Böyük Britaniya dünya iqtisadi böhranı illərində
Yüklə 36,11 Kb.
|
|
Böyük Britaniya dünya iqtisadi böhranı illərində (1929-1933-cü illər) 1929-cu ilin oktyabrında ABŞ-da başlanan iqtisadi böhran öz miqyasına görə 20-ci əsrin ən böyük böhranı kimi tarixə daxil oldu. 1929-1933-cü illərin iqtisadi böhranı kapitalizmin bütün tarixi boyu ən dərin böhran kimi səciyyələndirilə bilər. Demək olar ki, dörd il ərzində kapitalist ölkələrinin iqtisadiyyatı tam təşkil edilə bilməyəcək durğun bir vəziyyətdə qalmış oldu. Böhran, dünyada 50 milyondan daha çox insanın işsiz qalmasına səbəb olmuşdur. Dünyada ümumi istehsalın həcmi 42%, dünya ticarətinin həcmi isə 65% azalmışdır. Bu rəqəmlərin hansı dərəcədə təsirli olduğunu başa düşmək üçün 1929-cu ildən əvvəl baş verən heç bir iqtisadi böhran nəticəsində dünya ticarətinin 7%-dən daha çox kiçilmədiyinə nəzər salmaq kifayətdir. Dünya iqtisadiyyatına belə güclü təsir edən böhranın səbəb və nəticələrini araşdırmaq üçün Birinci dünya müharibəsi sonrasında yaranan sosial – iqtisadi və siyasi almiləri nəzərdən keçirmək vacibdir. Müharibədən sonra kapitalist dünyasında hegemonluğu əlində saxlayan ABŞ 1924-1929-cu illərdə stabilizasiya dövrü keçirdi. ABŞ bu dövrdə dünya dövlətləri arasında yeganə kreditor idi. Sənayenin yeni sahələrinə olan çox yüksək təlabat, iqtisadiyyatın inkişafına zəmin yaratmaqla bərabər, eyni zamanda ölkədə iqtisadi mühitin olduqca spekulativ xarakter almasına şərait yaradırdı. Buna misal olaraq 1926-1928-ci illərdə Floridada yaşanan daşınmaz əmlak böhranını göstərmək olar. 1926-cı ildən başlayaraq təbii şəраитlərə 190 əlaqədar olaraq (Bu əyalətdə qış qonşu ərazilərlə müqayisədə daha münasib idi) Floridadakı daşınmaz əmlakların qiymətinin həddindən artıq dəyər qazanması ümüdi ilə buraya böyük investisiyalar qoyulmuşdu. 1928-ci il 18 sentyabrda isə gözlənilmədən baş verən qasırğa bütün planları alt-üst etdi və bu əraziyə qoyulan investisiyalar böyük zərərə səbəb oldu. Yüksək qiymətə satın alınmış daşınmaz mülk və torpaq sahələrini nəinki öz dəyərinə, dəyərindən bir neçə dəfə ucuz qiymətə belə satmaq mümkün olmadı. Yuxarıda qeyd edilən spekulasiyanın iqtisadiyyatın normal fəaliyyətinə nə qədər güclü təsir etdiyini nəzərə alsaq dünya böhranı öncəsi ABŞ iqtisadiyyatının nə dərəcədə həssas olduğunu görərik. Dünya böhranının baş vermə səbəbləri: 1. ABŞ-dakı böyük şirkətlərin maliyyə gücləri idi. Birinci dünya müharibəsindən sonra bir çox xırda və orta müəssisələr birləşməiş və iri inhisar birlikləri meydana gəlmişdi. Böhran astanasında ABŞ iqtisadiyyatının 50%-dən çoxunu cəmi 200-ə qədər holdinq təşkil edirdi. Bu hpldinqlərdən hər hansı birinin iflası ümumilikdə iqtisadiyyata ciddi zərbə vura bilərdi ki böhran dövründə də gözlənildiyi kimi oldu. 2. İkinci səbəb Amerikada həmin dövr üçün Bankçıqla bağlı qanunvericiliyin təkmil olmaması ilə əlaqədar bankların ehtiyat limitlərinin olmaması idi. Bank sisteminin iqtisadiyyatın “qan – damar sistemi” funksiyasını olduğunu nəzərə alsaq bu sahədəki problemlər iqtisadi sistem üçün böyük təhlükə idi. 3. Böhranla bağı ən mühüm səbəblərdən biri isə Amerikanın dünyа dövlətləri arsında yeganə kreditor olması idi. Bu isə, hər şeydən əvvəl bütün dünyanın Amerika iqtisadiyyatından asılılığını artırırdı. Yəni Amerikada yaran biləcək hər hansı bir problem бütün dünya ölkələrinə bilavasitə təsir edirdi. Yuxarıda göstərilən amillərin təsiri nəticəsində 1929-cu il 3 oktyabr tarixindən başlayaraq artıq Nyu-York birjasında qiymətlərin artımı tamamilə dayanmış, hətta qiymətlər aşağı düşməyə başlamışdı. Bir neçə iri holdinqin səhmləri də birjada dəyərdən düşməyə başladı. 21 oktyabr tarixində artıq bütün investorlarын əllərində olan səhmləri satmağa başlaması artıq fəlakətin əsas xəbərçisi rolunu oynadı. 24 oktyabr tarixində isə artıq birjada bütün qiymətlər son həddə qədər aşağı düşdü. 1929-cu ilin qiymətləri ilə 4,2 milyard
dollar yox oldu. 21-29 oktyabr tarixlяri aras;nda 400-dən artıq bank iflas etmiş, minlərlə insan bütün mal varlığını itirmişdi. Bu müddətdə pul kütləsi tamamilə tükəndiyindən alış-verişdə barter metodu (əmtəənin əmytəəyə dəyişdirilməsi) geniş yayılmışdı. Qeyd edək ki, bu böhranın nəticələri özünü İkinci Dünya Müharibəsinin başlanğıcına qədər göstərmişdir. 1929-cu il oktyabr ayının 24-də dünyanın maliyyə mərkəzi olan Nyu-yorkun birjalarında 12,8 milyon səhm satıldı ki, bu da əvvəlkilərdən 1,5 dəfə çox idi. Oktyabr ayının 29-da isə satılan səhmlərin sayı 16,4 milyona çatdı. Qiymətli kağızların kursu sürətlə aşağı düşməyə başladı. Əgər 1929-cu il oktyabr ayının 1-də səhmlərin dəyəri 87 milyard dollar idisə, cəmi bir ay sonr 0,55 milyard dollara endi. Belə sürətlə azalma daha üç il davam etdi. 1933-cü ilin martına qədər 1929-cu illə müqayisədə səhmlərin dəyəri 4,5 dəfə azaldı. Dünya iqtisadi böhranı aparıcı kapitalist dövlətlərinin iqtisadiyyatını ən azı bir rüb geri artdı. Dünya sənaye istehsalının həcmi 38%, ticarətin həcmi 30%, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 30% azalmış oldu. Dünya bazarında rəqabət kəskinləşərək ticarət müharibəsi xarakteri almağa başladı. Təkcə 1929-1934-cü illərdə 76 ölkə gömrük vergilərini artırıldı. Ticarət rəqabətinin artması ilə əlaqədar ölkələr arasındakı maliyyə əlaqələrinin ənənəvi əsasları pozulmuş oldu. İnflyasiya ABŞ-ı dolların qızıl standardlarından əl çəkməyə məcbur etdi. Nəticədə 56 dövlətin dollar ilə bağlı valyutası qiymətdən düşdü. 1932-ci ilin əvvəli üçün tam işsizlər 26 milyon, işini tamam itirməyənlərlə birlikdə 30 milyon nəfərə çatdı. Dünya iqtisadi böhranı beynəlxalq münasibətlər sahəsinə də əhəmiyyətli dəyişikliklər gətirdi. Məhz bu dövrdə, Versal-Vaşinqton sisteminin əməli iflası başlandı. İqtisadi böhran fərdiçilik, şəxsi təşəbbüs, və sahibkarlığınn hüdudsuz azadlığı ideyalarının parıltısını söndürmüş oldu. Ümumdünya iqtisadi böhranı dünyanın ən qüdrətli ölkəsi olan ABŞ-da 1929-cu ilin oktyabr ayında Nyu-York birjalarından birində başladı və tezliklə bütün kapitalizm dünyasını bürüdü. Böhran 1930-cu illərin əvvəllərində İngiltərədə də özünü göstərdi. 1932-ci ilin ikinci kvartalına qədər iqtisadi böhran daha da dərinləşdi. 192 1933-cü ildə İngiltərənin iqtisadiyyatı artıq durğunluq dövründəki vəziyyətini aldı. İqtisadi böhran illərində İngiltərənin sənaye məhsulları böhrandan əvvəlki 1929-cu illə müqayisədə 82,5 % aşağı düşdü. 1933-cü ildə isə 1929-cu ildəkinin 93%-ni təşkil edirdi. Lakin həmin dövr sənaye məhsulları ABŞ-da 52%, Almaniyada 60%, Fransada isə 74%-ə qədər aşağı düşmüşdü 5 . Sənaye məhsullarının digər kapitalist ölkələri ilə müqayisədə nisbətən az aşağı düşməsi faktı belə bir həqiqəti sübut edirdi ki, İngiltərə kapitalizmin sabitləşdiyi dövrdə yuxarıda adı çəkilən ölkələr kimi “çiçəklənmə” keçirməmişdi. İqtisadi böhran İngiltərənin əsas və ənənəvi sənae sahələrini daha çox sarsıtdı. Daş kömür istehsalı hiss ediləcək səviyyədə aşağı düşdü. Əgər İngiltərə 1929-cu ildə 258 milyon ton daş kömür istehsal edidisə, 1933-cü ildə bu rəqən 208 milyon tona düşdü. Çuqun istehsalı həmin dövrlər arasında 7,59 milyon tondan 3,57 milyon tona düşdü. Böhran çuqun əridilməsi sahəsində isə İngiltərəni 70 il arxaya atdı. Polad əridilməsi həmçinin 9,6 milyon tondan 5,20 milyon tona endi. Əgər İngiltərədə 1929-cu ildə gəmilərin ümumi tonnajı 1522 min ton idisə, 1933-cü ildə cəmi 133 min ton idi. İngiltərənin ticarət gəmiçiliyi də xeyli aşağı endi. 1929-cu ildən 1934-cü ilə qədər İngiltərənin dünya dəniz ticarətində tonnajı 2,43 milyon ton ixtisar edilmiş oldu. Böhran kənd təsərrüfatını da əhatə etdi. 1930-1932-ci illərdə kənд təsərrüfatı məhsullarının qiyməti 34% aşağı endi ki, bu da ölkənin kənd təsərrüfatına ciddi çətinliklər yaratdı. İngilis fermerlər belə bir çətin dövrdə dövlətdən heç bir yardım ala bilmədilər. Ona görə də Ümumdünya bazarındakı rəqabətdə İngiltərənin kənd təsərrüfatı məhsulları əlverişsiz vəziyyətə düşdü. Yeni Zellandiyanın yağı İngiltərə bazarlarında ölkə ərazisində istehsal edilən yağlardan daha ucuz qiymətə satılmağa başladı. Belə bir vəziyyət ölkədə Fransa ununun satışı üçün də xarakterik idi. İngiltərənin dəniz ticarətində vəziyyəti xüsusilə kəskin idi. Belə ki, 1920-cu ildə İngiltərənin ixracı 729,3 milyon ton funт sterlinq təşkil edirdisə, 1932-ci ildə bu rəqəm 365 milon funt sterlinq idi. Sənaye, kənd təsərrüfatı və ticarət sahəsindəki böhran İngiltərədə işsizlər ordusunun sayının artmasına səbəb oldu. Əgər 1930-cu ildə işsizlər bütün fəhlələrin 16,8%-ni təşkil edirdisə, 1931-
ci ildə bu rəqəm 23,1%, 1932-ci ildə isə 23,5% təşkil edirid. Bu dövrdə İngiltərədə hər dörd fəhlədən biri işsiz idi. Xüsusilə İngiltərənin ənənəvi sənaye sahələri olan daş kömür, gəmiçilik və metallurgiyada işsizlik daha yüksək həddə çatmışdı. Kömür sənayesinin mərkəzi olan Uelsdə, toxuculuğun mərkəzi olan Lankamirdə, əsas gəmiçilik rayonu olan Klaydda vəziyyət daha da ağır idi. Bu rayonlar “durğunluq” rayonları hesab edilirdi. 1929-cu ildə leyboristlər partiyası parlament seçkiləri qabağı vəd etmişdi ki, hakimiyytə gələcəyi təqdirdə ilk növbədə kömür şaxtalarında çalışan mədənçilərin vəziyyətini yaxşılaşdıracaq və orada iş gününü 7 saata endirəcəkdir. Lakin onlar hakimiyyətə gəldikdən sonra bu vədlərinə əməl etmədilər. Leyboristlərin bu hərəkəti İngiltərə fəhlə sinfində, ilk növbədə isə mədənçilərdə çox böyük narazılıq törətdi. Kömür sənayesi fəhlələrinin aramsız tətilləri leyborist hökumətini məcbur etdi ki, 1930-cu ilin iyulunda kömür şaxtaları haqqında yeni qanun qəbul etsin. Bu qanuna əsasən iş günü 7,5 saat müəyyən edilsin. İki həftəlik iş həftəsi isə 90 saat müəyyən olunurdu. Lakin fəhlələr bu qanuna qaşı kəskin etiraz bildirdilər. Fəhlələr nəhayət onlar üçün iş saatı sistemi tərtib edilməsinə nail oldular. Leyborist liderləri seçkiqabağı vəd etmişdilər ki, fəhlələrin “Ştrейkbrexerlər qanunu” adlandırdıqları 1927-ci ildə qəbul edilmiş həmkarlar ittfaqları haqqındakı qanunu ləğv eəcəklər. Lakin hökumət bu qanunu da ləğv etmədi. Uzun müzakirələrdən sonra ancaq bu qanuna bəzi əlavələr edildi. Burjuaziyanın fəhlə sinfi üzərinə basqını bütün ölkədə inqilabi hərakatın yüksəlməsinə səbəb oldu. İngilis fəhlə sinfinin 1931-32-ci illərdəki mübarizəsi öz gərginlik dərəcəsinə və kəskinliyinə görə yalnız müharibədən sonrakı ilk illər və 1926-cı illə müqayisə edilə bilər. 1931-ci ilin sentyabrında işsizlərin çıxışları İngiltərənin az – çox böyük şəhərlərinin hamısını bürümüşdü. İşsizlərin nümayişləri kütəvi xarakter daşıyır və bir qayda olaraq polis ilə qızğın toqquşmalara səbəb olurdu. İşsizlərin milli hərakatı işsizlərə izah edirdi ki, yalnız onların qüdrətli müqaviməti hakim dairələrin onların yaşayış səviyyəsinə hücumunun qarşısını ala bilər. Təşkilat “ehtiyacı yoxlamaq” əleyhinə 194 geniş etiraz kаmpaniyası aparıdı. Hərakat tərəfindən toplanış və 1932-ci ilin mayında olmuş konfrans “ehtiyacı yoxlamağın”, “anomaliyalar haqqında qanunun”, işsizlər üzrə verilən maddi yardımın 10% azaldılmasını, habelə digər ictimai ehtiyatlara çəkilən ictimai xərclərin azaldılmasının ləğv edilməsini tələb edən ərizənin altına imza toplamağı nəzərdə tutan planı bəyəndi. Bu kampaniya 1932-ci ilin payızında Londona aclıq yürüşü təşkil etməklə nəticələndi. “Ehtiyacı yoxlamaq” əleyhinə etiraz ərizəsinin əleyhinə oktyabr ayına qədər bir milyondan artıq imza toplanmışdı. İşsizlərin mübarizəsi fabrik və zavodlarda əmək hqqının azaldılması əleyhinə fəhlələrin etiraz çıxışları ilə bir zamanda aparılırdı. Böhran illərində Kompartiya işsizlər arasındakı işə ciddi fikir verirdi. İşsizlərin nümayişlərində, yürüşlərində və digər çıxışlarında kommunistlər fəal iştirak edirdilər. İngiltərə Kommunist partiyasının 1932-ci ilin noyabrında toplanmış XII qurultayı kütlələr içərisində partiya işinin bir qədər yaxşılaşdığını qeyd etməklə bərabər, onun kütlələrlə əlaqəsinin qeyri-qənaətbəxş olduğunu etiraf etdi. Başda Henderson olmaqla Leyborist partiyasının yeni rəhbərliyi öz təsirini kütlələr içərisində mühafizə etmək üçün manevr etməyə əl atdı. Kütlələr leyboristlərin “təcridçilik” şüarından əl çəkməsini və möhkəm, əsl sosialist siyasəti yeritməsini tələb edirdilər. Leyborist rəhbərliyinin “sol” bəyannamələri bu cür tələblərə cavab oldu. Leyborist partiyasının 1932-ci ildə olmuş konfransının qərarında göstərilirdi ki, “gələcəkdə leyborist hölumətinin və parlamentdəki leyborist partiyasının rəhbərləri, parlamentdə leyborist çoxluğuna əsaslanan və ya əsaslanmayan hökumət təşkil etdikdə, müəyyən sosialist qanunvericiliyi proqramını dərhal elan etməlidirlər. Partiya parlamentdə etiqad etdiyi prinsiplər uğrunda sona qədər mübarizə aparmalı və lazım gələrsə bu mübarizədə məhv olmalıdır”. Gələcək göstərdi ki, leyborist partiyasının rəhbərlərinin sosializmə sədaqət haqqındakı bu andlarının onların burjuaziya əleyhinə mübarizə aparmaq istəkləri ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Leyborist partiyasının kollektiv üzvlərindən biri olan Müstəqil fəhlə partiyası içərisində leyborist partiyasından çıxmaq tələbləri güclənirdi. Müstəqil fəhlə partiyasının 1932-ci ilin iyulunda
olmuş konfransı səs çoxluğu ilə leyborist partiyasından çıxmaq haqqında qərar qəbul etdi. 1932-ci ilin oktyabrında Artur Henderson rəsmi olaraq leyborist partiyasının rəhbəri vəzifəsindən getdi. Onun yerini nisbətən sol hesab edilən, sosializmin təbliğini dini ayinləri yaymaqla birləşdirən Corc Lensberi tutdu. Bu dövrdə Liberallar partiyasının öz mövcudluğunu itirməsi prosesi davam etməkdə idi. Bu partiyanın tənəzzülü prosesini iqtisadi böhran daha da dərinləşdirdi. Belə ki, bu dövrdə partiya bir-biri ilə düşmənçilik edən üç qrupa parçalandı 1 . Bu qruplardan biri 1932-ci ildə xüsusi partiya şəklində yaranmış və milli liberallar partiyası adlanan “milli” hökumətin tərkibinə daxil olan Con Sayмonun tərəfdarları idi. İkinci qrup 1932-ci ilin sentyabrında İngiltərədə proteksionizmin təbliğ edilməsi ilə əlaqədar olaraq hökumətdən çıxmış Herbert idi. Üçüncü qrup isə Lyoyd Corcun başlıca olaraq ailə üzvlərindən ibarət olan tərəfdarlarından ibarət idi. İngiltərənin böhran dövründə maliyyə vəziyyəti ölkədə hakim dairələri ciddi təşvişə saldı. İngiltərə artıq çoxdan ticarətdə passiv balansa malik idi, belə ki, idxal ixracı üstələmişdi. İngilis malları bazarda azlıq təşkil dir, idxal isə artırdı. Dünya ticarəti İngiltərə üçün demək olar ki, dondurulmuşdu. Gəmiçilikdən gələn gəlir 130 milyon funt - sterlinqdən 80 milyon funt - sterlinqə qədər azalmışdı. Digər tərəfdən əgər 1929-cu ildə İngiltərənin xaricə kapital qoyuluşu 270 milyon funt - sterlinq idisə, bu rəqəm 1931-ci ildə 170 milyon funt - sterlinqə endi. Böhran tezliklə maliyyə sahəsini də əhatə etdi. İngilis banklarının beynəlxalq maliyyə əməliyyatları xeyli ixtisar edildi. İngiltərənin bu əməliyyatlardan əldə etdiyi gəlirlər 1929-cu ildə 65 milyon funt – sterlinq idisə, 1931-ci ildə bu rəqəm 30 milyon funt - sterlinqə endi. 1931-ci ildə İngiltərənin büdcə defisiti 100 milyon funt- sterlinq oldu. Funt-sterlinqin məzənnəsi xeyli aşağı düşdü. Bu dövrdə İngiltərə banklarında xarici dövlətlərin əmanətləri var idi və İngiltərə bu əmanətlərdən istifadə edərək vəziyyətdən çıxa bilərdi. Lakin xarici dövlətlər funt-sterlinqin dəyərinin aşağı düşməsini gördükdə öz əmanətlərini London banklarından götürdülər ki, bu da ölkənin maliyyə vəziyyətinin daha da ağırlaşmasına səbəb oldu. Ölkədə mövcud olan maliyyə vəziyyətini öyrənmək və Makdonald hökumətinin vəziyyətini yüngülləşdirmək üçün 196 məsləhətlər aparmaq məqsədilə 1931-ci ilin martında bankir Corc Meyin başçılığı altında xüsusi komissiya yaradıldı. 1931-ci ilin iyul ayında Meyin komissiyası göstərdi ki, 1932- 33-cü büdcə ilində İngiltərə büdcəsinin kəsiri lazımi tədbirlər görülməsə 120 milyon funt – sterlinq olacaq. Bu miqdar ancaq vergilərin artırılması və dövlət xərclərinin azaldılması yolu ilə ödənilə bilər. Komissiya məsləhət gördüki, yaxınlaşan 24 milyon funt – sterlinq ancaq vergilərin 96 milyon funt – sterlinqlə ödənilməsinə nail olar. Meyin iqtisadi komissiyası məsləhət görürdü ki, işsizlərə verilən müavinət 20 % ixtisar edilsin. Belə ki, onlara verilməli olan 66,6 milyon funt – sterlinq 53 milyon funt – sterlinqə endirilsin, müəllimlərin maaşı azaldılsın, ictimai işlər üçün ayrılan vəsaitin 8 milyon funt – sterlinqə yaxını ixtisar edilsin. Beləliklə komissiya iqtisadiyyatda olan bütün çətinliklərin aradan qaldırmağın sosial xərcləri ixtisar etməklə mümkün olduğunu göstərdi. Hökumətin rəhbər üzvləri Meyin məruzəsindəki məsləhətlərlə razı idilər və onların həyata keçirilməsinə başlamağa hazır idilər. Lakin bu təklifin qəbul edilməsi fəhlə sinfinin üzərinə basqın etmək üçün kapitalistlər tərəfindən bir alət kimi istifadə edilən hökuməti xalqın gözündə ifşa edərdi. Buna görə də hökumət Meyin təkliflərini qismən həyata keçirməyi qərara aldı. Dövlət xidmətçilərinin maaşlarının azaldıması və ictimai xərclərin 56 milyon funt – sterlinqə endirilməsi hesabına qənaət etmək qərara alındı. Lakin mühafizəkarlar və liberallar, habelə ingilis bankirləri qənaətin həcminin artırılmasında təkid edirdilər. Mey komissiyasının məruzəsi bir çox xarici ölkələrin maliyyə dairələrində ingilis funt- sterlinqinin vəziyyətinin möhkəm olmadığının sübutu hesab edilirdi. Bir çox xarici əmanətlərin London banklarından çıxarılması bu məruzənin çap olnumasının bilavasitə nəticəsi idi. İngiltərənin hakim dairələri ABŞ və Fransadan borж almaq vasitəsilə vəziyyəti düzəltmək istədilər. Avqustun 1-də amerikan və fransəz bankirləri İngiltərəyə 50 milyon funt – sterlinq borc verdilər. Bu pul xərcləndikdən sonra, hökumətin tapşırığına görə, ingilis bankı amerikan bankirlərinə müraciət edərək 80 milyon funt – sterlinq miqdarında yeni borc vermələrini xahiş etdi. Amerika bankirləri
bildirdilər ki, yalnız hökumət Mey komissiyasının təklif etdiyi məsləhətləri qəbul etdiyi təqdirdə yeni borc verilə bilər. Leyborist hökuməti əlavə qənaət haqqında qərar qəbul etdi. Bu isə işsizlərə göstərilən maddi yardımın 10% azaldılması demək idi. Fəhlələrin hiddəti o qədər artdı ki, Makdonald hökumətinin həmin qərarı bəyənmiş olan bəzi üzvləri tərəddüd etdilər. Avqustun 23-də kabinetin 10 üzvü bu təklifi müdafiə etməkdən boyun qaçırdı. Hökumətdə təfriqə əmələ gəldi və Makdonalddın, bütün hökumətin istefaya çıxması təlяb edildi. Ertəsi gün Makdonald mühafizəkarların və liberalların iştirakı ilə koalisyon hökumət təşkil etdi ki, burada mühafizəkarlar rəhbər rol oynadılar. Koalisиon hökuməti özünü “milli” hökumət adlandıraraq, iddia etdi ki, ingilis xalqının bütün əsas siyasi Yüklə 36,11 Kb. Dostları ilə paylaş:
|