasından və modulyasiyanın aparılmasının sadəliyindən ibarətdir. İnformasiyanı uzaq məsafəyə ötürən optik rabitə sistemləri üçün daha güclü lazer şüalanma mənbələri tələb olunur. Adətən, onlar iri, kövrək, kiçik effektli olur və mürəkkəb, eləcə də güclü qida mənbələri tələb edirlər. Bu qida mənbələri lazeri həyəcanlandırmaq və modulyasiya prosesini həyata keçirmək üçün tətbiq edilir. Optik rabitə üçün əsasən lazerin iki müasir tipindən istifadə edilir. 1-ci, şüşədən olan neodim lazeri. Bu lazer dalğa uzunluğunun 1,06 mkm və ya ikinci harmonikası 0,53 mkm olan dalğa uzunluğunda işləyir. 2-ci, dalğa uzunluğunun 10,6 mkm qiymətində işləyən, karbonat qazından olan lazer. Hal-hazırda bir çox lazer mənbələri mövcuddur. Bunlardan peyklərarası rabitə sistemləri və sualtı gəmilərdə istifadə olunan qısadalğalarda işləyən lazerləri göstərmək olar.

Neodimli lazer şüalanma mənbəyi. Neodim lazeri bərk cisimdən olan lazer sinifinə aiddir. Burada aktiv material kimi az tapılan neodim elementinin ionlarından və əsası bərk cisimdən olan zəifkonsentrasiyalı aşqarlardan istifadə edilir.
Əsas kimi aşağıdakı materiallardan daha geniş istifadə olunur:
-itiriun qatışdırılmış monokristal alüminiumitterium qranat çubuq;
- komponentlərin kütləsi 5%, tərkibi Nd2O3 materiallardan olan, tipi müəyyənləşdirilmiş şüşə.
Bu materiallar dielektrik olduqları üçün lazerlər optik üsulla qidalanırlar. Adətən güclü qeyri-koherent şüalanma mənbəyindən istifadə olunur. Əsas materiallar şüalanma kimi lazer üçün də şəffaf olmalıdır. Aktiv material nisbətən aşağı konsentrasiyada iştirak edir.
Şəkildə alüminiumitterium qranat material olan neodim lazerinin enerji səviyyəsinin sxemi təsvir edilmişdir. Neodium dördsəviyyəli lazer sistemi əmələ gətirir. İnversiyanın məskunlaşmasını dalğa uzunluğunun 500÷800 nm diapazonunda şüalanma şüalanma vəziyyətini yaratmaqla almaq olar. Sistemi əsas səviyyədən daha yüksək səviyyəyə keçməsi üçün həyəcanlandıran zaman şüanın udulması baş verir ki, bu da şəkildə göstərildiyi kimidir.
Lazer şüasının intensivliyini birbaşa metodla modulyasiya etmək mümkün olmur. Bunun əsas səbəbi aşağıdakılardır:
1. Optik prosesi yaradan güclü qida mənbənin çətin modulyasiya olunması; 2. Radiasiyanın yaşama müddətinin lazerin yuxarı səviyyəsində böyük olması.
Miniatür neodium lazerini özəyi neodiumla legirləşdirilmiş, uzunluğu 1-2 sm olan optik lifdən hazırlamaq olar. Belə lifi uc tərəfindən güclü işıq diodu ilə qidalandırmaq olar.
Modulyasiyanın passiv keyfiyyəti aktiv keyfiyyətli modulyasiyayaya nisbətən daha qısamüddətli impuls almağa imkan verir. Bu halda impulsun müddəti 100 nsan, impulsun təkrarlama tezliyi isə 1,0MHs təşkil edir.
Təkrarlama tezliyi 1,0 HHs, müddəti subnanosaniyə olan impulsları almaq üçün modların sinxronlaşdırma üsulundan istifadə olunur.