Besin ve beslenme faktörleri ile tür içi ve türler arası ilişkiler dahil edilmiştir.
Besin ve beslenme faktörleri ile tür içi ve türler arası ilişkiler dahil edilmiştir.
Bazıları beslenmeyi ayrı incelerler.
Besin, beslenme ve organizmalara etkileri olarak iki şekilde incelenebilir.
Canlıların enerji kaynağı olan besinler bitkisel, hayvansal ve ayrışmış organik maddelerden oluşur.
Canlıların enerji kaynağı olan besinler bitkisel, hayvansal ve ayrışmış organik maddelerden oluşur.
Her ortamın besin ve beslenme kapasitesi farklıdır.
Dolayısıyla ekolojinin önemli bir konusudur.
Besinin kalitesi ve kantitesi organizmaların yaşamını önemli ölçüde etkiler.
Besinin kalitesi ve kantitesi organizmaların yaşamını önemli ölçüde etkiler.
Organizmalar beslenme şekillerine göre morfolojik, fizyolojik ve ekolojik değişimlere uğramışlardır.
Besin dengesinin bozulması göç olayında önemlidir.
Beslenmelerine göre;
Beslenmelerine göre;
Eurifag
Stenofag
Bazende; Monofag, Oligofag ve Polifag olarak ayrılırlar.
Besin kantitesinin etkisi; yumurtlamaya, gelişme hızına, yaşama süresine etki eder.
Populasyon bolluğuna etkisi vardır.
Silpha atrata (Col.) bitkisel besinle beslenince 39 yumurta hayvansal besinle beslenince 240 yumurta meydana getirir.
Kuşlar Ca, P ve N’ca zengin besinlerle beslenirler.
Yumurta vermeleri için gereklidir.
Sonuç olarak besin kantitesinin yumurtlamayı sınırlandıran bir faktör olmamasına karşın, besin kalitesinin (özellikle birkaç madde) sınırlayıcı bir faktör olduğu düşünülüyor.
Sonuç olarak besin kantitesinin yumurtlamayı sınırlandıran bir faktör olmamasına karşın, besin kalitesinin (özellikle birkaç madde) sınırlayıcı bir faktör olduğu düşünülüyor.
Besin kalitesinin yaşam süresine ve gelişme hızına ve mortaliteye etkisi :
Besin kalitesinin yaşam süresine ve gelişme hızına ve mortaliteye etkisi :
Besin kalitesi organizmaların yaşam süresi üzerinde etkilidir.
Thirips imeginalis’e ilave besin polen verilince yaşam süresi uzar ve yumurtlamada artma görülür.
Thirips imeginalis’e ilave besin polen verilince yaşam süresi uzar ve yumurtlamada artma görülür.
Ephestia elutella’da besin yapısına bağlı olarak larvaların gelişme süresi Tablo 5.1’de verilmiştir.
Ksilofag olan Cerambicid larvaları amidon’ca
Ksilofag olan Cerambicid larvaları amidon’ca
zengin ağaçlarda 1 yılda gelişirler.
Ksilofag olan Cerambicid larvaları amidon’dan yoksun
ağaçlarda birkaç yılda gelişirler.
Besin yeterli miktarda bulunmadığı hallerde sınırlayıcı
faktördür.
Gerekli besin miktarı küçük boylularda, büyük boylulardan çok daha önemlidir.
Hemotermallerde önemlidir.
Hetuoterm az önemlidir.
Sineklere az besin verildiinde 90 yavru çok besin verildiğinde ise 240 yavru vermektedir.
Sineklere az besin verildiinde 90 yavru çok besin verildiğinde ise 240 yavru vermektedir.
Tahta kurularının verdiği yumurta sayısı emilen kan miktarına bağlıdır.
Tahta kurularının verdiği yumurta sayısı emilen kan miktarına bağlıdır.
Kurbağa larvalarıyla beslenen Böceklerde larval evre süresi yedikleri tetar sayısına bağlıdır.
Kurbağa larvalarıyla beslenen Böceklerde larval evre süresi yedikleri tetar sayısına bağlıdır.
Eğer larvalara günde 25 tetar verilirse gelişme süresi 15 gün olduğu, eğer 1 tetar verilirse gelişme sürenin 51güne çıktığı görülür.
Denizlerde bol zooplankton olduğu mevsimlede uskumru balığı çok yakalanır.
Lahana, karnabahar, turp çok ekildiği yıllarda sinekler çoktur.
Lahana, karnabahar, turp çok ekildiği yıllarda sinekler çoktur.
Hayvanlarda beslenme rejimi değişimi
Hayvanlarda beslenme rejimi değişimi
Türlerde yıllık besin rejimi mevsimlere göre değişir.
Yabani koyun: Sonbahar ve kış mevsimi koca yemişlerin köklerini yer, yaz mevsiminde de otsu bitkileri yer.
Amerikan tilkisi(Vulpes fulva): Yazın ve sonbaharda böcek + meyva, kış ve ilkbaharda da kemiricileri yer.
Rutilus caspius( balık ): Alg ve rotifer gibi planktonları yer.
Rutilus caspius( balık ): Alg ve rotifer gibi planktonları yer.
İleri safhada ise crustacea + bentik böcek larvaları yer.
Ergin bireyler Mollusca’larla ile beslenir. Buna bağlı olarak dişlerde, ağız yapısında ve sindirim sisteminde değişme olur.
Sekse bağlı olarak beslenme rejimi değişimi:
Azak denizinde yaşayan çapak balığı dişileri amphipodlarla beslenir, erkekleri ploychaeta ile beslenir.
Biyolojik İlişkiler
Biyolojik İlişkiler
Aynı ortamda yaşayan canlıların ilişkilerine koaksiyon denir.
Hayvanlarda kümeleşmenin neden olduğu etkilere en iyi örneği Tribolium Confusun (Col.) oluşturur.
Populasyon optimum olduğunda yumurtlama maksimumdur.
Yani bireyler dişilerin yumurta bırakmasını veya bırakmamasını etkileyebilirler.
Yani bireyler dişilerin yumurta bırakmasını veya bırakmamasını etkileyebilirler.
Bırakılan yumurtaların imagolar tarafından yenmesi populasyon yoğunluğuna bağlıdır(Tablo 5.3).
Dropsophila sp.’de iki birey beslenme yüzeyi 300 mm2 olan bir kavanoza konursa, intraspesifik etki başlar.
Dropsophila sp.’de iki birey beslenme yüzeyi 300 mm2 olan bir kavanoza konursa, intraspesifik etki başlar.
Buğday biti Silophilus oryzae maksimum yumurtlama birey sayısının buğday sayısına oranı 1/200 olduğunda görülür(Tablo 5.4).
Hayvanlarda Sosyal Yaşantı
Hayvanlarda Sosyal Yaşantı
Hayvan sosyeteleri kendilerine özgü bir yapıya ve çok karmaşık olan bir iş bölümüne sahiptirler. Sosyetenin yapısı filogenisine bağlılık gösterir.
Bir termit sosyetesi Hymenopter sosyetesinden farklıdır(Şekil 5.4).
Yaban arılarında, karıncalarda ve bal arılarında farklı sosyete mevcuttur.
Yaban arılarında, karıncalarda ve bal arılarında farklı sosyete mevcuttur.
Eşek arılarında dişi petek yapar, petek genellikle gridir. Yavrular özel bir besleyici sıvı ile beslenirler.
Daha sonra böcekler özellikle sineklerle yazın larvalar cemiyete katılarak, erkek ve dişileri verirler.
Karıncalarda cemiyet kurulacağı zaman yuvada erkek ve dişi bireyler oluşur.
Çiftleşme uçuşuna çıkarlar veya yerde olur. Yuvada görevi biten erkekler ölür.
Çiftleşme uçuşuna çıkarlar veya yerde olur. Yuvada görevi biten erkekler ölür.
Dişiler bir yerde üreme aktivitesine geçer.
Yumurtadan çıkan larvalar dişinin tükürüğü ile beslenirler.
Bu larvalardan keser dişiler oluşur, kraliçenin beslenmesini ve yeni neslin yuva bakımını üstlenirler.
Bazı cemiyetlerde büyük başlı ve küçük boylu erkekler bulunur. Büyük başlılar asker olarak yuvayı korur.
Örneğin; Arı cemiyetleri
Hayvanlar arasında tür içi veya türler arası rekabet vardır.
Hayvanlar arasında tür içi veya türler arası rekabet vardır.
Tür içi rekabette, bireyler kendi aralarında üreyebilirler ve populasyondan kalıtsal özelliklerinin kalıtımını sağlarlar.
Tür içi rekabet karasal hayvanlarda ve kuşlarda üreme evresinde erkek tarafından sınırlandırılan bölgeye dişi dışında aynı türe ait bireyler giremezler.
Bu konuda pek çok hipotez vardır.
Bu konuda pek çok hipotez vardır.
Besin kaynaklarını kendisi kullanamaz.
Kalabalıkta avcıların dikkatini çekmemek.
Böyle özel sahaların varlığı babadan oğula akrabalığı arttırarak türlerin evulasyonlarını etkiler.
Genç çiftler yuvalarını babaya ait eski yuvanın yanına kurarlar.
Bir türün yaşlı bireyleriyle genç bireyleri arasında sosyal hiyerarşinin başlaması tür içi rekabetin bir örneğini oluşturur.
Bir türün yaşlı bireyleriyle genç bireyleri arasında sosyal hiyerarşinin başlaması tür içi rekabetin bir örneğini oluşturur.
Mayıs böceklerinde 3 yaşından sonraki bireyler 1 veya 2 yaşındaki bireylerin gelişmesine engel olmak isterler.
Bu nedenle 3 yılda bir ergin bireyler daima kanatladır.
Oysa larval evreleri 3 yıl süren diğer böceklerin bu evrelerinde bir rekabet görülmediğinden imagolar yılın her mevsiminde açılabilirler.
Serçelerde iki ekolojik ırk:
Serçelerde iki ekolojik ırk:
Littoralin tuzlu sahasına yerleşen.
Kurak steplere yerleşen.
Türler arası ilişkiler (Tablo 5.5)
Belli bir yerde ve zamanda 2 türe ait bireylerin bulunması çeşitli önemli sonuçlar doğurur.
Belli bir yerde ve zamanda farklı 2 türe ait bireylerin bulunuşu çok çeşitli ve önemli sonuçlar yaratır. Teorik olarak 2 türe ait bireylerin beraber yaşamaları (kohabitasyon) bu türlerden her biri üzerinde uygun veya uygun olmayan veya nötr bir etki gösterir.
Belli bir yerde ve zamanda farklı 2 türe ait bireylerin bulunuşu çok çeşitli ve önemli sonuçlar yaratır. Teorik olarak 2 türe ait bireylerin beraber yaşamaları (kohabitasyon) bu türlerden her biri üzerinde uygun veya uygun olmayan veya nötr bir etki gösterir.
Bu ilişkiler; Nötralizm, Rekabet, Mutualizm, Kooperasyon, Komensalizm, Amensalizm, Parazitizm ve Predasyon olmak üzere 8 bölümde incelenebilir. (Şekil 5.5 ve Tablo 5.5)
Ekolojide rekabet, belli bir yaşam kaynağı için 2 organizma veya 2 populasyon arasında oluşan mücadeledeki yaşam şeklidir.
Ekolojide rekabet, belli bir yaşam kaynağı için 2 organizma veya 2 populasyon arasında oluşan mücadeledeki yaşam şeklidir.
İki taraf da zarar görür. Taraflardan biri ortadan kalkabilir.
İki türün ekolojik yönden benzemesi, bunların fiziksel, kimyasal ve biyolojik gereksinimlerinin aynı olduğunu gösterir.
İki türün ekolojik yönden benzemesi, bunların fiziksel, kimyasal ve biyolojik gereksinimlerinin aynı olduğunu gösterir.
Odum(1973)’a göre niş; bir organizmanın ekolojik görev ve işlevi anlamındadır.
Odum(1973)’a göre niş; bir organizmanın ekolojik görev ve işlevi anlamındadır.
Elton on yıl sonra nişi deneyimini organizmaların, ekosistemin diğer canlı ögeleri arasındaki yerini belirtmek için kullandı.
Sonra anlamı genişletildi
Sonra anlamı genişletildi
-Organizmaların hem fiziksel anlamda, işlevi açısından ekosistemdeki yeri anlamında kullanıldı. En şiddetli rekabet ekolojik nişleri en yakın türler arasında oluşur.
Dendrocia sp.’de türler ağacın farklı kısımlarında beslenirler.
Dendrocia sp.’de türler ağacın farklı kısımlarında beslenirler.
Phalacrocorax türlerinde P. Aristotelis ve P. Carbo aynı biyotopla yaşarlar ancak yararlandıkları balık türleri farklı Tab. 5-6
Sonra anlamı genişletildi.
Sonra anlamı genişletildi.
Organizmaların hem fiziksel anlamda, işlevi açısından ekosistemdeki yeri anlamında kullanıldı. En şiddetli rekabet ekolojik nişleri en yakın türler arasında oluşur.
Dendrocia sp.’de türler ağacın farklı kısımlarından beslenirler.
Dendrocia sp.’de türler ağacın farklı kısımlarından beslenirler.
Phalacrocorax türlerinde P. Aristotelis ve P. Carbo aynı biyotopla yaşarlar ancak yararlandıkları balık türleri farklıdır.
P. Carbo derinedalabilir ve dip baliklerindan yakalar.
P. Aristotelis yüzeyde yaşayan pelajik balıklarla beslenir.
(Tablo 5.6)
Komensalizm
Komensalizm
Komensalizm ile simbiyosiz arasında sınır çizmek zordur.
Karşılıklı olarak anlaşmış türlere komensal türler denir.
Amensalizm
Genellikle bitkilerde yaygın olan amensalizm; bir türün salgısı ile diğer bir türün gelişmesini durdurması durumudur.
Hieracium polisella’nın köklerince salgılanan toksin ortamında bulunan yıllık bitkilerin ölümüne neden olur. Sulak ortamda Red-tide (Kırmızı su) olayında Gonyaulax türleri denizlerde zaman zaman çoğalırlar ve birçok hayvanı elimine ederler.
Hieracium polisella’nın köklerince salgılanan toksin ortamında bulunan yıllık bitkilerin ölümüne neden olur. Sulak ortamda Red-tide (Kırmızı su) olayında Gonyaulax türleri denizlerde zaman zaman çoğalırlar ve birçok hayvanı elimine ederler.
İki organizmanın düzenli bir şekilde her zaman yan yana bulunurlar buna sinesi denir.
İki organizmanın düzenli bir şekilde her zaman yan yana bulunurlar buna sinesi denir.
Nötralizm: İki organizmanın birbirine olumsuz bir etkisinin olmamasıdır.
