Etalonlarning yaratilish tarixi

ETALONLARNING YARATILISH TARIXI

eeeedffgg

REJA; 1.Etalon haqida dastlabki tushuncha va tasavvurlar. 2. Dastlabki etalonlar, ularning kelib chiqish tarixi.

Etalon o’zi nima? Biror narsaning ideal namunasi.Kattalik birligini qayta tiklash va saqlash uchun mo‘ljallangan o‘ta yuqori (metrologik) aniqlikdagi maxsus o‘lchash vositalari etalon deb ataladi va birlik o‘lchamini uzatishda metrologik zanjirning oliy zvenosi hisoblanadi.

Dastlabki etalonlar! Birinchi rasmiy tasdiqlangan standartlar Frantsiyada ishlab chiqarilgan metr va kilogramm prototiplari bo'lib, ular 1799 yilda Fransiyaning Milliy arxiviga saqlash uchun topshirilgan, shuning uchun ular "arxiv metri" va "arxiv kilogrammi"deb nomlana boshladilar. 1872 yildan boshlab kilogramm "bir kilogramm Arxiv"massasiga teng deb belgilandi. Xalqaro si tizimining asosiy yoki lotin birligining har bir standarti o'ziga xos qiziqarli tarixga ega va nozik ilmiy tadqiqotlar va tajribalar bilan bog'liq.

Masalan, 1791 yilda Fransiya milliy Assambleyasi tomonidan qabul qilingan Parij meridiani yoyining to'rtdan bir qismining o'n milliondan biriga teng bo'lgan metr standarti 1837 yilda qayta ko'rib chiqilishi kerak edi. Fransuz olimlari meridianning to'rtdan birida 10 million emas, balki 10 million 856 metr borligini aniqladilar. Bundan tashqari, yerning shakli va hajmida kichik, ammo doimiy o'zgarishlar yuz berishi ma'lum. Shu munosabat bilan, 1872 yilda Sankt-Peterburg fanlar akademiyasi olimlari metr standartiga o'zgartirishlar kiritish maqsadga muvofiqligi masalasini hal qilish uchun xalqaro komissiya tuzishni taklif qilishdi. Komissiya yangi etalon yaratmaslikka, balki Fransiyada saqlanayotgan "arxiv metrini" asl uzunlik birligi sifatida qabul qilishga qaror qildi. 1875 yilda Rossiya imzolagan xalqaro metrik Konventsiya qabul qilindi. Metrologlar bu yilni metrning asosiy xalqaro uzunlik birligi sifatida ikkinchi tug'ilishi deb hisoblashadi

Etalon haqida dastlabki tushuncha va tasavvurlar. Etalon (frans. — namuna) — biror narsaning ideal namunasi, oʻlchovi yoki turi (tipi); fan va texnikaning muayyan taraqqiyot darajasida eng yuqori aniqlikka erishilgan oʻlchov birliklarini qayta tiklash, saklash va tarqatish uchun xizmat qiladigan namuna oʻlchovlar hamda oʻlchash asboblari. Har qanday buyum yoki oʻlchash natijasi Etalonga solishtiriladi. Etalon birlamchi, ikkilamchi, maxsus, davlat Etalonlari, Etalon guvoh, solishtirma Etalon, ishchi Etalon, Etalon nusxalarga boʻlinadi.