Doç. Dr. Nevzat Alkan

• Doç. Dr. Nevzat Alkan

• İstanbul Tıp Fakültesi

• Adli Tıp Anabilim Dalı

• [e-mail]

• Nükleer, Biyolojik ve Kimyasal Silahlar

• =

• NBC

• =

• Kitle İmha Silahları

• Silahlar;

• Diğer canlılar üzerinde

• zararlı etki oluşturmak için kullanılan

• aygıtlar

• Nükleer Silahlar

• Etkileri;

• uzun süreli pozitif ve negatif basınç,

• zemin şok yükleri,

• yoğun termal radyasyon,

• nükleer radyasyon

• elektromanyetik dalgalar

• Kimyasal Silahlar

• İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler üzerinde

• doğrudan toksik etki yapması amacıyla kullanılan her türlü katı, sıvı ve gaz halindeki maddeler

Kimyasal silah elde etmek için kullanılan kimyasallar,

• Kimyasal silah elde etmek için kullanılan kimyasallar,

• bu kimyasalları  kullanmak için gerekli cihaz ve mühimmatlar ve bunların kullanımına yönelik özel olarak tasarlanmış her türlü teçhizat

• Hedefi;

• Vücuda öncelikle ve özellikle deri yoluyla etkili olarak, elbise ve hatta koruyucu elbiseden nüfuz etmesi, koruyucu maskeye nüfuz ederek solunum sistemine zarar vermesi

Sınıflama

• Sınıflama

• 1- Sinir Gazları; Sarin, tabun, soman:

• Ani etki, konvülziyon, solunum felci, oral-nasal sekresyon artışı, bronkokonstrüksüyon,

• Sinirlerde iletiyi önleyerek solunum felci ile ölüme sebebiyet.

• 2- Yakıcı Gazlar; Sülfür mustard, nitrojen mustard, (hardal gazları), levisit, sulfur levisit, fosgen  oksim:

• Gecikmiş etki (2-24 saat sonrasında), eritem, vezikül, yanık, kornea-deri hasarı-kavrulma, lökopeni, trombositopeni,

• Hardal gazları fiziksel özelliklerinden dolayı soğuğa ve ısı değişimlerine dirençli.

• 3- Akciğer irritanları; Fosgen, difosgen, klorin, klorpikrin:

• Uzamış etki, kornea-solunum irritasyonu, dispne, ağır akciğer ödemi, bronkospazm, bronkosekresyon, hipovolemi, sağ kalp yetmezliği,

4- Kan irritanları; Siyanojen klorür, hidrojen siyanid:

• 4- Kan irritanları; Siyanojen klorür, hidrojen siyanid:

• Vertigo, bulantı-kusma, halsizlik, solunum güçlüğü, konvülziyon, apne.

• Dokularda oksijen yetmezliği sebebi ile ölüme sebebiyet.

• 5- Kapasite bozucular = Kargaşa bastırıcı ajanlar: Göz yaşartıcı gazlar (kloroasetofenon, orto-klorobenilidin-malononitril)

• Nadiren hayati tehlike, göz-solunum yolu irritasyonu, öksürük,

• nefes darlığı, yüksek dozda kusma.

• Mukus membranlarda yüksek tahriş.

• Bu nedenle toplumsal olayların bastırılmasında kullanılmakta.

• 6- Bitki öldürücüler;

• Bu ajanlardan sonra kimyasal temizleme çok uzun ve zor.

Öldürücü kimyasal ajanlar genellikle 48 saat içerisinde akciğer ödemi ve bronş sekresyonlarının oluşturduğu tıkaçlara bağlı mekanik asfiksi ile ölüme sebep olurlar. Kimyasal ajanlara karşı korunma: Koruyucu giysi ve maske ile. Hardal gazları üretimi kolay, ucuz ve dayanıklı olduğu için yoğun olarak tercih edilen bir kimyasal madde. Maruz kaldıktan birkaç saat sonraya dek deride herhangi bir hassasiyete veya semptoma neden olmaz. O nedenle anlaşıldığında geç kalınmakta. Bu madde ile kontamine giysilerden maddenin temizlenmesi 12 saat sürmekte.

Akciğer irritanları içerisinde en tehlikelisi fosgen. 8.2 °C ‘ de kaynar. Buharının dansitesi havadan 3.4 kat daha fazla. Bu nedenle özellikle çukurlarda ve düşük seviyeli bölgelerde uzun zaman etkisini kaybetmeden kalabilmekte. Düşük konsantrasyonlarda yeni biçilmiş saman kokusuna benzer bir koku.

• Kimyasal ajanlar ile özel antiserumlarla ve farmakolojik ajanlarla mücadele mümkün. Ama çok azı için.

• Asıl olan mücadele ise korunma.

• Fiziksel korunma: Deri korunması, solunum sistemi korunması,

• özellikle solunum yolları gazlara karşı, deri ise sıvı ve katı partikülere karşı korunmalı.

• Sivil halk kimyasal silahların etkinliğinin sınırlandığı sığınaklara yönlendirilmeli.

• Büyük yerleşim merkezlerinde erken uyarı sistemleri geliştirilmeli,

• kimyasal saldırı sırasında halk sirenlerle ve radyolar aracılığı ile uyarılmalı.

• Kişiler alması gereken kişisel önlemler konusunda bilgilendirilmeli.

• Sivil savunma uzmanlarına burada büyük rol düşmekte.

Kimyasal ajanlar toprakta, giysilerde ve eşyalarda uzun süre kalabilmekte.

• Kimyasal ajanlar toprakta, giysilerde ve eşyalarda uzun süre kalabilmekte.

• Bu nedenle saldırıya uğrayan kişiler hem doğrudan, hem de bulaşmış toprak, giysi ve eşyadan sürekli olarak etkilenmekte.

• Kimyasal ajanla mücadelede, Maddeyi bozup, parçalamak,

• Ortamdan uzaklaştırmak, yıkama, durulama, kurutma, absorban ile emdirme ve ısı ile (Vücuttan: Çok çeşitli sıvı ajanlar ile, Toprak ve Doğadan: İnce toprak tabakayı uzaklaştırıp, kalanın üzerine kireç ve kireç kaymağı dökmek ile, Eşyadan: Çeşitli kimyasallar ile, Besin ve Sudan: Besin yok edilmeli.

• Bu durumu önlemek için de besinler ve su ağzı sıkı kapalı kaplara ve

• kavanozlara konmalı.

• Fiziksel bariyer ile teması önlemek esas.

• Burada en önemli nokta, hangi maddenin neyle temizlenebileceğinin bilinmesi. Bazen temizleyici ve kimyasal madde arasındaki etkileşimle ortaya çok daha toksik kimyasal bir bileşik de çıkabilmekte.

• Biyolojik Silahlar

Bakteri, protozoa, riketsiya, mantar, virüs gibi bulaşıcı organizmalar.

• Bakteri, protozoa, riketsiya, mantar, virüs gibi bulaşıcı organizmalar.

• Kokusuz, tatsız ve aerosol biçiminde atılırlar.

• Mikron düzeyindeler.

• Görülemezler.

• Günler, hatta haftalar içinde etki gösterir. Kuluçka dönemi.

• Bir biyolojik saldırı;

• Maneviyatı bozar,

• Korunma önlemleri alınmasına neden olur (Koruyucu elbise, aşı, ilaç, antidot.).

• Tüm bunlar da harekat kabiliyetini bozar.

Biyolojik silah etkenleri –ki özel laboratuarlarda, özel koşullarda üretilen bu etkenler doğada bulunan örneklerine kıyasla daha zararlı ve öldürücü.

• Biyolojik silah etkenleri –ki özel laboratuarlarda, özel koşullarda üretilen bu etkenler doğada bulunan örneklerine kıyasla daha zararlı ve öldürücü.

• Kuruma, ısınma, UV vs’e de daha dirençli.

• Ayrıca, bazı üretimlerde ajanın belirli bir süre sonra ortamdan kaybolması da programlanmakta.

• Bu sayede de biyolojik silah kullanılan bölgenin sonradan güvenle istilası mümkün olabilmekte.

• Bacillus anthraksis (Şarbon): Solunum yoluyla havadan alınan dayanıklı sporlar  akciğerler içerisinde açılarak çoğalmakta, başlangıçta soğuk algınlığı semptomları ile kuluçka devresini geçirerek kısa sürede öldürücü tablolar yaratmakta. Botulinum toksini (Konserve zehiri) Brucelloz (Malta humması) Vibrio cholera ( Kolera) Clostridium perfiringes (Gazlı gangren) Salmonella typhi (Tifo) Psoudomanas psoudomallei  (Melioidozis) Psoudomanas mallei (Ruam) Yersinia pestis (Veba) Francisella tularensis (Tularemi)

• Coxiella burnetti ( Q Ateşi) Smallpox virüs (Çiçek) Congo-crimean hemorajik ateşi virüsü Ebola virüsü Stafilokoksik enterotoksin B Rift valley ateşi virüsü Trichothecene mycotoxins Venezüella at ensefaliti Kriptokokoz Kokoidomikozlar Plazmodium vivax (Sıtma)

Biyolojik ajan-kimyasal ajan farkları:

• Biyolojik ajan-kimyasal ajan farkları:

• Biyolojik ajanlarda etkiyi tahmin etmek ve ajanı kontrol etmek daha zor,

• Biyolojik ajanlarda etki daha fazla oranda ısı, hava şartları ve topografik yapıya bağlı,

• Biyolojik ajan sadece hedefe etkili,

• Biyolojik ajanlar genelde sindirim ya da solunum yoluyla alınınca etkili, o nedenle korunma daha kolay. Kimyasal ajanlar yaygın olarak deriden de alınmakta,

• Biyolojik ajanların bulaşmadığında etki süresi daha kısa, ancak sporların nispeten uzun,

• Biyolojik silahları depolama, kullanma teknik olarak daha zor.

Biyolojik ajanlarla savaş:

• Biyolojik ajanlarla savaş:

• Biyolojik silah üreteceklere sıkı denetim ve engel,

• Kullanımını caydırmak,

• Aşılama,

• Koruyucu elbise, maske,

• Belirleme,

• Uygun tedavi,

• Bölgenin temizlenmesi.

• Hastanelerde özel donanımlı servisler oluşturmak.

• Doç. Dr. Nevzat Alkan

• İstanbul Tıp Fakültesi

• Adli Tıp Anabilim Dalı

• [e-mail]