HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə mübarizə Programı
Yüklə 95,52 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İNFORMASİYA BÜLLETENİ №15, 15 Oktyabr 2010-cu il
- Azərbaycana AİDS-lə bağlı yeni qrant ayrılıb
- Qlobal Fond ölkədə vərəmə qarşı mübarizənı davam etdirir
- Uşaqlar və yeniyetmələr üçün sümük vərəmi müəssisəsi
- “AİDS-lə mübarizəyə pul ayırın” şüarı altında dünya dövlətlərinin liderlərinə ismarıc göndərildi
- Müdafiə, məlumatlandırma və sosial səfərbərlik
- Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzi AİDS-lə Mübarizə Günü ilə əlaqədar keçiriləcək tədbirlər haqqında məlumat verdi
- Malyariyaya qarşı gücləndirici tədbirlərin həyata keçirilməsi
- Layihənin Əlaqələndirmə Bürosunun informasiya bülleteni Qlobal Fondun “Azərbaycanda HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə mübarizə Proqramı çərçivəsində nəşr edilir.
- Müalicə və diagnostika təyin edilməsi ilə bağlı Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinə müraciət edə bilərsiniz
|
HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə mübarizə Programı WWW.GFAIDS.AZ WWW.GFTB.AZ Bəşəriyyətin AİDS və Vərəmdən xilası hər birimizdən asılıdır! İNFORMASİYA BÜLLETENİ №15, 15 Oktyabr 2010-cu il AİDS, Vərəm və Malyariya ilə mübarizə üzrə Qlobal Fondun əsas iş prinsipi ondan ibarətdir ki, o, HİV, Vərəm və Malyariya xəstəliklərinin müalicəsi və bu xəstəliklərin qarşısının alınmasına dəstək olur 30 Sentyabr 2010-cu il tarixdə, 6-saylı vərəm əleyhinə dispanserinin açılışı olub
HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə Mübarizə üzrə Qlobal Fondun vərəm komponenti üzrə əməkdaşlığı 2007-ci ildən təsadüf edir. Məhz həmin il Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən Ölkə Əlaqələndirmə Komissiyası tərəfindən Qlobal Fondun 5-ci mərhələsi üçün təqdim olunan vərəmlə mübarizə üzrə təklifi qəbul edilmişdir. Bununla da
Proqramının idarə edilməsi və əlaqələndirilməsinin təkmilləşdirilməsi, İlk Tibbi Yardım xidmətinin vərəmlə mübarizəyə cəlb edilməsi, vərəmin dərmanlara qarşı davamlılığının öhdəsindən gəlinməsi və geniş əhali qrupları arasında yoluxma təhlükəsinin azaldılması vasitəsilə DOTS çərçivəsinin gücləndirilməsi və genişləndirilməsi” adlı layihənin icrasına start verildi. Layihənin başlıca məqsədi Azərbaycanda dərmana davamlı vərəm (rezistent) təhlükəsini azaltmaqdır. Layihə ümumilikdə dərmana davamlı vərəmə yoluxma hallarının erkən aşkar edilməsi və dəqiq diaqnoz qoyulmasını təkmilləşdirmək, xəstələrin keyfiyyətli müalicəsini təmin etmək və cəmiyyətin vərəm təhlükəsinə daha çox həssas qrupları (HİV/AİDS-lə yaşayan insanlar, məhbuslar, əməklə bağlı mühacirətdə olanlar, qaçqınlar və məcburi köçkünlər) arasında yoluxmanın qarşısını almağa xidmət edir. Bu istiqamətdə aparılan işlər arasında dərmana davamlı vərəm xəstələrinin müalicəsi üçün Bakının Suraxanı rayonunda yerləşən 6-Saylı vərəm əleyhinə dispanserin təmir-tikinti işləri 2009-сu ilin 1 iyul tarixində HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə Mübarizə üzrə Qlobal Fondun maliyyə dəstəyi ilə başlanılmışdı. Beləliklə, 30 Sentyabr 2010-cu il tarixdə, 6 saylı vərəm əleyhinə disspanserin açılışı oldu. Açılışda Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyinin rəsmiləri və Qlobal Fondun nümayəndələri iştirak etmişdilər. Doxsan nəfərlik vərəmli xəstələrin stasionar müalicəsi üçün nəzərdə tutulmuş dispanser, Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) müəyyən etdikləri standartlara uyğun tikilmişdir. Tikintinin aparıldığı bütün müddət ərzində cari işlərin müzakirəsi üçün hər həftə olmaqla Səhiyyə Nazirliyinin və Qlobal Fondun təmsilçilərinin iştirak etdikləri görüşlər təşkil olunurdu. Söhbətlərin gedişi zamanı mövcud olan problemlər nəzərdən keçirilmiş və lazımi düzəlişlər edilmişdir. Vərəm əleyhinə dispanser xüsusi havalandırma sistemi ilə təchiz edilmişdir. Bu sistem Ümümdünya Səhiyyə Təşkilatının infeksiyon nəzarət və Səhiyyə Nazirliyinin tələblərinə tam uyğundur və müstəqil çalışan bloklara ayrılıb havanın tam mikroblardan təmizlənməsinə imkan verir. Hər iki yanaşı palataya bir sanitar qovşağı nəzərdə tutulmuşdur. Bu həm xəstələrin rahatlığı üçün mühüm rol oynayır, həm də sanitar- gigiyenik normalara cavab verir. Həmçinin dispanserin bazası əsasında iki, tam avadanlıqla təmin edilmiş cərrahi blok da açılmışdır ki, bu da tibbi personalın işini əhəmiyyətli dərəcədə yüngülləşdirmiş və operativ olaraq cərrahi tədbirlərin aparılmasına imkan vermişdir. Bundan əlavə, bütün standartlara cavab verən laboratoriya da istismara verilmişdir ki, bu da kliniki, biokimyəvi, kulturoloji və bakteriloji tədqiqatların aparılmasına imkan verir. Qlobal Fondun maliyyə dəstəyi ilə Bactek MGİT 960 və HAİN-PCR kimi zəruri olan avadanlıq əldə olunmuşdur. Bu cür səviyyədə olan laboratoriyanın yaradılması ÜST tərəfindən sertifikat almağa və onun
İstinad Laboratoriyası statusu qazanmasına ümid etməyə imkan verir. Xəstəliklərin diaqnostikasını yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə dispanserdə dünya standartlarına uyğun müasir rəqəmsal rentgenologi kompleks quraşdırılmışdır. Dispanser ərazisində lazımi avadanlıq və ləvazimatla təchiz olunmuş qazanxana və camaşırxana yaradılıb, eləcə də ayrıca yeni elektrik, qaz və su xətləri cəkilib. Bundan əlavə, cirkab və axıdılan kanalizasiya sularının dezinfeksiyası üçün də avadanlıq quraşdırılmışdır. Elekrtik enerjisinin fasiləsiz təmin edilməsi üçün avtomatik rejimdə çalışan generator quraşdırılıb. Bu gün Milli Vərəm Proqramı çərçivəsində 330 nəfər dərmana davamlı vərəm xəstələri müalicə alır və belə bir vərəm müəssisənin yardılması, bu işi daha yuksək səviyyədə aparmaga imkan verir.
Artıq 5 ildir ki, ölkədə AİDS, VƏRƏM VƏ MALARİYA İLƏ MÜBARİZƏ ÜZRƏ Qlobal Fond HİV epidemiyasına qarşı cəmiyyətdə mənfi təsirlərin azaldılması tədbirlərinin icrası istiqamətində hökumət orqanları, özəl sektor, QHT-lər və beynəlxalq təşkilatları ilə birgə fəaliyyət göstərir. Bu müddət ərzində ümumi əhali arasında HİV/AİDS-in yayılması və onun ötürülməsi, təsirə məruz qalmış bir çox zəif qruplarda zərərin azaldılmasına dair tədbirlər, ARV müalicənin aparılması, təhsil müəssisələrində həyati bacarıqlara əsaslanan təhsil proqramının tətbiq edilməsi, HİV laborator imkanlarının təchizatı, həm də könüllü məsləhətləşmə və testləşmənin genişləndirilməsi, HİV-in anadan uşağa ötürülməsi profilaktikasından ümumi istifadənin təmin edilməsi və HİV/AİDS-lə yaşayan insanlara qayğı və dəstəyin təşkil edilməsi kimi fəaliyyətlər həyata keçirilir. Bu və digər bu kimi fəaliyyətlərin davam etdirilməsi, möhkəmləndirilməsi və gücləndirilməsini təmin etmək üçün 2009-cu ildə AR Səhiyyə Nazirliyi Qlobal Fonda yeni layihə təklifi ilə müraciət etmiş və nəticədə “Əhalinin riskli qrupları və vətəndaş cəmiyyətinin iştirakı ilə milli imkanların genişləndirilməsi və profilaktika və müalicənin gücləndirilməsi vasitəsilə Azərbaycanda HİV/AİDS epidemiyasına qarşı cavab tədbirlərinin mükəmməlləşdirilməsi” adlı 5 illik layihənin 2 ilinin maliyyələşdirilməsi üçün qrantın ayrılması barədə qərar qəbul edilmişdir. Layihə öz fəaliyyətinə 2010-cu ilin noyabrın 1-dən başlayacaq. Yeni layihə təklifi HİV/AİDS-ə nəzarətə hərtərəfli yanaşma məqsədi daşıyacaq. Layihə çərçivəsində yüksək risk qrupları arasında HİV profilaktikasının gücləndirilməsinə dair QHT-lər tərəfindən zərərin azaldılması proqramları həyata keçiriləcək. Ümumiyyətlə, ölkə üzrə zərərin azaldılması yönümündə 24 layihə dəstəklənəcək. Bura müvafiq təhsil, psixoloji, hüquqi yardım, vərəm və HİV müalicəsi, CYKİ xidmətləri daxil olacaq. Yeni layihədə penitensiar sektorda HİV xidmətlərinə çıxış imkanlarının genişləndirilməsi və gücləndirilməsi gözlənilir. Bu məqsədlə Ədliyyə Nazirliyinin Tibb İdarəsinə texniki yardım göstəriləcək və HİV-lə bağlı məlumatlandırma fəaliyyəti həyata keçiriləcək. Bundan əlavə, ilk dəfə olaraq həbsxanalarda HİV-li xəstələrə ARV terapiyanın başlanması nəzərdə tutulur. Qlobal Fondun birinci layihəsində (2005-2010) olduğu kimi, yeni layihədə də HİV üzrə təbliğat, maarifləndirmə təbirlərinin keçirilməsi davam olunacaq. Ölkənin bütün ümumtəhsil ocaqlarında “Həyatı bacarıqlara əsaslanan təhsil” üzrə fənnin tətbiqi davam etdiriləcək və əlavə olaraq müəllimlər üçün treninqlər təşkil ediləcək. Eyni zamanda layıhə çərçivəsində HİV-ə nəzarət, məsləhətləşmə/test və laborator diaqnozun gücləndirilməsinə dair işlər aparılacaq. Ölkənin demək olar ki, bütün rayonlarında könüllü məsləhətləşmə və test xidmətlərinin genişləndirilməsinə dəstək göstəriləcək. Bundan əlavə layihə Azərbaycanda səhiyyə xidmətlərinin regionlaşdırılması və disentralizasiyası, həmçinin onların ümumi səhiyyə sisteminə inteqrasiyası və nəzarət sistemlərinin gücləndirilməsi ilə əlaqədar HİV və CYKİ laboratoriya xidmətlərinin gücləndirilməsinə texniki yardım göstərəcək. Bu məqsədlə Respublika AİDS Mərkəzinin bütün laboratoriyaları müasir texniki avadanlıqlarla təchiz ediləcək. Layihənin əsas məqsədlərindən biri də 2006-cı ildə HİV-li xəstələrin müalicəsi üçün tətbiq edilən ARV terapiyanın davam etdirilməsidir. Bu məqsədlə dərmanlar və sürətli test sistemləri alınacaq. Layihə HİV-lə yaşayan insanlara qayğı və dəstəyin göstərilməsi üçün palliativ qayğının ev şəraitində təmin olunması üçün şərait yaradacaq. Bu məqsədlə QHT nümayəndələri cəlb olunaraq icma əsaslı qruplar yaradacaq, onlara bu işdə yardım göstəriləcək. Səhiyyə Nazirliyi Qlobal Fond qrantının Əsas Resipiyentidir (ƏR), və layihə altı sub-resipiyent vasitəsilə həyata keçiriləcək. Bunlar Respublika AİDS-lə Mübarizə Mərkəzi, Təhsil Nazirliyi, Açıq Cəmiyyət İnstitutu (Azərbaycan), Gənclər və İdman Nazirliyi, Ədliyyə Nazirliyinin Tibb Baş İdarəsi və Elmi Tədqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutudur.
mübarizənı davam etdirir Bu gün vərəm xəstəliyi bütün dünyada böyük və aktual bir problemdir. Təəssüf ki, bizim ölkəmiz də istisna deyil. AİDS, Vərəm və Malyariya ilə Mübarizə üzrə Qlobal Fond (QF) bu sahədə çalışan digər
qurumlarla yanaşı bu xəstəliklə mübarizəyə öz töhfəsini verir. Vərəm xəstələrinin ambulator müalicəsini aparmaq məqsədilə, Azərbaycanın bir çox rayonlarında DOT kabinetlər açılır. İlk mərhələdə xəstələrin yaşayış yerləri müəyyən edilir və daha sonra bu məlumat əsasında həmin ərazilərdə mövcud olan tibb müəssisələrində DOT kabinetlər təsis edilir. Hal-hazırda demək olar ki, Respublikanın bütün rayon mərkəzlərində DOT kabinetlər açılıb. Bu cür kabinetlərin bütün regionlarda açılması xəstələri uzunmüddətli səfərlərdən azad edir və müalicəyə meylliyi artırmağa kömək edir. Bundan başqa, əlavə etmək lazımdır ki, bütün tələb olunan dərmanlar QF- un maliyyə dəstəyi ilə təmin edilir. Beləliklə, Respublika ərazisində artıq 70-ə yaxın DOT kabinetlər fəaliyyət göstərir. Ambulator müalicədə olan vərəm xəstələrinin dərman qəbuluna tibb personalı nəzarət edir. Qeyd etmək lazımdır ki, Qlobal Fondun maliyyə dəstəyi ilə 39 ftiziator,12 bakterioloq və vərəm sahəsində çalışan 54 tibb bacısı üçün Bakıda keçirilən DOTS təlimləri aparılmışdı. Xəstələr II sıra vərəm əleyhinə dərman preparatlarını gündəlik olaraq tibb personalın birbaşa nəzarəti altında alırlar. Bundan əlavə QF-un programı çərçivəsində DOT koordinatoru mütəmadi olaraq kabinetlərdə müalicə alan xəstələrin dərmanlarının, ərzaqlarının və maddi təminatının verilməsinə nəzarət edir.
Qlobal Fondun maliyyələşdirdiyi proqram çərçivəsində, həm DOT kabinetlərdə müalicə alan xəstələr gündəlik nəqliyyat xərci və ərzaq ilə (hər gün DOT kabinetinə gəlmək şərtilə) təmin olunur, həm də tibb personalına ərzaq və maddi təminat şəklində stimulyasiya nəzərdə tutulur. Qlobal Fond Milli İstinad Laboratoriyasının (MİL) fəal iş aparmasında böyuk bir rol oynayır. Beləki, hər rüb MİL tərəfindən verilən sifariş əsasında QF-un maliyyə dəstəyi ilə bütün lazım olan reaktivlər vaxtı- vaxtında çatdırılır. Bu günə kimi, xəstələrin analizləri alınan andan tam nəticə əldə olunana kimi 2 aya qədər vaxt tələb olunurdu. Hal-hazırda isə, QF-un maliyyə dəstəyi ilə MİL Bactek MGİT 960 və HAİN- PCR aparatları əldə edib və həmin müddəti 1-2 günə kimi azaltmışdır.
HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə Mübarizə üzrə Qlobal Fond (QF) dəfələrlə uşaq və yeniyetmələr üçün Sümük vərəmi müəssisəsinin tibbi avadanlıqlarla təmin olunmasına dair müraciələr alıb. Tələb olunan təchizatlar arasında fizioterapiya şöbəsinin yaradılması üçün gimnastika aparatları və tibbi avadanlıqlar, laboratoriyada və rentgen kabinetində istifadə edilən bütün müvafiq avadanlıqlar vardır. Səhiyyə nazirliyinin və Qlobal Fondun nümayəndələri, həmçinin Portfolio Meneceri yuxarıda adı qeyd olunan Vərəm müəssisəsinə baş çəkmişlər. Onlar mövcud vəziyyətlə tanış olmuş və aparılan müayinələrin çox aşağı səviyyədə olduğunu görmüşlər. Bu vəziyyətin əsas səbəbi laboratoriyada tibbi avadanlıqların və Rentgen aparatının olmamasıdır. Geniş müzakirədən sonra Ölkə Əlaqələndirmə Komissiyasının (ÖƏK) üzvləri, Səhiyyə nazirliyi və Qlobal Fond nümayəndələri bütün lazım olan tibbi avadanlıqların təmin olunmasında vəzifələri müəyyən etmişlər. Hazırki vəziyyətdə uşaq və yeniyetmələr üçün Sümük vərəmi müəssisəsində müalicə alan 105 xəstə vardır. Onların hamısı orada yaşayır və təhsil alır. Bütün xəstələrin müayinə olunması üçün əlverişli şəraitin yaradılması zəruridir. Bundan əlavə, 2010-cu ilin may ayında QF Naxçıvan Muxtar Respublikasında Ağ Ciyər Xəstəlikləri müəssisəsi üçün tibbi avadanlıqların alınmasına maliyyə yardımının ayrılması üçün daha bir müraciət alıb. Hökumət tərəfindən yardım ilə yeni dərmana müqavimətli vərəm şöbəsi və ikinci səviyyəli baktereoloji laboratoriya tinşa edilmişdir. Eyni zamanda onların avadanlıqlarla təmin olunmasına da ehtiyac vardır. Qlobal Fond nümayəndələrinin və ÖƏK üzvlərinin bu tibbi müəssisəyə iş səfərləri nəticəsində qərara alınmışdır ki, laboratoriya belə əsas avadanlıqlarla, Bactek MGİT 960, HAİN-PCR, mikroskoplar, avtoklavlar və s ilə təchiz edilsin. Bundan əlavə, bütün rentgenoloji aparatların da təmin olunması nəzərdə tutulur. Qlobal Fonda üçüncü müraciət 11 saylı Uşaq Vərəm Xəstəxanasından gəldi. Bu, yeganə tibb müəssisəsidir ki, 16 yaşdan yuxarı olan uşaqların fəal müalicəsi ilə məşğul olur. Hazırda Uşaq Vərəm Xəstəxanasında müalicə alan 75 xəstə var. Heç bir laboratoriya avadanlığının və köhnə üslublu rentgen aparatının olmadığını nəzərə alaraq, Vərəm xəstəxanasının rəhbərliyi yuxarıda qeyd edilən avadanlıqları təchiz etmək məqsədilə QF-da müraciət etmişdir. Qlobal Fond ofisi bütün ərizələrə baxmış və mövcud pul vəsaitlərini nəzərə alaraq bu layihələrə dair təqdimat hazırlamış və Ölkə Əlaqələndirmə komissitası (ÖƏK) üzvlərinə təqdim etmişdir. Aparılmış müzakirələr zamanı hər bir müraciət ÖƏK üzvləri tərəfindən qəbul edilmişdir. Prosedurun ardınca avadanlıqların alınması ilə bağlı tender artıq keçirlmiş və kontrakt imzalanan kimi Layihə Əlaqələndirmə Bürosu bütün qeyd olunan tibbi avadanlıqların alınmasına və təchizatına başlayacaq.
Sentyabrın 27-də Zərərin Azaldılması Şəbəkəsi Müstəqil Media Mərkəzində "AİDS-lə mübarizəyə pul ayırın" adı altında mətbuat konfransı keçirib. Mətbuat konfransları hazırda bütün dünyada keçirilən AİDS, Vərəm və Malyariya ilə mübarizə üzrə Qlobal Fondun vəsaitlərinin azalmasından narahatlıq keçirən vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının və beynəlxalq qurumların iştirak etdiyi "Qlobal Hərəkat Həftəliyi" adlı kampaniyaya dəstək vermək məqsədi daşıyır. Xatırladaq ki, kampaniya sentyabrın 20-dən start götürüb və 30-da başa çatacaq. Kampaniyanın məqsədi Qlobal Fondun ildən ilə azalan vəsaitlərinə dünya liderlərinin diqqətini cəlb etmək və Fonda vəsait keçirən ölkələri bu vəsaitlərin həcmini azaltmamağa cağırmaqdır. Azərbaycan bütün bu proseslərə qoşularaq vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları tərəfindən imza toplanmasından başlayaraq aksiyalar, mətbuat konfransları, təbliğat-informasiya görüşləri və müraciətlərə qədər ən müxtəlif tədbirlər həyata keçirib. Təşkil olunan mətbuat konfransına KİV, Şəbəkə, Sağlamlığa Çağırış Alyansının nümayəndələri, QHT və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri qatılıb. Tədbirdə Zərərin Azaldılması Şəbəkəsinin nümayəndəsi Almaniya və İsveçrənin dövlət rəhbərlərinə ünvanlandığı rica məktublarını iştirakçılara səsləndirdi. Qlobal Fondun vəsaitlərin artırılmasına çağıraraq ümid edilir ki, bütün dünya ictimaiyyətinin və beynəlxalq təşkilatların həyata keçirdiyi təbliğat tədbirləri diqqətdən kənarda qalmayacaq. AİDS, vərəm və malyariya ilə mübarizə üzrə Qlobal Fond 2002-ci ildən başlayaraq bu üç xəstəliklərin əleyhinə həyata keçirilən proqramların əsas maliyyə mənbəyi olaraq 144 ölkədə 572-dən yuxarı proqramı maliyyələşdirib. Fond qlobal miqyasda ən əhəmiyyətli proqramların həyata keçirilməsi ilə yanaşı, bu proqramların qrant alan dövlətlər tərəfindən davamiyyətinin təmin olunması üçün uğurlu mexanizmlər hazırlayaraq reallaşdırıb. Qlobal Fond bütün dünyada HİV-ə qarşı profilaktik tədbirlərin keçirilməsi ilə yanaşı, 2,8 mln insanın ARV terapiyaya cəlb olunmasını təmin edərək bu sahədə yüksək nəticələr əldə edib. Dünya miqyasında baş verən maliyyə böhranı Qlobal Fondun maliyyə vəsaitlərinin azalmasına böyük təsir göstərib və bu da öz növbəsində AİDS-lə mübarizəyə ayrılan vəsaitlərin ildən ilə azalmasına gətirib çıxarıb. Fondun 2013-cü ilə qədər 20 milyard dollar vəsaitə ehtiyacı var ki, bu vasait də daxil olmazsa, Fondun bütün dünyada həyata keçirdiyi bir sıra əhəmiyyətli proqlamlar, o cümlədən, ARV terapiya, zərərin azaldılması və s. profilaktik tədbirlərin keçirilməsi dayandırıla bilər. Bu isə milyonlarla insanın həyatının itirilməsi və AIDS epidemiyasının yayılması deməkdir. Bu məqsədlə bütün dünyada vətəndaş və hökümət təşkilatları müraciət hazırlayaraq dünya dövlətlərinin rəhbərlərinə ünvanlanmış ümummiqyaslı aksiyalar təşkil ediblər. Bu baxımdan ümid yaranır ki, bəşəriyyəti AİDS-dən xilas edilməsi və qlobal sağlamlığın qorunması üçün ölkə liderləri real addımlar ataraq öz vədinə əməl edəcək.
Vərəmlə mübarizə sahəsində müdafiə, məlumatlandırma və sosial səfərbərlik (MMSS) vəziyyəti bu gün yüksək səviyyədə deyil. USAİD tərəfindən maliyyələşdirilən və bu məsələlərin güclənmdirilməsinə yönəlmiş proqramın imkanlarından istifadə etməklə Qlobal Fond Azərbaycanda bu məsələnin əlaqələndirilməsi fəaliyyətini öz üzərinə götürüb. MMSS ilə bağlı vəziyyət haqqında aydın fikirə nail olmaq üçün biz bu sahədə çalışan bütün əsas təşkilatlarla görüşlərin cədvəlini hazırlamışıq. Bizim respondentlər arasında Milli Vərəm Proqramının (MVP),
Ədliyyə Nazirliyinin Tibb İdarəsinin, Beynəlxalq Qızıl Xaç Cəmiyyətinin, Qlobal Fondun, Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin, ABT-nin, Azərbaycan Səhiyyə Məlumatlandırma Assosasiyası (ASMA) və HƏYAT təşkilatının nümayəndələri vardır. Müsahibələr zamanı xüsusən MMSS sahəsində həyata keçirilən bütün fəaliyyətlərin əlaqələndirilməsi məsələlərində boşluqların ümumi sayı müəyyən olunmuşdur. Həmçinin respondentlər xəstələr tərəfindən Vərəm mütəxəssislərinin vaxtaşırı səfərlərinə maneçilik törədən stiqma probleminin olduğunu qeyd etmişlər. Bu sahədə vəziyyəti təkmilləşdirmək məqsədilə PATH təşkilatına müraciət edilmişdir. Respodentlərin müraciətlərinə əsasən bir neçə lazım olan aspektlər aşkar edilmişdir və onlardan biri vərəmlə mübarizəyə cəlb olunmuş təşkilatlarının MMSS-ə dair ümumi təlimin keçməsidir. Buna görə də, PATH təşkilatı tərəfindən həyata keçirlən MMSS proqramı çərçivəsində Səhiyyə Nazirliyinin, Ədliyyə Nazirliyinin, MVP-nin, Qlobal Fondun və ASMA-nın nümayəndələri Kiyevdə 5 günlük təlimdə iştirak etməyə dəvət olunmuşdular. Təlim çox səmərəli oldu və hal hazırda Azərbaycandan olan iştirakçılar MMSM işçi qrupunun təşkil olunmasını nəzərdən keçrdilər. Mütəmadi görüşlər və vaxtaşırı məlumat mübadiləsi həqiqətən MMSS fəaliyyətlərinin təkmilləşdirilməsinə kömək edər. Həmçinin belə görüşlər bu sahədə bütün fəaliyyətlərin əlaqələndirilməsinə kömək edəcək, iş təkrarlanmasını aradan qaldıracaq və mövcud büdcədən daha səmərəli istifadəyə kömək edəcək.
Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzi AİDS-lə Mübarizə Günü ilə əlaqədar keçiriləcək tədbirlər haqqında məlumat verdi
Oktyabrın 7-də Mərkəzin direktoru Həqiqət Qədirovanın təşəbbüsü ilə toplanan məsləhət yığıncağının iştirakçıları ilkin hazırlıq dövrü ərəfəsində nəzərdə tutulan tədbirlərdən danışdılar. AİDS Mərkəzin nəzərdə tutduğu tədbirlər planını açıqlayan H.Qədirova bildirdi ki, bu il də geniş əhali arasında aparılan maarifləndirmə işlərinin effektivliyini şərtləndirmək üçün kütləvi aksiyaların keçirilməsinə ehtiyac var: «Biz eyni zamanda, müxtəlif əyani vəsaitlərin, çap materiallarının hazırlanması, şəhərin müxtəlif gözəgəlimli və əhalinin sıx toplaşdığı yerlərdə sosial reklamların-posterlərin asılmasının daha çox effekt verəcəyini düşünürük. Çünki insanların daha çox informasiya almasına ehtiyac var və bu tipli maarifləndirmə tədbirləri onlar üçün böyük informasiya mənbəyidir». «Müxtəlif kütləvi tədbirlər də təbliğat baxımından uğurludur» deyən mərkəzin direktoru əlavə edir ki, bu tədbirlərin böyük əksəriyyətinin reallaşması maliyyə tələb edir və donorların diqqətini məhz belə tədbirlərin maliyyələşdirilməsinə cəlb edilməsi çox vacibdir. Xanım Qədirova həmçinin kütləvi idman tədbirlərinin əhalinin əsas həssas qrupu olan gənclər kontingenti arasında çox effektiv maarifləndirmə vasitəsi olduğunu da vurğulayaraq, xatırlatdı ki, əvvəlki illərdə də anoloji tədbirlər uğurla həyata keçirilib. Qeyd edək ki, Mərkəzin bu il üçün planlaşdırdığı tədbirlərin sırasında ənənəvi 1 Dekabr mətbuat konfransının keçirilməsi də nəzərdə tutulur. H.Qədirova yığıncaq iştirakçılarının diqqətini telekanallar vasitəsilə yayımlanan verilişlərin və tok- şouların əvəzolunmaz təbliğat vasitəsi olduğuna cəlb etməklə, bildirdi ki, dekabr dekadası (15-noyabr-15 dekabr) müddətində məhz belə silsilə tok-şoular təşkil etməklə, çox geniş auditoriya arasında maarifləndirmə aparmaq olar: «Sorğular göstərir ki, əhalinin 85 %-i informasiyanı telakanallar vasitəsilə alır, Məhz bu baxımdan, hansısa telekanalın birində belə tədbirin təşkili təbliğatımızın geniş əhali arasında yayılmasına böyük təkandır». Hazırlıq iclasında iştirak edən nümayəndələr də nəzərdə tutulan tədbirlərlə bağlı məlumat verdilər və donor təşkilatların nümayəndələri maliyyə tələb olunan işlərə dəstəyin göstərilməsi ilə bağlı məsələnin öz aralarında müzakirə ediləcəyini vurğuladılar. Qlobal Fond, UNAİDS, UNİCEF və Ombudsman aparatının nümayəndələri müəyyən maliyyə və təşkilati dəstəklərini bu işdə göstərəcəyini bildirdilər.
Ölkəmizdə 2008-ci ilin oktayabr ayından başlayaraq Qlobal Fondun maliyyə dəstəyi ilə “Davamiyyətlı malyariya nəzarəti və profilaktikası uğrunda yeni təşəbbüslər” adlı layihəsi həyata keçirilir. Həmin vaxtdan keçən müddət ərzində respublikanın bütün rayonlarında malyariya əleyhinə geniş miqyaslı müalicə-profilaktika
və maarifləndirmə və həmçinin, ağcaqanadlarla mübarizə tədbirləri həyata keçililmişdir. Layihə, əsas məqsəd olaraq malyariya ilə xəstələnmə hallarında erkən və düzgün müalicə- diaqnostika tədbirlərinin həyata keçirilməsini, hazırda malyariyaya yoluxma halları olmayan ərazilərdə yoluxmanın yenidən bərpa olunmasının qarşısının alınmasını və gətirilmə malyariya halları üzərində epidemioloji nəzarətin (erkən diaqnostikaə və vaxtlı- vaxtında müalicə daxil olmaqla) gücləndirilməsini nəzərdə tutur. Bu məqsədə nail olmaq üçün malyariya ilə mübarizə sahəsində çalışan tibb mütəxəssislərinin bilik və bacarıqlarının artırılması və onların yüksək səviyyəli təlimlərə cəlb edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İki il ərzində (2008- 2010-cu illər) bütün respublika üzrə malyariya sahəsində çalışan 300-dən çox mütəxəssis (parazitoloqlar, entemoloqlar, laborantlar) və 400-dən çox ilkin səhiyyə xidməti təminatçıları müxtəlif mövzular üzrə beynəlxalq ekspertlərin iştirakı ilə keçirilən təlimlərdə iştirak etmişlər. Bundan əlavə, malyariya əleyhinə tədbirləri uğurla həyata keçirmək üçün zəruri tibbi avadanlıqlar, müalicə, laborator reaktivləri alınıb və lazımı qurumlara çatdırılmışdır. Malyariya əleyinə tədbirlərin həyata keçirildiyi
rayonlarda ağcaqanadlarla mübarizə üçün nəzərdə tutlmuş insektisidlərlə təchizatı yüksəltmək məqəsdi ilə RGEM-nin mütəsxəssisləri ilə birlikdə hesablamar aparılmışdir. Bu hesblamar layihənin təchizat planına daxil edilmiş və müvafiq olaraq Respublika Gigiyena və Epidemologiya Mərkəzinə rayonlara paylanmaq üçün 2009 –cu ildə 3500 kq və 2010 –cu ildə isə daha 3000 kg yüksək keyfiyyətli insektisidlər verilmişdir. Əhalinin zərif qruplarını (hamilə qadın və uşaqlar) malyariya ilə xəstələnməkdən qorumaq məqsədi ilə onlara fərdi mühafizə vasitələri (insektisidlə hopdurulmuş miçətkanlar) paylanmışdır. Həmin məqsədlə 2009-cu ildə əhaliyə 20000 və 2010-cu ildə isə daha 10 000 ədəd insektisid hopdurulmuş miçətkən paylanılmışdır. Hazırda bütün fəal malyariya ocaqlarında keçiricilər əleyhinə müntəzəm olaraq dezinseksiya və həmçinin, digər mübarizə tədbirləri həyata keçirilir. Malyariya ocaqlarında elmi surətdə əsalandırılmış epidemioloji müainə və müalicə tədbirlərinin təşkili, malyariogen ərazilərin stratifikasiyasını və CMS (Coğrafi Məlumat Sistemli) xəritləriin tərtibini tələb edir. Hazırda bu fəaliyyət müvəffəqiyyətlə başa çatdırılımışdır və malyariya hadisələrinin və ocaqların klassifikasiyasının tərtib edilməsi üçün lazım olan zəruri məlumat bazası hazırlanmışdır. Bunula bərabər, hazırda elektron formatda tərtib edilmiş epidemioloji müayinə kartasının tərtib edilməsi və toplanmış məlumat kompüter- məlimat bazasına daxil edilməsi başa çatdırılmışdır. Bu sistemin tərtibi malyariya üzərində nəzərətin gecləndirməsini təmin edəcəkdir və əks epidemik tədbirlərin vaxtında və dəqiqliklə aparılmasına imkan yaradacaqdır. Layihənin gedişinin ilkin təhlili göstərir ki, ölkədə malyariya xəstəliyin eliminasiyasına yönəldilmiş tədbirlər öz tövhəsini verməkdədir. Beləki, 2009-cu ildə ölkədə cəmi 80 (onlardan ikisi gətirilmə xəstəlikdir), 2010-сu ildə isə cəmi 45 malyariya hadisəsi geyd edilmişdir. Qətiyyətlə demək olar ki, ölkədə malyariya xəstəliyi üzərində tam nəzarət əldə edilmiş və geniş miqyaslı epidemiya təhlükəsi aradan qaldırılmışdır. Bu həm malyariya ilə mübarizə sahəsində işləyən kadrların ixtisas hazırlığının yüksəldilməsinə, həm də ölkənin gigiyena və epidemioloji sisteminin maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılmasına yönəldilmiş məqsədyönlü tədbirlərin nəticəsidir.
Məmnuniyyətlə geyd edirik ki, ölkədə həyata keçirilən HİV, vərəm və malyariya ilə mübarizə layihələri daimi olaraq Azərbayacan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin rəhbərliyi, xüsusən Səhiyyə Naziri, professor O.Şirəliyev tərəfindən dəstək alır və belə dəstəyin olması, həmçinin yuxarıda qeyd edilən bütün tədbirlərin uğurla həyata keçirilməsinə zəmanət yaradır.
Layihənin Əlaqələndirmə Bürosunun informasiya bülleteni Qlobal Fondun “Azərbaycanda HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə mübarizə Proqramı çərçivəsində nəşr edilir. Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi, Layihənin Əlaqələndirmə Bürosu Bakı ş., AZ1005, T. Əliyarbəyov küçəsi 3 2-ci mərtəbə Tel:(+99412) 4982016 4982032
Faks:(+99412) 4982001
erasulova@gfaids.az ,
rvezirov@gftb.az
Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinə müraciət edə bilərsiniz Bakı ş., AZ1022, Mir-Kasımov küçəsi 1/8 Tel:(+99412) 5100869 Faks:(+99412) 4947353 office@aids.az HİV/AİDS, Vərəm və Malyariya ilə mübarizə Programı Yüklə 95,52 Kb. Dostları ilə paylaş:
|