Hepatit b riskler, Önlem ve Tedavi Prof. Dr med. Stefan Zeuzem European Liver Patients Association

Hepatit B

Riskler, Önlem ve Tedavi

Prof. Dr. med. Stefan Zeuzem

European Liver

Patients Association 

F. De Renesselaan, 57

B - 3800 Sint-Truiden, 

Belgium 

email: [e-mail] 

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

Sevgili hastamız,

bu broşürün amacı hastalığınızla ilgili bilginizi art-

tırmanıza ve onunla daha iyi başa çıkabilmenize yar-

dımcı olmaktır. Sizi çevrenizdeki insanlarla normal

bir ilişki sürdürmeniz ve bulaşma konusunda yersiz

endişelere kapılmamanız yönünde cesaretlendir-

meyi hedeflemektedir. Bu broşür aracılığıyla sizi kro-

nik Hepatit B’nin sağlık açısından doğurduğu sonuç-

lar ve tedavi olanakları konusunda da bilgilendirmek

istiyoruz. Bu yolda sizlere yardımcı olmak umudun-

dayız. Bunun ötesindeki sorularınız için güven için-

de tedavinizi yürüten hekime başvurabilirsiniz. 

2 •  Hepatitis B

Prof. Dr. Stefan Zeuzem

ELPA Bilimsel

Danışmanı

Nadine Piorkowsky

ELPA Başkanı

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 2

Hepatitis B  •  3

İçindekiler

Önsöz

S.  2

Giriş

S.  4

Karaciğer

S.  5

Hepatit B Virüsü

S.    6

Bulaştırma

S. 10

Hepatit B Hastalığının Oluşturduğu Hasarlar  S.  12

Hepatit D

S.  14

Kan Tahlilleri

S.  15

Karaciğer Biyopsisi (Karaciğer doku

S.  16

numunesi)

Kronik Hepatit B Hastalığının Tedavisi

S.  16

• Virostatika Tedavisi

S.  16

• İnterferon Alfa (Pegile) Tedavisi

S.  19

Hepatit B Aşılaması

S. 21

Hepatit B Hastalığında Beslenme

S.  22

Son Söz

S.  23

Stand: 2007

Layout: © 2007 by Deutsche  Leberhilfe e. V.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 3

4 •  Hepatitis B

Giriş

Daha şimdiden dünya genelinde iki milyar insan bir

Hepatit B enfeksiyonu geçirmiş bulun-maktadır.

WHO tahminlerine göre 400 milyon insan kronik ola-

rak Hepatit B ile enfekte olmuştur. 

Hepatit B’ye karşı etkili bir aşı olmasına rağmen her

yıl yine de 10 ila 30 milyon yeni enfeksiyon olayı

gerçekleşmektedir. Hastalığın son evresinde kronik

Hepatit B siroz hastalığına ya da karaciğer kanseri-

ne yol açabilir. Her yıl bir milyona yakın insan Hepatit

B'ye bağlı nedenlerle yaşamını yitirmektedir. 

Etkin bir aşısı mevcuttur. Kronik enfeksiyona maruz

kalmış hastalar için de tedavi olanakları  sürekli geli-

ştirilmektedir.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 4

Hepatitis B  •  5

Karaciğer

Karaciğer yaklaşık 1.500gr. ağırlık ile insan vücudu-

nun en büyük iç organıdır. Bu organ karnın sağ üst

bölümünde bulunmakta ve bağdokusu ile sarılmıştır.

Karaciğer vücudun merkezi metabolizma organıdır.

Bu organın görevi, bağırsaklar üzerinden vücuda

giren toksinleri büyük kan dolaşımına erişmeden yok

etmektir. Bağırsaklar üzerinden karaciğer ulaşan

gıdalar burada işlenir. Karaciğer kan pıhtılaşması ve

enfeksiyon savunması için gerekli olan proteinleri

üretir (Şekil: Karaciğer).

Özel bir yol ile oniki bağırsağa yönlendirilen safra

sıvısının üretimi de karaciğerin önemli bir görevidir.

Safra sıvısı alyuvarların atık maddelerinin yok edil-

mesini ve yağ sindiriminin mümkün olmasını sağlar.

Ayrıca safra ile çeşitli toksinler de vücuttan dışarı atı-

lır.

Karaciğerde, ağrıları ileten sinirler bulunmaz.

Enfeksiyon nedeniyle karaciğer büyüdüğünde veya

yara izleri gibi izler oluştuğunda bağdokusunda olu-

şan gerginlik nedeniyle ağrılar oluşur.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 5

6 •  Hepatitis B

Hepatit B Virüsü

Hepatit B enfeksiyonu, karaciğerin hepatit B virüsü

(HBV) ile enfekte olmasıdır. Hastaların çoğunda

(> % 90) akut bir süreç yaşandıktan sonra hastalık

vücudun kendisi tarafından tedavi edilir. Hastaların

çoğu virüsün sebep olduğu enfeksiyonu hissetme-

mişlerdir. Hastaların % 10’undan azında, vücudun

bağışıklık sistemi virüs ile başarılı bir şekilde müca-

dele etme gücüne sahip değildir. Hastalık altı aydan

uzun bir süre sürdüğünde kronik hepatit B hastalı-

ğından bahsedilir.

Kronik hepatit B hastalığının klinik gidişatı vücut için-

deki virüs miktarına ve ilgili hastanın bağışıklık siste-

minin gücüne bağlıdır. Kan içindeki bazı virüs yapı

Karaciğerin karnın üst bölümündeki konumu ve kan

dolaşımı. Bağırsağın gıda ile zenginleşmiş kanı,

damar üzerinden karaciğere girer.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 6

Hepatitis B  •  7

elemanları ve insan vücudundaki bu virüs yapı elem-

anlarına karşı oluşturulan antikorlar ve diğer labara-

tuvar değerleri hepatit hastalığının aktivite derecesi

hakkında bilgi verebilir (bkz. Tablo).

Tablo: Hepatit B hastalığında yapılan önemli araştır-

malar. Antijenler (Ag) vücut tarafından yabancı

madde (örneğin virüs yapı elemanı) olarak algılanır

ve antikor (antikor, Ak) üretilmesini sağlar.

HBs Antijeni

HBe Antijeni

HBc Antijeni

Antikor (anti

HBs, anti Hbe,

anti HBc)

HBV-DNA

Transaminaz

Histoloji

Virusbaustein, der in der Virus hülle

liegt, Zeichen einer akuten oder

chronischen He pa titis B

Kan içinde tayin edilebilen virüs yapı

elemanı. Virüs çoğalmasının (replika-

syon) dolaylı olarak tayini

Virüs kapsülünün bir parçası.

Karaciğerde tayin edilebilir fakat kan

içinde tayin edilemez.

Virüsü vücuttan dışarı atmak için

vücudun bağısıklık sistemi tarafından

oluşturulur. 

Hepatit B virüsünün genetik yapısı

(Desoksiribonuklein asidi)

Karaciğerde yüksek enfeksiyon akti-

vitesini gösteren karaciğer değerleri

(ALT, AST)

Dokunun miskroskop altında araştırıl-

ması (örneğin karaciğer dokusu)

Kronik hepatit B hastalığının, vücutta sadece az mik-

tarda virüs üretilen (kronik hepatit B hastalığının

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 7

8 •  Hepatitis B

düşük replikatif şekli) ve çok fazla miktarda virüs üre-

tilen (yüksek replikatif şekli) seyirleri vardır. Kronik

hepatit B hastalığının düşük replikatif şeklindeki sey-

rinde hastalık hızlı ilerlemez. Çoğu vakalarda hasta-

ların karaciğer değerleri normaldir. Bu hastalarda

HBs antijeni ispat edilebilir, fakat Hbe antijeni genel-

de kan içinde ispat edilemez. Yüksek replikatif şekil-

li kronik hepatit B seyrinde bir ml. kan içinde 100.000

Hepatit B Virüs modeli

den fazla virüs kopyası ispat edilebilir(Bu yakl.

20.000 IU/ml. Değerine eşittir). HBs antijenin ile bir-

likte Hbe antijeni de ispat edilebilir. Birçok yüksek

replikatif  şekilli kronik hepatit B seyirli hastada

(yaklaşık % 50) Hbe antijeni ispat edilemez.

Hastada kronik hepatit B hastalığının hangi seyir

türünün mevcut olduğu kan testleri ile belirlenebilir.

Kan içinde mevcut olan antijen ve antikorlar, kan

içindeki virüs miktarı (virüs yükü), transaminazlar ve

karaciğer dokusunun hassas dokusal tahlili ile dok-

torunuz hepatit aktivitesi hakkında bilgi sahibi olur.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 8

Hepatitis B  •  9

Hepatit B Semptomları

Hepatit B virüsü ile enfekte olduktan altı hafta ve dört

ay arasındaki bir kuluçka döneminden sonra bası

hastalar grip hastalığına benzer semptomlar hisse-

der, hastada mafsal ağrıları ve yorgunluk hissi oluş-

ur. Sadece bir bölüm hasta, ağır karaciğer hastalığı-

nın „tipik“ belirtileri olan sarılık (ikterik) açık renkteki

gaita (dışkı) ve kahverengi idrar ile üst karın şikayet-

leri hisseder. Hastaların 2/3’ü akut hepatit B hastalı-

ğında çok az veya hiçbir belirti hissetmez.

Kronik hepatit B hastalığının belirtileri kendini çok

daha az hissettirir. Bazı hastalar aşırı yorgunluk ve

uykululuk hali veya karnın sağ bölümünde şikayetler

hisseder, birçok hasta hastalığının farkına varmz.

Hastalık Mekanizması

Kronik enfeksiyonda hepatit virüsleri sürekli olarak

yeni karaciğer hücrelerini enfekte eder. Enfekte olan

karaciğer hücreleri ölür ve yeni karaciğer hücreleri

oluşur. Enfeksiyonun işareti olarak akyuvarlar kara-

ciğer dokusuna girerler. Bu akyuvarlar enfekte olan

ve ölen karaciğer hücrelerinin imha edilmesini ve

temizlenmesini sağlarlarr. Fakat bu işlem esnasında

genelde virüsü yok edemezler. Ölen karaciğer

hücreleri ileride bağdokusu ile (=yara izi gibi izli

doku) telafi ederler. Karaciğerin bağdokusu değiştiğ-

inde hastalığın erken safhadır ve bu safha karaciğer

fibrozu olarak adlandırılır ve ileride bu safha karaci-

ğer sirozuna dönüşür. Kronik hepatit B hastalığında

bağdokusu başarılı bir tedavi sonrasında kısmen de

olsa yeniden yok edilebilir.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 9

10 •  Hepatitis B

Bulaştırma

Hepatit B virüsünün aktarılması genellikte enfekte

olan kan, cisel ilişki veya doğum esnasında gerçe-

kleşir. Burada hepatitis B virüsü, örneğin AIDS virüsü

(HIV) veya hepatit C virüsünden daha bulaşıcıdırus.

Hepatit B virüsü sadece insandan insana bulaşır.

Cinsel ilişki yoluyla bulaşma 

Hepatit C virüsünden farklı olarak hepatit B virüsü-

nün aktarılması daha sık olarak görülür. Kanında

virüs tespit edilen hastalar eşlerini korumak amacıy-

la prezarvatif kullanmalıdırlar. Virüsün aktarılması

tükürük veya diğer vücut sıvısı ile de mümkün olabi-

lir. Bu nedenle cinsel ilişkide bulunulacak partnerin

aşı yaptırması çok önemlidir.

Kan yoluyla bulaşma

Hepatit B virüsü kan veya kan ürünleri ile bulaşabilir.

Günümüzde kanın kontrolü için uygulanan modern

test yöntemleri çok hassasdır. Bu nedenle günü-

müzde bu yol ile bulaşma riski çok düşüktür. Ayrıca

virüs irli enjektörler veya iğneler ile de bulaşabilir. Bu

nedenle hepatit B virüsünün enfeksiyona yol açması

için olan risk faktörleri uyuşturucu kullanımı, dövme

veya piercing takılarıdır. Hepatit B virüsünün bulaş-

ması aynı zamanda açık yara, tıraş bıçağı veya diş

fırçaları ile de mümkündür.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

Hepatitis B  •  11

Yeni doğan bebeklere bulaşma

Hepatit B virüsü taşıyan annenin dünyaya getirdiği

bebeğin doğum esnasında veya doğumdan kısa bir

süre sonra virüs bulaşma tehlikesi çok büyüktür.

Doğum esnasında virüs bulaşma riski % 10 (kronik

hepatit B hastalığının düşük replikatif şekli) ve

hemen hemen % 100 (kronik hepatit B hastalığının

yüksek replikatif şekli) arasındadır. Bu nedenle

hepatit B virüsü taşıyan annenin bebeği direkt olarak

doğumdan sonra daima aktif ve passiv olarak immü-

nize edilmelidir (aynı zamanda aşılama ve imunglo-

bulin verilmesi).

Hepatit B enfeksiyonunun emzirme yolu ile bulaşma

riskinin olup olmadığı tam kesinlik kazanmamıştır.

Emzirme yoluyla virüsün aktarılma olasılığının ve

anne virüs yükü nedeniyle virüsün bebeğe bulaşma

riskinde bir bağlantı olabileceği düşünülmektedir.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

12 •  Hepatitis B

Hepatit B hastalığının olu-

şturduğu hasarlar

Kronik hepatit B hastalığına yakalanan hastaların ile-

rideki yıllarda karaciğer sirozuna yakalanma riski

yüksektir. Karaciğer sirozunun oluşma tehlikesi

hastalığın aktivite derecesi ve hastalık süresine bağ-

lıdır. Karaciğer sirozunu hızlandıran faktörler diğer

kronik karaciğer hastalıkları, örneğin diğer hepatit

virüsleri (örneğin ek hepatit C virüsü ile olan enfek-

siyon) veya karaciğere zarar veren maddelerdir.

Karaciğer zarar veren madde olarak ilk etapta alkol

tüketimi gösterilebilir.

Karaciğer dokusunun büyük bir bölümü bağdokusu-

na dönüştüğünde karaciğer sirozu vakasından söz

edilir. Karaciğer dokusunun normal yapısı tahrip edil-

miştir. Ayrıca kan dolaşımı değişikliği meydana gelir

ve bu da bağırsak ve karacier arasındaki damarlar-

da yüksek tansiyona sebep olur. Kanın toplanması

ile yemek borusu ve midedeki damarlarda genişle-

me (varisler) meydana gelir. Damarlar patladığında

ağır mide bağırsak kanaması meydana gelir.

Karaciğerde protein sentezi ve trombozit sayısının

azalması nedeniyle kan pıhtılaşması  ısıtlı olduğun-

dan kanama ağır şekilde gerçekleşir.

Karaciğer önündeki bölümde yüksek tansiyon nede-

niyle de vücut sıvısının karın boşluğunda depolan-

ması (asitler) da meydana gelebilir.

Mide bağırsak sisteminden kana karışan toksinler

karaciğer sirozu hastalığında karaciğerden kısmen

dışarı atılamaz. Böylece bu toksinler vücut dolaşımı-

na girer. Bu toksinler hastada uyku hali, konsantra-

syon bozukluğuna (hepatitik enzepalopati, enzefalon

= beyin) yol açar.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

Hepatitis B  •  13

Karaciğer sirozu oluşumunda protein üretiminin azlı-

ğı nedeniyle kan pıhtılaşması bozukluğu yaşanma-

sının yanında vücudun bağışıklık sistemini oluşturan

sıvıların üretiminde de eksiklik olur. Bunun sonucun-

da enfeksiyonlara daha kolay yakalanılır.

Safranın sıkışması nedeniyle ağır karaciğer hastalı-

ğında genellikle hastanın göz ve cildinde sararma

(ikterik) meydana gelir. Bununla birlikte sık olarak

kaşıntı da oluşur. Aynı zamanda idrarda koyulaşma

meydana gelir.

Kronik hepatit B hastalığının uzun sürdüğü hastalar-

da karaciğer kanserinin (hepatoselüloz karzinom)

oluşma riski de yüksektir. Burada yüksek virüs yükü

(HBV-DNA) olan hastalar özellikle yüksek risk altın-

dadır. Birçok hastada hepatoselüloz karzinom hasta-

lığı karaciğer sirozu tabanında oluşur. Kronik hepatit

B hastalarında önceden karaciğer sirozu bulunma-

dan da karaciğer hücresel karzinomu da oluşabilir.

Kronik hepatit B hastalığının düşük replikatif şekli

(HBs antijen taşıyıcısı) bulunan hastalar için de

karaciğer hücresel karzinom oluşma riski yüksektir.

Bu nedenle bu hastalarda düzenli olarak ültrason ve

kan tahlili yapılması gereklidir. Bazı durumlarda kro-

nik hepatit B hastalığı karaciğer nakli gerekli olacak

derecede ağır seyreder.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

14 •  Hepatitis B

Hepatit D

Hepatit D karaciğerin diğer bir virüs ile hastalan-

masıdır. Bu hastalığın sebebi hepatit D virüsüdür.

Hepatit D hastalığı tehlikesi, sadece aynı zamanda

hepatit B hastası olan hastalar için geçerlidir. Bunun

sebebi de hepatit D virüsünün çoğalabilmesi için

bazı hepatit B virüsü proteinlerine erek duymasıdır.

Bu yapılar olmaksızın virüs çoğalamaz.

Hepatit D virüsü hepatit B virüsü ile birlikte bulaşabi-

lir. Önceden kronik hepatit B hastalığına yakalanmış

hastaların bu hastalığa yakalanması mümkündür.

Hepatit D virüsü ile gerçekleşen bir enfeksiyon kara-

ciğerin, sadece kronik hepatit B virüsü ile oluşan bir

enfeksiyondan daha ağır bir enfeksiyona yol açar.

Hepatit D virüsü özellikle Güney Ülkelerinde

(Akdeniz Ülkeleri, Güney Amerika, Afrika) görülür.

Kronik hepatit B hastalığına yakalandığınızda hepa-

tit D virüsünden nasıl korunacağınız hakkında dok-

torunuza danışmanız gerekmektedir. Genel olarak

hepatit D virüsünün yüksek oranda görüldüğü bölge-

lere seyahat etmekten kaçınmanız gerekmektedir.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

Hepatitis B  •  15

Kan tahlilleri

Hepatit B hastalığının teşhisinin temeli çeşitli antijen

ve antikorların tespit edildiği kan tahlilleridir (bkz.

Tablo S. 7). En önemli bulgu anti-HBc- antikor ve

Hbs antijenin tayin edilmesidir. HBs-Ag pozitif çıktı-

ğında hepatit hastalığının aktivitesini belirlemek için

diğer bir dizi tahlillerin yapılması gereklidir. Bu tahlil-

ler HBe-Ag veanti-HBe tahlilleri ile kandaki virüs-

DNA değerini (virüs yükü) tespit eden tahlillerdir.

Karaciğer değerleri (ALT, AST), enfeksiyona yol

açan hepatitin aktivitesi hakkında kısıtlı bilgi verir.

Hastalığın aktivite derecesi ve bağdokusunun tepki-

si güvenli bir şekilde sadece karaciğer doku numu-

nesi alınarak tespit edilebilir. Örneğin elastografi gibi

invasif olmayan metodlar, fibroz safhasının dolaylı

olarak tahmin edilmesini mümkün kılar.

Kronik hepatit B hastalarında karaciğer kanseri olu-

şma riski yüksek olduğundan her altı ayda bir, kara-

ciğer hücre karzinomunun tümör markeri olarak Alfa-

Fetoprotein (AFP) belirlenecek ve karaciğer ültrason

ile kontrol edilecektir.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

16 •  Hepatitis B

Karaciğer biyopsisi

(karaciğer doku numunesi)

Bağdokusu oranı ve enfeksiyon aktivitesini tahmin

edebilmek için tedaviden önce bir karaciğer ponksiy-

onu yapılmalıdır. Karaciğer ponksiyonunda lokal

anestezi altında küçük bir doku parçası alınır ve

mikroskop altında (histolojik) araştırılır. Tedavinin

başarılı olup olmadığını değerlendirmek için tedavi

sonunda, bir karaciğer biyopsisinin yapılması da

uygun olacaktır. İnvasif olmayan metodlar (labaratu-

var parametreleri, elastografi gibi) karaciğer sirozu-

nun mevcut olduğunu, bir karaciğer biyopsisi yapıl-

madan da yüksek doğruluk oranı ile teşhis edebilir.  

Kronik hepatit B

hastalığının tedavisi

Virostatika tedavisi

Geçtiğimiz yıllarda virüs çoğalmasını direkt olarak

yavaşlatan birçok ilaç test edilmiştir (Virostatika).

Kronik hepatit B hastalığının tedavisi sonucunda

virüs vücuttan tamamen temizlenmez. Bazı hastalar-

da hastalığın yüksek replikatif seyir şekli (yüksek

virüs yükü) kalıcı olarak düşük replikatif seyir şekline

(düşük virüs yükü) dönüştürülebilir. Fakat hastaların

büyük bir bölümünde, hastalığın ilerlemesini engel-

lemek için uzun yıllar süren hatta sürekli bir tedavi-

nin uygulanması gerekmektedir. Bu nedenle hastalı-

ğın teşhisi koyulduktan sonra terapi gerekliliği ve

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

Hepatitis B  •  17

terapi hedeflerinin doktor ile birlikte ayrıntılı bir şekil-

de görüşülmesi ve kararlaştırılması çok önemlidir.

Yüksek derecede karaciğer enfeksiyonunun bulun-

ması ve karaciğer değerlerinin yüksek olması, kara-

ciğerde net bağ dokusu reaksiyonlarının meydana

gelmesi ve kanda yüksek HBV-DNA konsantrasyo-

nunun mevcut olması genel olarak daima tedavinin

gerekliliğini ortaya koyar. Lamivudin, Adefovir,

Entecavir vs. ile virüs çoğalması ve kronik hepatit B

hastalığının aktivitesi azaltılabilir. Bu ilaçlar nukleosit

ve/veya nukleotit analogdan olarak anılır.

Nukleosit ve/veya nukleotit ana-

logdan tedavisi ne zaman yapılır?

Genel olarak tüm kronik hepatit B hastaları

Lamivudin, Adefovir, Entecavir veya Telbivudin ile

tedavi edilebilir. Bu ilaçlar, interferon tedavisi ile

yeterli ve sürekli bir başarı elde edilemeyen hasta-

larda kullanılabilir. Aynı zamanda interferon-alfa ilacı

ile yapılan tedavilerde başarı elde edilmeyen hasta-

lar ve diğer temel hastalığı (örneğin bağışıklık defek-

ti, nakil sonrası, HIV enfeksiyonu vs.) olan ve inter-

feron-alfa alamayan hastalar da nukleosit ve/veya

nukleotit analogdan ilaçları ile tedavi edilebilir.

Lamivudin, Adefovir, Entecavir veya Telbivudin tablet

olarak verilir; günlük tablet dozu 

Lamivudin: 100 mg

Adefovir: 10 mg

Entecavir: 0,5 – 1,0 mg.

Telbivudin: 600 mg.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

18 •  Hepatitis B

Nukleosit ve/veya nukleotit

analogdan ilaçlarının yan etkileri

İnterferon tedavisine karşılık Lamivudin, Adefovir,

Entecavir veya Telbivudin ile yapılan tedavilerde çok

nadir yan etki görülür. Baş ağrısı, ateş, cilt döküntü-

sü, öksürük, genel hastalık hissi, mide bağırsak

şikayetleri, uykusuzluk ve bazı durumlarda pankreas

enfeksiyonu görülür. Adefovir tedavisinde böbrek

fonksiyonları düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Özellikle Lamivudin tedavisinde diğer ilaçlara kıyas-

la rezistansların oluşması daha sık ve daha hızlı

meydana gelebilir. İki yıl sonra rezistans oluşma

oranı Lamivudin ilacında % 30, Telbivudin ilacında

%15, Adefovir ve Entecavir ilaçlarında ise % 2’nin

altındadır. Beş  yıllık bir tedavi süresinden sonra

Lamivudin ilacında % 70 ve Adefovir ilacında ise %

28’dir. Sevindirici olarak Lamivudin ve Telbivudin ila-

cına direnç gösteren hepatit B virüsleri Adefovir ile

tedavi edilebilir ve tersi olarak Adefovir ilacına dire-

nç gösteren virüsler de Lamivudin ve Telbivudin ile

tedavi edilebilir. Bu nedenle rezistanslar oluştuğun-

da iki uygun ilaç mutlaka birlikte kullanılmalıdır

(kombinezon tedavisi). Bunun yanında, yetersiz

virolojik cevap verme kabiliyetine sahip olmayan

hastalara ikinci bir uygun ilacın zamanında verildiği

ve böylece rezistans oluşması primer olarak engel-

lendiği metodlar da gittikçe yaygınlaşmaktadır. 

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

Hepatitis B  •  19

İnterferon alfa (pegile)

tedavisi

İnterferon-alpha

bir vücut proteini olup akyuvarlar

tarafından üretilir. Bu özellikle vücudun enfeksiyona

yol açan virüse karşı savaşması gerektiğinde üretilir.

Kronik hepatit B hastalığı tedavisinde kullanılan

interferon bioteknolojik yöntemler ile üretilir.

İnterferon-alfa

, aynı  şeker hastalarının insülin

enjekte etmesi gibi cilt altına enjekte edilir. Yeni

interferon türlerinin etki süresi daha uzundur ve

sadece haftada bir kez enjekte edilmesi gerekmek-

tedir (pegal interferon).

Tedavi nasıl uygulanır?

Önceleri kronik Hepatit B tedavisi için altı ay süreyle

haftada üç kez 5-6 milyon uluslararası ünite (IE)

Standart-İnterferon alfa verilmekteydi. Daha sonraki

araştırmalarda uzun süreli etki gösteren PEG’lenmiş

interferonlardan haftada 180 µg’lık (Peg-Interferon

alfa-2a) ya da 50–100 µg’lık (Peg-Interferon alfa-2b)

dozlar kullanılmıştır. Peg-Interferon’larla yapılan

tedaviler 48 hafta sürmelidir. Kronik Hepatit B hasta-

lığının Peg-Interferon tedavisine yanıt verme oranı

hastaların  yüzde 30-35’i civarındadır. Bu sayılar

kendilerinde HBe antijeni saptanan hastalar için

geçerlidir. Başka hastalarda, örneğin Hepatit B virü-

sünün bir çeşidinin (HbeAg eksi mutantı) bulaştığı

hastalarda Peg-Interferon tedavisine kalıcı yanıt

oranı yüzde 20 civarında gerçekleşir. Tedavinin

amacı virüsün çoğalmasını engellemek yani yüksek

replikatif (hızlı çoğalan) kronik Hepatit B’yi düşük

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 1

20 •  Hepatitis B

replikatif (yavaş çoğalan) kronik Hepatit B’ye dönüş-

türmektir. İdeal durumlarda (yüzde 3’e varan hallere)

Peg-Interferon tedavisinin ardından HBs antijeni

saptanamaz hale gelir ki bu da hastalığın iyileşme-

siyle eşanlamlıdır.

İnterferon-alfa’nın yan etkileri

İnterferon-alfa ’nın yan etkileri tedavinin başlangıcın-

da sık olarak görülür ve tedavi sürecinin ilerleyen

safhasında genel olarak hissedilir derecede azalır.

En sık görülen yan etkiler grip benzeri belirtiler örne-

ğin ateş, baş, kas ve mafsal ağrısı, yorgunluk, iştah-

sızlık ve kilo kaybı. Bazı durumlarda tiroit fonksiyonu

bozukluğu da meydana gelebilir. Bazı hastalarda

tedavi boyunca geçici saç dökülmesi görülür. Ayrıca

ses değişikliği ve depresyon da görülebilir. Özellikle

akyuvarları etkileyen kan değerlerinin değişmesi de

önemlidir. Pegal interferonların da aynı standart

interferonlara benzer yan etkileri vardır.

Kombinezon tedavisi

İnterferon artı Virostatika (örneğin Lamivudin) ile

yapılan kombinezon tedavileri (pegal) hakkında

yapılan ilk araştırmalar hayal kırıklığına yol açan

sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Bu tedavi şeklinde kalıcı

virolojik başarı oranları iyileştirilememiştir.

İki Virostatika (örneğin Lamivudin artı Adefovir) ilacı-

nın kombine edilmesi ile yapılan tedavi sadece bir

ilaç ile yapılan tedaviye kıyasla daha etkili olmamış-

tır. Bu uygulama bazı virüse karşı direnç göstermeyi

engellemek istenen hastalarda istisnai şekilde

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 2

Hepatitis B  •  21

uygun olabilir (örneğin karaciğer naklinden önce ve

sonra). Rezistans oluşmasından sonra kombinezon

tedavisinin uygulanması kaçınılmazdır.

Hepatit B aşılaması

Hepatit B’ye karşı aşılanmak mümkündür. Özellikle

süt çocukları, küçük çocuklar ve gençler için tavsiye

edilmektedir. 

Hepatit B aşısı yaptırması gereken diğer gruplar ise

meslekleri dolayısıyla yüksek bulaşma riskiyle karşı

karşıya olan kişiler (örn. tıp ve diş hekimliği ile ilgili

meslekler, polisler, ilk yardım sağlayıcılar gibi), diya-

liz hastaları, başka kronik karaciğer hastalığı (örn.

kronik Hepatit C) bulunan tüm hastalar, kronik

Hepatit B hastası kişilerle yakın ilişkide olanlar ve

hastalığı taşıyan annelerin doğurduğu yeni doğmuş

bebeklerdir. 

Yeterli ölçüde bir koruma için üç aşı gerekmektedir.

Bunun ardından aşılanan kişilerin yüzde 90’ından

fazlası enfeksiyona karşı koruma altında olur.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 2

22 •  Hepatitis B

Hepatit B hastalığında

beslenme

Karaciğer fonksiyonu kısıtlı çalışmadığı sürece kro-

nik hepatit B hastalığında özel bir diyet uygulaması-

nın yapılması gerekli değildir. Karaciğer fonksiyonu

kısıtlı çalıştığında protein (et ve süt ürünleri) ve tuz

alımı kısıtlanacaktır. Bu diyeti doktorunuz beslenme

uzmanı ile birlşkte hazırlamalıdır. Alkol tüketimini

tamamen kesmeniz önemlidir.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 2

Hepatitis B  •  23

ELPA hakkında

ELPA, değişik ülkelerdeki farklı yaklaşımlarla ilgili

deneyimlerini birbirleriyle paylaşan Avrupa karaciğer

yardımlaşma gruplarının arzusu üzerine oluşturul-

muştur. Organizasyonu hayata geçirmek için 2004

yılının haziran ayında on Avrupa ve Akdeniz ülkesin-

den gelen 13 hasta grubunun katılımıyla bir toplantı

düzenlenmiştir. Ardından ELPA 14 Nisan 2005 tari-

hinde EASL’nin (European Association for the Study

of the Liver = Avrupa Karaciğer Araştırmaları Birliği)

Karaciğer Konferansı çerçevesinde resmen kurul-

muştur. 

ELPA’nın amacı karaciğer hastalığı olan insanların

çıkarlarını kollamaktır,faaliyetleri arasında özellikle:

– Sorunun boyutları hakkında bilgilendirmek 

– Aydınlatmak ve önlemek

– Karaciğer hastalıklarının kamuoyunun dikkatinde

örn. kalp hastalıkları gibi başka tıp alanlarına

göre çok daha az yer tuttuğuna işaret etmek

– Başarılı etkinlikler ve insiyatifler hakkında bilgi ve

fikir alışverişi oluşturmak 

– Karaciğer hastalarının tedavi ve bakımlarının

Avrupa genelinde en yüksek standartlarda gerçe-

kleşmesini sağlamak için EASL ve Avrupa Birliği

gibi profesyonel kurumlarla işbirliği yapmak var-

dır.

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 2

European Liver

Patients Association

(ELPA)

F. De Renesselaan, 57

B - 3800 Sint-Truiden, 

Belgium 

email: [e-mail] 

Supported by an unrestricted grant from Novartis.

Yerel Muhatabınız:

ELPA_HBV_2007-tur_01:ELPA_HBV_2007-01.qxd  13.08.2008  12:19  Seite 2