Galogenlar Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy

Galogenlar

Galogenlar Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy

• Galogenlar Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy

• jadvalining VII a guruhchasini tashkil etuvchi

• elementlar (ular beshta) uchun qo‘llanadigan

• umumiy nomdir. Galogenlar turkumiga xlor, ftor,

• brom, yod va astat elementlari kiradi. «Galogen»

• atamasini 1811 yilda olmon kimyogari I.Shveyger

• tomonidan, ishqoriy metallar bilan birikib, tuz

• hosil qiladigan xlor elementini atash uchun taklif

• qilgan edi. «Galogen» so‘zi yunon tilidagi «tuz

• tug‘diruvchi» ma’nosini bildiradi.

Lekin Shveygerning taklifi umume’tirof etilmadi va

• Lekin Shveygerning taklifi umume’tirof etilmadi va

• taklifligicha qolib ketdi. Keyinroq esa bu atama

• yana kun tartibiga chiqdi va xlor va unga yondosh

• elementlarga qo‘yilgan umumiy guruh nomi sifatida

• fanga kirib keldi.Galogenlarning barchasi

• metallmaslardir. Lekin yodda va sun’iy olingan

• astatda kuchsiz metallxossalari borligi

• aniqlangan.Galogenlarni o‘rganish nazariy va

• amaliy kimyoning taraqqiyotida muhim ahamiyat

• kasb etadi

Elementlarning tabiiy guruhlari haqidagi

• Elementlarning tabiiy guruhlari haqidagi

• tushuncha davriy qonunni kashf etishda katta

• ahamiyatga ega bo‘ldi. Kislotalarning tarkibi va

• xossalari, ularning kuchi va oksidlash

• xususiyatlariga oid hozirgi tasavvurlar

• galogenlarning kislorodli va vodorodli birikmalarini

• o‘rganish tufayli shakllangandir.

• Ftordan yodga o‘tishfa galogenlar ba’zi

• xossalarining turlicha o‘zgarishlarga asoslanib,

rus olimi Ye.V.Biron ikkilamchi davriylik hodisasi

• rus olimi Ye.V.Biron ikkilamchi davriylik hodisasi

• mavjudligini aniqladi (masalan xlor kislorodli

• birikmalarning mustahkamligi, ftorning shunday

• birikmalarining mustahkamligidan kuchliroqdir;

• bromda bu xossa yanada susayadi va yodga

• borganda ortadi). Uglevodorodlarning galogenli

• hosilalari ko‘pchilikorganik moddalarni olishda juda

• muhim oraliq mahsulot bo‘lib xizmat qiladi.

Huddi ana

• Huddi ana

• shulardan foydalanish XIX asrda organik

• kimyoning taraqqiy etishiga katta turtki bergan

• edi. Xlorlash usuli mineral va rudalardan turli

• metallarni ajratib olishda keng qo‘llaniladi.

• Yodidlarni termik parchalash yo‘li bilan tozalik

• darajasi nihoyatda yuqori bo‘lgan metallar olinadi.

• Hozirgi vaqtda ftor kimyosi mustaqil ilmiy fab

• sifatida ajralib chiqqan.

Galogenlarning birikishi (galogenlanish):

• Galogenlarning birikishi (galogenlanish):

• Bromli suv ta'sir ettirilganda alkenlar va alkinlar uni rangsizlantiradi. Bu reaksiya to’yinmagan uglevodorodlarni aniqlash uchun qo’llanadi:

• CH2=CH2 + Br2 -> CH2Br-CH2Br 1,2-dibrometan

• CH=CH + Br2 -> CHBr=CHBr 1,2-dibrometen

• CHBr=CHBr + Br2 -> CHBr2-CHBr2 1,1,2,2-tetrabrometan

O 'rin olish reaksiyasi. Metan galogenlar, suyultirilgan

• O 'rin olish reaksiyasi. Metan galogenlar, suyultirilgan

• nitrat va sulfat kislotalar bilan o’rin olish reaksiyalariga

• kirishadi. Galogenlanish nur ta'sirida amalga oshadi.

• Nur kvanti ta'sirida galogen molekulasidagi kovalent

• bog’ uziladi. Bunda galogen (masalan, xlor)ning toq

• elektronli, kinetik energiyasi yuqori bo’lgan erkin

• radikali hosil bo’ladi: Cl2 —> 2C1. Galogen radikali

• uglevodorod bilan ta'sirlashib, erkin uglevodorod

• radikali hosil qiladi: CH4 + Cl —> HCl + CH3. Erkin

• uglevodorod radikallari yana galogen molekulalari bilan

• ta'sirlashadi, galogen radikali hosil bo’ladi va h.k.

• Bunday davomli reaksiyalarni zanjir reaksiyalar deb

• ataladi.

Natijada metanning galogenli hosilalari

• Natijada metanning galogenli hosilalari

• aralashmasi hosil bo’ladi: (reaksiyaning

• molekular tenglamasi):

• CH4 + Cl2 -> CH^Cl + HCl metilxlorid

• CH3CI + Cl2 -> CH2C12 + HCl dixlormetan

• CH2C12 + Cl2 -> CHC13 + HCl trixlormetan

• (xloroform)

• CHCI3 + Cl2 -> CC14 + HCl tetraxlormetan

• (uglerod (IV)-xlorid)

• Ultrabinafsha nur ta'sirida metan xlor bilan portlab

• reaksiyaga kirishadi:

• CH4 + 2C12 -> C + 4HC1

Sikloalkanlar birinchi marta rus olimi

• Sikloalkanlar birinchi marta rus olimi

• V.V.Markovnikov tomonidan Boku nefti

• tarkibida aniqlangan va o’rganilgan.

• Sikloalkanlar fizik va kimyoviy xossalari

• jihatidan parafin uglevodorodlariga yaqin:

• tarkibidagi uglerod miqdoriga bog’liq ravishda

• agregat holati bo’yicha gazsimon, suyuq va qattiq

• moddalar bo’lib, yonuvchan, kimyoviy faolligi kam,

• vodorod atomlari galogenlar bilan almashinadi.

• Sikloalkanlarda halqalarning barqarorligi har xil

• bo’ladi.

Halqalarning barqarorligi besh a'zoli

• Halqalarning barqarorligi besh a'zoli

• halqagacha ortib boradi va undan so’ng

• pasayadi (Bayer nazariyasi).

• Galogenlash-benzol yadrosidagi vodorod

• atomlarining katalizator ishtirokida (A1C13,

• ҒеС13, Fe) galogenlarga almashinishidir:

• C6H6 + Br2 -> С6H5 Br + HBr

• Hosil bo’lgan brombenzol 156°C da

• qaynaydigan, rangsiz, suvdan og’ir

• suyuqlikdir.

E’tiboringiz uchun rahmat