5.Koordinatalar usulida tasvir qanday yasaladi? (6.14-rasm misolida)
Nima sababdan arxitektorlar usuli deyiladi?
6.Plani tushirilgan va yon devor usulida tasvir yasash qachon, kim tomonidan taklif etilgan?
PERSPEKTIVA YASASH USULLARI. ARXITEKTORLAR USULI.
PERSPEKTIVA YASASH USULLARI. ARXITEKTORLAR USULI.
Obyektlarni perspektivada tasvirlashda kartina ko‘chib yuradi, ya’ni kartina obyektga nisbatan qulay vaziyatda joylashtiriladi. Shunda obyektning perspektivasi uning plani(ustdan ko‘rinishi) va fasadi(olddan ko‘rinishi)ga binoan bajariladi. Tasvirlashning quyidagi usullaridan foydalaniladi: 1. Arxitektorlar usuli. 2. Plani tushirilgan va yon devor usuli. 3. Radial- nurlar izi usuli. 4. To’rlar usuli. 5. Koordinatalar usuli.
Obyektning berilgan plani va fasadi bo’yicha uning perspektiv tasvirini yasash: -Obyektning fasadiga nisbatan ufq chizig‘i tanlab olinadi. -Obyektning planiga nisbatan kartina izi KH qulay vaziyatda joylashtiriladi. -Kartinaga nisbatan ko‘rish nuqtasi, ya’ni optimal ko‘rish burchagi () ta’minlanadigan masofada tanlab olinadi.
Ko‘p qavatli binoning perspektivasini yasash. Bino oldida pastroq qurilma mavjud. Oldin asosiy bino perspektivasi yasab olinadi. Keyin qo‘shimcha qurilma yasaladi.
Perspektiva fransuzcha so‘z b o ‘lib, la perspektive — uzoqqa qarash, yunonchasiga esa perspictor — oyna orqali to ‘g‘ri va aniq ko‘rayapman degan m a’noni bildiradi. Agar markaziy proyeksiyalash insonning ko‘rish xususiyati talablariga moslashtirilsa, yasalgan tasvir yaqqol va ishonchli chiqadi. Bu talablar proyeksiyalanuvchi obyektlarning bir-biriga nisbatan o‘zaro joylashuvi va ular orasidagi masofalar bilan bog‘liqdir. Demak, insonning ko'rish xususiyatini hisobga olgan holda markaziy proyeksiyalash usulida bajarilgan tasvir perspektiva deb ataladi.
Perspektiva fransuzcha so‘z b o ‘lib, la perspektive — uzoqqa qarash, yunonchasiga esa perspictor — oyna orqali to ‘g‘ri va aniq ko‘rayapman degan m a’noni bildiradi. Agar markaziy proyeksiyalash insonning ko‘rish xususiyati talablariga moslashtirilsa, yasalgan tasvir yaqqol va ishonchli chiqadi. Bu talablar proyeksiyalanuvchi obyektlarning bir-biriga nisbatan o‘zaro joylashuvi va ular orasidagi masofalar bilan bog‘liqdir. Demak, insonning ko'rish xususiyatini hisobga olgan holda markaziy proyeksiyalash usulida bajarilgan tasvir perspektiva deb ataladi.
Perspektivaning geometrik apparati: H — gorizontal tekislik, ya’ni narsalar tekisligi. Yer shartli ravishda narsalar tekisligi deb qabul qilingan. K — kartina tekisligi. U har doim //narsalar teklisligiga nisbatan perpendikular yoki qiya olinishi mumkin. Kartinadagi narsalarning tasviri perspektiv tasvir deb ataladi. Yoki qisqacha perspektiva deyiladi. KH~ kartina asosi. U kartinaning narsalar tekisligi bilan kesishgan chizig‘i. S — ko‘rish nuqtasining fazodagi geometrik o ‘rni. U ning balandligi perspektiv tasvirlar yasovchi (kuzatuvchi)ning qayerdan qarab bajarishiga bog‘liq. Sj — ko‘rish nuqtasi S ning H dagi asosi. P — kartinaning bosh nuqtasi. Bu nuqta S ko‘rish nuqtasidan kartinaga o ‘tkazilgan perpendikular to‘g‘ri chiziq orqali aniqlanadi. Y a’ni S dan К ga o ‘tkazilgan perpendikular chiziqning К bilan kesishgan nuqtasidir. U — ufq tekisligi. S k o ‘rish nuqtasi orqali К kartinaga perpendikular qilib o‘tkaziladi. h — ufq (gorizont) chizig'i. U ufq tekisligining К bilan o ‘zaro kesishgan chizig'i.
Perspektivaning geometrik apparati: H — gorizontal tekislik, ya’ni narsalar tekisligi. Yer shartli ravishda narsalar tekisligi deb qabul qilingan. K — kartina tekisligi. U har doim //narsalar teklisligiga nisbatan perpendikular yoki qiya olinishi mumkin. Kartinadagi narsalarning tasviri perspektiv tasvir deb ataladi. Yoki qisqacha perspektiva deyiladi. KH~ kartina asosi. U kartinaning narsalar tekisligi bilan kesishgan chizig‘i. S — ko‘rish nuqtasining fazodagi geometrik o ‘rni. U ning balandligi perspektiv tasvirlar yasovchi (kuzatuvchi)ning qayerdan qarab bajarishiga bog‘liq. Sj — ko‘rish nuqtasi S ning H dagi asosi. P — kartinaning bosh nuqtasi. Bu nuqta S ko‘rish nuqtasidan kartinaga o ‘tkazilgan perpendikular to‘g‘ri chiziq orqali aniqlanadi. Y a’ni S dan К ga o ‘tkazilgan perpendikular chiziqning К bilan kesishgan nuqtasidir. U — ufq tekisligi. S k o ‘rish nuqtasi orqali К kartinaga perpendikular qilib o‘tkaziladi. h — ufq (gorizont) chizig'i. U ufq tekisligining К bilan o ‘zaro kesishgan chizig'i.
