GƏLƏCƏk ana və atalar! SİZ talassemiyali xəSTƏ

TALASSEMÝYA

GƏLƏCƏK ANA VƏ ATALAR!

SİZ TALASSEMİYALI XƏSTƏ

UŞAĞIN DÜNYAYA GƏLMƏSİNİN

QARŞISINI ALA BİLƏRSİNİZ! 

Bukleti oxudunuz!

Talassemiya haqqında məlumat aldınız!

İndi bukleti dost və tanışlarınıza verin,

 bununla məlumatın daha geniş 

yayılmasına köməklik edin.

Buklet Azərbaycan  Respublikası  Nazirlər  Ka-

binetinin 26 noyabr 2010-cu il tarixli 223 nöm-

rəli  qərarı  ilə  təsdiq  edilmiş  “2011-2015-ci 

illər üçün talassemiyanın müalicə və profi-

laktikası üzrə Tədbirlər Proqramı”nın icrası 

ilə  bağlı  Səhiyyə  Nazirliyinin  Tədbirlər 

Planına  əsasən  İctimai  Səhiyyə  və  İsla-

hatlar Mərkəzi tərəfindən hazırlanmış və 

çap  edilmişdir.  Bukletdə  dərc  olunanlar 

Səhiyyə  Nazirliyinin  baş  hematoloqu 

və Respublika Talassemiya Mərkəzinin 

direktoru ilə razılaşdırılmışdır.

TALASSEMİYA NƏDİR?

Talassemiya ağır irsi qan xəstəliyidir və iki talassemiya daşıyıcısı evləndikdə 

onların uşaqlarında inkişaf edə bilər.

TALASSEMİYANIN İKİ NÖVÜ MÖVCUDDUR:

 Talassemiyanın daşıyıcılığı. Bu, xəstəlik deyildir,

 lakin belə şəxslər  talassemiyanı uşaqlarına ötürə bilərlər.

 Talassemiya xəstəliyi (böyük talassemiya).

TALASSEMİYA DAŞIYICILIĞI NƏDİR?

Valideynlərin  yalnız  birindən  talassemiya  genini  (əlamətini)  alan  şəxs 

talassemiyanın  daşıyıcısı  olur.  Talassemiya  daşıyıcıları  anadan  olandan 

ömürlərinin  sonuna  kimi  bu  əlaməti  özlərində  saxlayırlar.  Belə  şəxslər 

sağlamdırlar, lakin onların bəzilərində yüngül qanazlığına təsadüf edilə bilər.

TALASSEMİYA DAŞIYICISI OLUB-OLMADIĞINIZI 

NECƏ MÜƏYYƏNLƏŞDİRMƏLİSİNİZ?

Talassemiya  daşıyıcısı  olub-olmadığınızı  dəqiqləşdirmək  üçün  xüsusi  laborator 

müayinədən keçməyiniz vacibdir.

ƏN  VACİB  MƏSƏLƏ  isə  bundan  ibarətdir  ki,  talassemiyanın  daşıyıcılığı  həm 

Sizdə,  həm  də  həyat  yoldaşınızda  vardırsa,  onda  Sizin  talassemiyalı  xəstə 

uşaqlarınız doğula bilərlər. Ailədə talassemiyalı uşağın olması isə çətin, əziyyətli 

və olduqca baha başa gələn müalicəyə ehtiyac doğurur.

3  saylı  şəkildə  verilmiş  dünya 

xəritəsində  ölkəmizin  talasse-

miya  qurşağında  yerləşdiyi  ay-

dın  görünür.  Azərbaycanda 

talassemiya  daşıyıcıları  əhalinin 

8%-ni təşkil edirlər.

    Talassemiyanın yayıldığı

əsas regionlar

TALASSEMİYA XƏSTƏLİYİ  

(BÖYÜK TALASSEMİYA) NƏDİR?

Hər iki valideyndən talassemiya genini alan uşaqlarda talassemiya xəstəliyi 

(böyük  talassemiya)  inkişaf  edir.  Talassemiyalı  uşaq  anadan  olanda 

sağlam  uşaqlardan  seçilmir.  Anadan  olduqdan  3-11  ay  sonra  uşaqlarda 

qanazlığı  inkişaf  etməyə  başlayır,  onların  rəngi  solur,  iştahsızlıq,  halsızlıq 

meydana çıxır, yuxu pozulur. Böyüdükcə xəstə uşaq fiziki inkişaf baxımından 

yaşıdlarından geri qalır. Onların daxili orqanlarında (qara ciyər, dalaq, ürək) və 

sümüklərində dəyişikliklər baş verir. Uşağın xarici görünüşü də dəyişir. Böyük 

talassemiyalı  uşaqların  əsas  müalicəsi  onlara  bütün  ömürləri  boyu  hər  ay 

qan köçürülməsindən ibarətdir. Bununla yanaşı xəstələrin daxili orqanlarında 

toplanan  və  onların  fəaliyyətini  pozan  dəmir  artıqlığının  aradan  qaldırılması 

üçün dəmirqovucu dərmanlardan da istifadə olunur. Lakin müntəzəm müalicə 

almayan xəstə uşaqlarda ürək-damar çatışmazlığı, qara ciyər xəstəliyi, endokrin 

pozğunluqlar inkişaf edir və belə uşaqlar 10 yaşına çatmadan tələf olur.

TALASSEMİYA DAŞIYICILARI

NƏYİ BİLMƏLİDİRLƏR?

Talassemiya  daşıyıcılığı  Sizin  sağlamlığınız  üçün 

heç  bir  təhlükə  yaratmır.  Talassemiya  daşıyıcısının 

həyat yoldaşında talassemiyanın əlamətləri yoxdursa, 

onların  uşaqlarında  heç  vaxt  böyük  talassemiya 

xəstəliyi inkişaf edə bilməz. Amma onların övladlarının 

bəzilərində talassemiya daşıyıcısı olmaq və bu əlaməti 

gələcək nəsilə ötürmək ehtimalı vardır (1 saylı şəklə 

bax). Valideynlərin hər ikisi talassemiya daşıyıcısıdırsa, 

bu zaman onların övladları üçün ciddi təhlükə yarana 

bilər,  yəni  onlarda  talassemiya  xəstəliyinin  inkişaf 

etmə  ehtimalı  ortaya  çıxır. Ailədə  xəstə  uşağın  olub-

olmamasından  asılı  olmayaraq,  hər  bir  hamiləlik 

zamanı  talassemiyalı  uşağın  doğulması  ehtimalı 

eynidir və 25% təşkil edir (2 saylı şəklə bax). 

TALASSEMİYANIN DÜNYADA YAYILMASI

Şəkil 1

Şəkil 2

Talassemiya daşıyıcısı

olan valideyn

Talassemiya daşıyıcısı

olan valideyn

Talassemiya

 daşıyıcısı olan

uşaq

Talassemiya daşıyıcısı

 olmayan uşaqlar

Talassemiya

 daşıyıcısı olan

uşaq

Talassemiya

 daşıyıcısı olan

uşaq

Talassemiya

 daşıyıcısı olan

uşaq

Talassemiya

 daşıyıcısı 

olmayan uşaq

Böyük

 talassemiyalı

 uşaq

Talassemiya daşıyıcısı olan valideynlər

GƏNCLƏR! EVLƏNMƏDƏN ÖNCƏ TALASSEMİYA

 DAŞIYICILIĞINA GÖRƏ XÜSUSİ MÜAYİNƏDƏN

 KEÇMƏYİ UNUTMAYIN!

BU MÜAYİNƏ B.Ə.EYVAZOV ADINA ELMİ-TƏDQİQAT 

HEMATOLOGİYA VƏ TRANSFUZİOLOGİYA İNSTİTUTUNDA VƏ

RESPUBLİKA TALASSEMİYA MƏRKƏZİNDƏ APARILIR.

 

B.Ə.EYVAZOV ADINA

 

ELMİ-TƏDQİQAT HEMATOLOGİYA

VƏ TRANSFUZİOLOGİYA İNSTİTUTU

Ünvan: AZ1007, Bakı, Mirəli Qaşqay küç., 87

Telefon: [phone] / Faks:  440-63-34

RESPUBLİKA TALASSEMİYA  MƏRKƏZİ

Ünvan: AZ1072, Bakı, Fətəli Xan Xoyski pr., 866-cı məhəllə

Telefon:  [phone] / Faks:  564-27-35

Şəkil 3