Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
Az
ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi
kollegiyasının 2
9 iyun 2012-ci il tarixli
22
saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir
HAMİLƏLİK VƏ İNFEKSİYALAR
ÜZR
Ə
KLİNİK PROTOKOL
Bakı
- 2012
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
57.16
H 26
H 26 Hamiləlik və infeksiyalar üzrə klinik protokol, 2012. – 72 səh.
2
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
3
Klinik protokolun redaktoru:
C.Məmmədov
Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar
Mərkəzinin direktoru, t.f.d.
Klinik protokolun tərtibçilər heyəti:
F.Əliyeva
Səhiyyə Nazirliyinin baş mama-ginekoloqu,
Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutunun direktoru, dosent, t.f.d., RS/AP üzrə
Milli Koordinator
N.Poladova
Azərbaycan Tibb Universitetinin I Mamalıq-
ginekologiya kafedrasının dosenti, t.f.d.
M.Həmzəyev
Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri
Təkmilləşdirmə İnstitutunun Mamalıq-
ginekologiya kafedrasının dosenti, t.f.d.
S.Məmmədova
Azərbaycan Tibb Universitetinin I Mamalıq-
ginekologiya kafedrasının assistenti, t.f.d.
L.Məmmədova
Elmi-Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya
İnstitutunun elmi katibi
G.Hüseynova
Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar
Mərkəzinin Tibbi keyfiyyət standartları
şöbəsinin sabiq müdiri
Rəyçilər:
H.Bağırova
Azərbaycan Tibb Universitetinin II Mamalıq-
ginekologiya kafedrasının müdiri, professor, t.e.d.
R.Nadişauskiyene USAİD tərəfindən maliyyələşdirilən
Azərbaycanda Səhiyyənin Gücləndirilməsi
Layihəsinin eksperti, ÜST-nin Reproduktiv
Sağlamlıq və Tədqiqatlar üzrə Avropa Regional
Şurasının sədri, Britaniya Krallığının Mamalıq
və Ginekologiya Kollecinin üzvü, professor, t.e.d.
L.Rzaquliyeva
Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri
Təkmilləşdirmə İnstitutunun Mamalıq-
ginekologiya kafedrasının müdiri, dosent, t.f.d.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
4
MÜNDƏRİCAT
İxtisarların siyahısı.............................................................................. 5
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri ................ 6
Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası............................................ 7
Protokolun məqsədi ............................................................................ 8
Bakterial vaginoz və hamiləlik ........................................................... 8
Vulvovaginal kandidoz və hamiləlik.................................................11
Trixomoniaz və hamiləlik................................................................. 15
Xlamidiya infeksiyası və hamiləlik .................................................. 18
Listerioz və hamiləlik ....................................................................... 21
Malyariya və hamiləlik ..................................................................... 24
Sifilis və hamiləlik............................................................................ 28
Qonoreya və hamiləlik...................................................................... 33
B qrup streptokok infeksiyası və hamiləlik ...................................... 36
Herpes infeksiyası və hamiləlik........................................................ 41
Sitomeqalovirus infeksiyası və hamiləlik......................................... 46
Hepatit B və hamiləlik ...................................................................... 49
Məxmərək və hamiləlik .................................................................... 54
Toksoplazmoz və hamiləlik.............................................................. 58
Simptomsuz bakteriuriya və hamiləlik ............................................. 62
Ədəbiyyat.......................................................................................... 65
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
5
İxtisarların siyahısı:
ALT
alaninaminotransferaza
CYYİ
cinsi yolla yoluxan infeksiyalar
DNT
dezoksiribonuklein turşusu
FPK
fetoplasentar kompleks
GH
genital herpes
HBV
hepatit B virusu
XBT-10
Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış
İFA
immunoferment analizi
IgG
immunoqlobulin G
IgM
immunoqlobulin M
IU
Beynəlxalq Vahid (International Units)
KTQ
kardiotokoqrafiya
KYV
koloniya yaradan vahid
PİF
pallidium immunoflyuoressent
PZR
polimeraz-zəncirvari reaksiya
RPR
sürətli plazma reagentləri
RNT
ribonuklein turşusu
SHV
sadə herpes virusu (herpes simplex virus)
SMV
sitomeqalovirus
TV
təsir vahidi
USM
ultrasəs müayinə
ÜST
Ü mumdünya Səhiyyə Təşkilatı
VDRL
zöhrəvi xəstəliklər üzrə elmi-tədqiqat laboratoriyası
(Venereal Disease Research Laboratory)
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
6
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri
Sübutların
etibarlılıq
dərəcəsi
Sübutların mənbələri
(elmi tədqiqatların tipləri)
Ia
Sübutlar meta-analiz, sistematik icmal və ya
randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatlardan (RKT)
alınmışdır
Ib
Sübutlar ən azı bir RKT-dən alınmışdır
IIa
Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış, nəzarət
edilən,
randomizasiya
olunmamış
tədqiqatdan
alınmışdır
IIb
Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış kvazi-
eksperimental tədqiqatdan alınmışdır
III
Sübutlar təsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli,
korrelyasion tədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi)
alınmışdır
IV
Sübutlar ekspertlərin rəyinə və ya klinik təcrübəyə
əsaslanmışdır
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
7
Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası
Tövsiyənin
etibarlılıq
səviyyəsi
Tövsiyənin əsaslandığı sübutların etibarlılıq
dərəcəsi
A
RKT-lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, sistematik
icmalı və ya nəticələri uyğun populyasiyaya şamil
edilə bilən, sistematik səhv ehtimalı çox aşağı olan
(++) irimiqyaslı RKT.
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ia.
B
Kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqatların
yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud
Sistematik səhv riski çox aşağı olan (++) yüksək
keyfiyyətli kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli
tədqiqat, yaxud
Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən,
sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT.
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa.
C
Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən,
sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və ya
klinik hal - nəzarət tipli və ya nəzarət edilən,
randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud
Nəticələri uyğun populyasiyaya bilavasitə şamil edilə
bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan və ya
yüksək olmayan (++ və ya +) RKT.
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi IIb.
D
Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud
Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud
Ekspertlərin rəyi.
Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının
göstəricisidir.
Sübutların etibarlılıq dərəcəsi III və IV.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
8
Protokol mama-ginekoloqlar, infeksionistlər, ailə həkimləri,
mamalar üçün nəzərdə tutulub.
Pasiyent qrupu: hamilə qadınlar
Protokolun məqsədi: protokol infeksion xəstəliklər zamanı
hamilə qadınlara tibbi yardımın keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq,
antenatal dövrdə ana və dölün sağlamlığını müxtəlif infeksiyalardan
qorumaqla xəstələnmə və ölüm hallarının qarşısını almaq üçün
sübutlu təbabətə əsaslanan müasir metodik tövsiyələrin verilməsi
məqsədini daşıyır.
B
B
A
A
K
K
T
T
E
E
R
R
İ
İ
A
A
L
L
V
V
A
A
G
G
İ
İ
N
N
O
O
Z
Z
V
V
Ə
Ə
H
H
A
A
M
M
İ
İ
L
L
Ə
Ə
L
L
İ
İ
K
K
Bakterial vaginoz – qeyri-iltihabi infeksion klinik sindromdur.
Müxtəlif ölkələrdə qadınların ayrı-ayrı populyasiyalarında bakterial
vaginozun yayılma tezliyi 15-80% arasında tərəddüd edir.
Hamilələrin 20%-də bakterial vaginoz müşahidə olunur.
XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT
N89
Uşaqlıq yolunun qeyri-iltihabi xəstəlikləri
Törədici
Bakterial vaginozun spesifik törədiciləri mövcud deyil. Bakterial
vaginozun
etioloji
amili
anaerob
və
fakultativ-anaerob
mikroorqanizmlərin assosiasiyasıdır (Mobiluncus spp., Bacteroides
spp.,
Peptococcus
,
Peptostreptococcus
, Gardnerella vaginalis,
Mycoplasma və s.).
Risk faktorları
Bakterial vaginoz cinsi yolla yoluxan xəstəlik deyil, lakin
bakterial vaginozun meydana çıxması ilə seksual davranış, məsələn,
erkən cinsi həyat, cinsi həyatın xüsusiyyətləri, cinsi partnyorların
sayı və s. arasında müəyyən korrelyasion asılılıq qeyd olunur.
Klinik mənzərə
50% hallarda bakterial vaginoz simptomsuz keçir.
Bakterial vaginozun klinik əlamətləri:
homogen ağımtıl-boz vaginal ifrazat
bir çox hallarda xoşagəlməz “balıq” qoxusu qeyd olunur.
“Balıq” qoxusu qorunmamış cinsi əlaqədən sonra kəskinləşir.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
9
Bəzi pasiyentlərdə
xarici cinsiyyət üzvləri nahiyəsində qaşınma və/və ya
göynəmə
dizuriya
dispareuniya müşahidə olunur.
Hamiləliyin gedişinə və dölün/yenidoğulmuşun sağlamlığına təsiri
vaxtından əvvəl doğuş
döl qişalarının vaxtından əvvəl cırılması
intraamnial infeksiyalaşma
xorioamnionit
doğuşdan sonrakı dövrdə endometrit
keysəriyyə əməliyyatından sonra yaranın infeksiyalaşma riski
Diaqnostika
Diaqnoz aşağıda qeyd edilən 4 diaqnostik meyardan (Amsel
meyarları) üçünün müəyyən olunması əsasında qoyulur (A):
vulvada və uşaqlıq yolunda bərabər adgeziya olunmuş,
xoşagəlməz qoxulu ağımtıl-boz homogen ifrazat
uşaqlıq yolu möhtəviyyatının pH 4,5-dən çox olması
müsbət amin-test (əşya şüşəsi üzərində uşaqlıq yolu
möhtəviyyatına 10%-li KOH (kali hidrooksid) məhlulu əlavə
etdikdə “balıq” qoxusunun meydana çıxması)
“açar hüceyrələri” (səthində qram-variabel kokobasilyar
mikroflora adgeziya olunmuş epitel hüceyrələri)
Mikroskopik müayinə üçün klinik material uşaqlıq yolunun ön və
yan divarlarından götürülür.
Rutin skrininq
Simptomsuz qadınlarda və vaxtından əvvəl doğuş üzrə risk
faktorları müəyyən olunmayan qadınlarda bakterial vaginozun rutin
skrininqi və müalicəsi aparılmır (B).
Müalicə
Bakterial vaginozun simptomları qeyd olunan qadınlara və
simptomsuz, lakin vaxtından əvvəl doğuş üzrə risk qrupuna daxil
olan qadınlara müalicə təyin edilməlidir. Sübut olunmuşdur ki,
20 həftəyə qədər təyin olunmuş müalicə risk qrupuna daxil olan
qadınlarda vaxtından əvvəl doğuş riskini azalda bilər.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
10
Metronidazol və klindamisin dərman vasitələrinin per os
qəbulunu II trimestrin əvvəlinə qədər təxirə salmaq lazımdır.
Hamiləliyin I trimestrində metronidazol preparatının yerli
istifadəsi tövsiyə olunur.
20 həftəyə qədər klindamisin-krem istifadəsi vaxtından əvvəl
doğuşların səviyyəsini azaldır.
Klindamisin
kremi – 2%-li 5 qram (1 tam applikator) gündə
1 dəfə 7 gün (yatmaqdan əvvəl).
Klindamisin kremi uşaqlıq yoluna yalnız hamiləliyin birinci
yarısında istifadə oluna bilər.
Lateks kondomları klindamisin kreminin təsirindən zədələnə
bilər.
II-III trimestrlərdə müalicə
Dərman vasitəsi
Müalicə sxemi
Metronidazol (A)
500 mq gündə 2 dəfə daxilə 7 gün
Klindamisin
300 mq gündə 2 dəfə daxilə 7 gün
Hospitalizasiya və izolyasiya – göstəriş yoxdur.
Profilaktika – mövcud deyil.
Cinsi partnyorların müayinəsi və müalicəsi – ehtiyac yoxdur .
Hamiləliyin pozulması – göstəriş yoxdur .
Doğuş – təbii doğuş yolları ilə.
Döşlə əmizdirmə – əks göstəriş yoxdur.
Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitəsi
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
11
V
V
U
U
L
L
V
V
O
O
V
V
A
A
G
G
İ
İ
N
N
A
A
L
L
K
K
A
A
N
N
D
D
İ
İ
D
D
O
O
Z
Z
V
V
Ə
Ə
H
H
A
A
M
M
İ
İ
L
L
Ə
Ə
L
L
İ
İ
K
K
Urogenital infeksiyaların strukturunda vulvavaginal kandidoz
30% təşkil edir. Hamiləlik zamanı vulvovaginal kandidozun klinik
əlamətlərinin təzahür etmə ehtimalı nəzərə çarpacaq dərəcədə artır.
Hamilələrin 20-50%-də vulvovaginal kandidozun klinik əlamətləri
müşahidə olunur.
XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT
B37.3
Vulvanın və vaginanın kandidozu
B37.4
Digər urogenital lokalizasiyalı kandidoz
Törədici
Vulvovaginal kandidoz zamanı pasiyentlərin 85-90%-də Candida
аlbicans, 5-10%-də Сandida non-albicans ( Candida parapsilosis,
tropicalis, glabrata, кrusei) aşkar olunur . Саndida albicans uşaqlıq
yolunun normal mikroflorasının tərkibindədir.
Vulvovaginal kandidoz cinsi yolla ötürülmür. Uşaqlıq yolunun
mikroflorası dəyişdikdə xəstəlik inkişaf edir.
Risk faktorları:
antibiotikoterapiya
hamiləlik
piylənmə
şəkərli diabet
uzunmüddətli kortikosteroid qəbulu
oral kontraseptivlərin qəbulu
immunosupressiya vəziyyəti və s.
Klinik mənzərə
Vulvovaginal kandidozun klinik gedişatının aşağıdakı variantları
ayırd edilir:
Qeyd olunma tezliyinə görə:
epizodik kandidoz
residivli kandidoz (il ərzində 4-5 vulvovaginal kandidoz epizodu)
Gedişatın ağırlığına görə:
Fəsadlaşmamış vulvovaginal kandidoz: xarici dizuriya,
vulvada qaşınma, xarici cinsiyyət üzvlərində ödem,
hiperemiya, çatlarla səciyyələnir; bir çox hallarda uşaqlıq
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
12
yolundan kəsmiyəbənzər ifrazat aşkar olunur. Uşaqlıq
yolunda pH bir qayda olaraq normaldır.
Fəsadlaşmış vulvovaginal kandidoz: bir neçə epizodik
vulvovaginal kandidoz, persistensiya edən non-albicans
infeksiya, hamilələrdə, şəkərli diabetli qadınlarda qeyd
olunan vulvovaginal kandidoz (C).
Dostları ilə paylaş: |