Dasturiy ta`minot loyihalarini boshqarish fanidan

DASTURIY TA`MINOT LOYIHALARINI BOSHQARISH FANIDAN

1-	hafta mashg’ulotlari bo’yicha mustaqil ish topshiriqlari

Mashg’ulot mazmuni

DASTURIY TA`MINOT LOYIHALARINI BOSHQARISH

Mustaqil ish topshiriqlari

1. 
   Quyidagi nazariy savollarga javob bering
   

1. 
   Dasturiy ta`minot tushunchasi ta’rifini ayting.
   
2. 
   Loyihalarni boshqarishni asosiy faoliyatlari nima?
   
3. 
   Dasturiy injiniring va kompyuter ilmi o’rtasida qanday farq bor?
   
4. 
   Loyihani ishlab chiqish bosqichlari?
   

Javoblar:
1)Dasturiy ta'minot - dastur yaratish, yoqish, yangilash va sifatni ta'minlash uchun kerakli vositalarni o'z ichiga olgan davlat, tizim yoki boshqa tashkilotlar tomonidan taqdim etiladigan kompyuter doimiy tashqaridorlaridir.
Dasturiy ta`minot, biror bir dastur, tizim yoki kompyuter o`rtamining faoliyatini davom ettirish uchun zarur bo`lgan imkoniyatlarni berish va xizmat ko`rsatish jarayonini anglatadi. Bunda tartib, soddalik, samaradorlik va xavfsizlik prinsiplari muhim ahamiyatga ega bo`ladi. Dasturiy ta`minot odatda dasturlash tili va ilovalar orqali yaratiladi va boshqa uskunalar, asosiy yurituv, xavfsizlik, ma‛lumotlar saqlash va ma‛lumotlar bazalari tashkil etishni o`z ichiga oladi.
2) Loyihalarni boshqarishning asosiy faoliyatlari - dasturlash jarayoni, loyihani boshqarish timlarini tashkil etish, loyiha maqsadlarini aniqlab chiqish, vazifalarni taqsimlash, loyihaning tartibini va muddatlarini belgilash, loyihaning ish faoliyatini nazorat qilish va natijalari baholashdir.
Loyihalarni boshqarishni asosiy faoliyatlar quyidagilardir:
1) Planlashtirish: Loyihani muvaffaqiyatli boshqarish uchun bir loyiha rejalashtirish zarurdir. Bu, loyiha maqsad va maqsadlarini, vazifalarni va muddatlarni aniqlash, resurslarni bajargan holda bir ish tartibini yaratishni o'z ichiga oladi.
2) Loyihani menejerlashtirish: Loyiha menejeri loyiha dasturini tugatish, tanqidiy ko'rinish va loyihani bajaruvchilar uyushtirishni boshqaradi. U loyihani kuzatish, muddatlarga rioya qilish, muhlislar bilan xabarlashish, sifat nazorati va mukammallashtirish kabi mavjud vaqtlaman processlarni menejerlashtiradi.
3) Resurslarni menejerlashtirish: Loyiha menejeri loyihaga turli turlarda resurslar (moliya, kadrlar, materiallar) ta'minlash va ularni ishlatishni tashkil etishi kerak. U resurslarning to'g'rimi, samaradorligi va tartibini nazorat qiladi, xodimlar va turli bo'linmalarni ko'chirib olishni, komandalar orasida aloqani ta'minlashni hamda ishga sig'masliga intildi.
4) Kuzatish va nazorat qilish: Loyihani kuzatish va nazorat qilish, loyihani muvaffaqiyatli bajarganligini va muddatlarga rioya qilishni ta'minlaydi. Menejerlar, munosabatlar va komandalar orasidagi o'zaro murojaatlarni nazorat qilish, yangi vazifalarni aniqlash, muammolarni bartaraf etish kabi vazifalarni bajarish uchun kuzatish va nazorat mehanizmlarini loyihada o'rnatishi kerak.
5) Kommunikatsiya: Loyihani menejer bilan ishtirok etadigan turli bo'lim va shaxslar orasidagi kommunikatsiya muhim ahamiyatga ega. Loyihani menejerlik qilish uchun doimiy muloqot va ma'lumot almashish kerak. Bu, vazifalarni taqsimlash, yana bir xil bilim va ma'lumotlarning hakam qilinishi, munosabatlarning o'silishi va takrorlanishi, muhim maslahatlarning yechilishi kabi jarayonlarni o'z ichiga oladi.
6) Ma'lumotlar analizini bajarish: Loyiha menejeri loyihani muvaffaqiyatli bajarishning uchun kerakli ma'lumotlarni to'plash va analiz qilishga javobgar bo'ladi. Bu, loyihani amalga oshirish jarayonida paydo bo'ladigan muammolarni aniqlash, ko'rsatuv va tejribalashingizni ta'minlash uchun zarur bo'ladigan ma'lumotlarni tahlil qilishni o'z ichiga oladi. Bu asosiy faoliyatlarning bahosini loyihani qanday muvaffaqiyatli bajarishiga bog'liq bo'ladi.
3) Dasturiy injiniring va kompyuter ilmi orasidagi farq, - dasturlashning matematika, algoritm va dastur tuzish asoslariga asoslangan bo'lib, texnik va ilmiy ishga yondashuvni o'z ichiga oladi. Dasturiy injiniring dasturlash va tizimni amalga oshirish bilimlari va amaliyoti bilan shug'ullanadi, kompyuter ilmi esa kompyuterlarni va dasturlarning umumiy amaliy tizimini o'rganish bilan shug'ullanadi.
Dasturiy injiniring va kompyuter ilmi o'rtasidagi farqning bir nechta turlari mavjud:
1) Asosiy mas'uliyat: Dasturiy injiniring, kompyuterlarga dasturlarni yaratish, o'rnatish, boshqarish va yaxshilash bilan shug'ullanadi. Bu sohasida dastur tuzish tillarini, muhitni tushunarli shakllantirishni va dastur intermediate tilini tushunishga e'tibor qaratadi. Kompyuter ilmi esa boshqaruv kompyuterlarini, jadvaldagi ma'lumotlarini saqlovchi tizimlarni, ma'lumotni tahlil qilish tartibini va bajarish muammolarni taklif etish uchun metodlarni (algoritmlarni) tuzish bilan shug'ullanadi. Bu sohasida ma'lumotlar tuzish, hisoblash, tahlil qilish, ma'lumotlar bazasi loyihalash, axborot xavfsizligi va kompyuter tarmofilari kabi ko'rsatkichlar keng qamrovli.
2) Kerakli bilishni o'sish: Dasturiy injiniringga ega bo'lgan mutaxassislar ilm-fan metodlari yordamida dasturlarni yaratish, boshqarish va o'rnatish sharoitlarini o'rganyishadi. Dastur tuzishning ilm-fan prinsiplari, tasavvurlarini, dasturlarni sinash va tushunarli ulashish uslublarini o'z ichiga olganligini tushunish zarourligi mavjud. Kompyuter ilmi esa dasturlar va boshqaruv kompyuterlari orasidagi asosiy tillar, zarur bo'lgani yo'lida qanday ma'lumotni qanday shartlantirish va saqlash kerakligini, ma'lumotni qanday ishlab chiqarish va nima uchun kerakligini tushunish uchun metodlarni taklif etadi.
3) Kengaytirilgan sohalarga e'tibor: Dasturiy injiniring shuningdek ilm-fan bo'yicha qo'llab-quvvatlantirilgan tizimlar va hujjatlar yordamida dasturlarni tuzish uchun qollaniladigan umumiy qo'llanma, asosiy dasturlar va kutubxonalar, tarjimonlar va kontseptual model qo'llab-quvvatlanadi. Kompyuter ilmi esa tasarruf korxonalarida va xizmat ko'rsatish sohalari bo'yicha tahlil qilishni, dasturlar tuzishni, tahlil va ishlov berish muammolarini hal qilish usullarini taklif etuvchi metodlarni o'rganadi.
4) Loyihani ishlab chiqish bosqichlari loyihaning talablarini aniqlash, loyiha kimlar tomonidan ishlab chiqarilishi kerakligini belgilash, qo'llanma va xizmat ko'rsatish qoidalari yaratish, loyihaning shakllantirilishi, dastur yaratish, test qilish, tahrirlash va bu yerda qo'shimcha bosqichlar mavjud bo'lishi mumkin.
Loyihani ishlab chiqish bosqichlari uchta asosiy qismdan iborat bo'ladi: loyiha loyihalash, loyihani ishlab chiqish va loyihani o'rnatish.
1. Loyiha loyihalash: Bu bosqichda loyihani boshlab, qo'llanishlarni va maqsadlarni belgilab, komanda a'zolarini va boshqaruv organlarini tayinlash qismidir. Bu bosqichda loyihani nima bilan boshlashingiz, uni qanday amallarga barmoq qo'yish va qanday natijalarni olishni rejalashtirasiz.
2. Loyihani ishlab chiqish: Ushbu bosqichda, loyiha loyihalash bosqichidagi belgilangan qoidalarga muvofiq, loyiha qismlarini, tizimlarni va berilgan muddatlarga amal qilib loyihani ishlab chiqish jarayoni amalga oshiriladi. Bu bosqichda vaqtni boshqarish, manbalar va resurslarni taqsimlash, ish birliklari bilan ishlash va amaliyotni nazorat qilish kabi vazifalar o'tkaziladi.
3. Loyihani o'rnatish: Bu bosqichda loyihani tizimi o'rnatish va o'rnatishni tayyorlash, loyihani test etish, xato tuzatish va to'liq ish faollashtirish jarayoniga aloqador. Bu qism loyihaga asosan amaliyotda rivojlanishi va yangilanishi uchun mo'ljallangan, tizimni o'rnatish va sinash, muhitni tekshirish, loyihani qayta tiklash va xato bajarishning O'zgarish tadbirlari oladigan qismidir. Bu bosqichlarning amalga oshirilishi loyihaning muvaffaqiyatga erishishi uchun ko'rsatilgan vazifalarni bajarishda ahamiyatli. Bizning loyihalarimizni qanday shaklda ishlab chiqildiqlarini bilish yordamida, biz yaxshi tashkilotga ega bo'ladigan effektiv va samarali loyihalar yaratishimiz mumkin.