Homilani noto’g’ri joylashish-bunda homila bachadon o’qiga nisbatan notog’ri joylashadi.Bunday holatlarda homila va bachadon o’rtasida burchak 90°dan oshsa,homilani yonbosh joylashishi (situs ransversus); agar burchak 90°dan kamroq bo’lsa ,homilani qiyshiq joylashishi (situs obliguus)deyilad
Homilani noto’g’ri joylashish-bunda homila bachadon o’qiga nisbatan notog’ri joylashadi.Bunday holatlarda homila va bachadon o’rtasida burchak 90°dan oshsa,homilani yonbosh joylashishi (situs ransversus); agar burchak 90°dan kamroq bo’lsa ,homilani qiyshiq joylashishi (situs obliguus)deyilad
Amalyotda homilani yonbosh joylashishida homilani bosh qismi yonbosh suyagidan yuqorida,qiyshiq joylashganda –pastroqda joylashadi.
Homilani noto’g’ri joylashishi 0,2-0,4 % holatlarda uchraydi. Homilani bunday not’g’ri joylashishi akusherni homilani 22 haftaligida qachonki mudatdan oldin tug’ilish havfi yuqori bo’lganda qiziqtiradi.
Noto’g’ri joylashishiga olib keluvchi asosiy sabablardan biri bachadon muskulari tonusini pastligi, bachadon shaklini o’zgarish,homilani harakati cheklanishi sabab bo’ladi.Bunday holatlarni keltirib chiqaruvchi bo’lib bachadon o’smalari ,homildagi anomal o’zgarishlar,yo’ldoshni oldinda yotishi,ko’p suvlilik, kam suvlilik,egizak homila ,oldingi qorin boshlig’I mushaklarini bo’shligi,bundan tashqari kichik tos bo’shlig’da homilani chiqishi uchun halaqit beruvchi o’smalar(bachadon pastki sigmentlarida )tos bo’shliqlarini torligi(tor chanoqlik).Anomal joylashuv ,asosan qiyshiq joylashuvi vaqtinchalik bo’lishi mumkin.
Noto’g’ri joylashishiga olib keluvchi asosiy sabablardan biri bachadon muskulari tonusini pastligi, bachadon shaklini o’zgarish,homilani harakati cheklanishi sabab bo’ladi.Bunday holatlarni keltirib chiqaruvchi bo’lib bachadon o’smalari ,homildagi anomal o’zgarishlar,yo’ldoshni oldinda yotishi,ko’p suvlilik, kam suvlilik,egizak homila ,oldingi qorin boshlig’I mushaklarini bo’shligi,bundan tashqari kichik tos bo’shlig’da homilani chiqishi uchun halaqit beruvchi o’smalar(bachadon pastki sigmentlarida )tos bo’shliqlarini torligi(tor chanoqlik).Anomal joylashuv ,asosan qiyshiq joylashuvi vaqtinchalik bo’lishi mumkin.
Yonbosh va qiyshiq joylashishida ko’p holatlarda qiyinchiliksiz tashxis qo’yish mumkin.Ko’rik vaqtida qorinda bachadon shakli yonbosh tomonga tortilgan bo’ladi. Qorin bo’shlig’I aylanasi normadagidan yuqori bo’lishi,bachadon tubini normadan pastda bo’lishiga qarab tashxis qo’yish mumkin.
Yonbosh va qiyshiq joylashishida ko’p holatlarda qiyinchiliksiz tashxis qo’yish mumkin.Ko’rik vaqtida qorinda bachadon shakli yonbosh tomonga tortilgan bo’ladi. Qorin bo’shlig’I aylanasi normadagidan yuqori bo’lishi,bachadon tubini normadan pastda bo’lishiga qarab tashxis qo’yish mumkin.
Qin ko’rigida homildorlik vaqtida yoki tugish vaqtida hech qanday informotsaya bermaydi.Qin ko’rigida homilani qaysi qismi bilan kelishini bilib olish uchun qilinadi lekin bu manfiy natija beradi. Homila suvlari chiqgandan keyin bachadon boyni yetarli darajada (4-5sm)ochilgandan keyin yelka,kurak, umurtqa pg’onasini,bilib olish mumkin bo’ladi.
UZI-ko’proq ma’lumot berdigan usullardan biri,faqatgina homilani noto’g’ri joylashishini emas bal;ki uning vaznini,yoldoshni joylashishi,homila suvlarini hajmini,bachadondagi o’zgarishlarni o’smalarni,anomal homiladorlikni ham bilib olish imkonini berdi.
Homiladorlikni kechishi va uni boshqarish
Homiladorlikni kechishi va uni boshqarish
Homilani noto’g’ri joylashishida homiladorlik normal kechishi mumkin.Asosan III trimestrga kelib hmila oldi suvlarini erta ketishi havfi yuqori bo’ladi
Taxminiy tashxis homiladorlikni 30 haftalariga kelib qo’yiladi,aniq tashxis 37-38 haftalariga to’g’ri keladi. Homiladorlikni32-haftasiga kelib homilani mustqil harakati keskin cheklanadi,shuning uchun koreksiyalashni ushbu xaftalarida oliub borilishi karak.
Ayollarga maslahatga kelganda 30-haftadan keyin homilani mustaqil harakatini yo’lga qo’yish maqsadidia mashqlar beriladi:tizza-tirsak holatida 15daqiqa kuniga 2-3 marta.32- haftasidan 37-haftasiga qadar shunga o’xshash homilani xarakatini taminlovchi mashqlar beriladi.
Qarshi ko’rsatmalar bo’lib bola tushish xavfi yuqori bo’lganda,yo’ldoshni oldinda joylashishi,pastda joylashishi,III-II darajali tor chanoq. Maslahat vaqtida homilani tashqi tomondan to’g’irlash profilaktikasi to’g’risida so’z bormasligi kerak.
Belgilari:
Belgilari:
Homila harakatini yoqotgan
Yelkasi chuque tushgan harakatsiz,qoli shisahgan va kokargan
Bachadon boyni keskin yuqoriga tortilgan
Qin kalta harakatlanuvch qismi bilan tolgan.
Yo’ldoshni vaqtidan ilgari ko’chishi,homila distressi,bachadon yorilishi.Homilani tashqi aylantirish ishlari yuqori ixtisoslashgan shifokor tomonidan o’tkazilsa asorati 1%dan oshmaydi
Homila yon tomoni bilan joylashganda tug’ruqni kechishi va uni boshqarish
Homila yon tomoni bilan joylashganda tug’ruqni kechishi va uni boshqarish
Tug’ruq homilani yonbosh bilan kelganda patologik holat hisoblanadi. Tog’ridan –to;g’ri tugruq yo’llari orqali tug’ish homilani hayotiy ko’rsatmalariga to’g’ri kelmaydi.Agar tug’ruq uyda yoki ko’chada boshlanadigan bolsa ,birinchi bosqichdayoq asoratlari kuzatilishi mumkin. Homilani yonbosh bilan joylashishida homila oldi suvlarini oldingi va orq qismga bolishni imkoniyati bolmaydi,shuning uchun homila oldi suvlarini vaqtidan oldin ketishi kuzatladi.Bu asorat natijasida homilani qo’li yoki kindigi tushib kelishi mumkin. Normal tug’ruqda homila yelkasi bilan kichik tosga suqulib tusha boshlaydi .Pastki segment cho’ziladi ,kontraksion xalqa yuqoriga ko’tariladi va qiyshiq xolatni vujudga keltiradi.Bachadon yorilish xavfi vujudga keladi,agar o’z vaqtida yordam berilmasa yoriladi.
Asoratlaredan holi qilish maqsadidqa 2-3 hafta oldin bunday homilador ayollar akusherlik statsionariga yuboriladi,homilani tugishga tayorlanadi.
Homila yonboshi bilan kelganda ona va bola hayotini saqlab qolishni yagona usuli bolib homilani 38-39 haftaligida kesar kesish operatsyasi hisoblanadi.
Homilani boshini tashqi aylantirish
Homilani boshini tashqi aylantirish
Homiladorlikda keyingi harakatni o’z ichiga oladi homilani boshini tashqi aylantirish bu o’z navbatida homiladorlik yaxshi kechganda,tug’ruq boshlanmasdan oldin,agarda homilani noto’g’ri holati saqlanib qolsa o’tkaziladi .Ko’pgina holatlarda homilani noto’g’ri joylashishi bilan tug’ruqgacha boriladi.Faqat 20% homilada 37-haftasigacha yonbosh holatda tug’ruqgacha saqlanib qolishi aniqlangan. 38-haftadan keyin tezkor rvishda homiladorlarni akusherlikstatsionariga gospitalizatsiya qilish quydagi ko’rsatmalarga binoan:ekstragenital patologoyada ,homiladorlik asorat bilan kechgan bo’lsa,homilani tashqi aylantirish imkoniyati bo’lganda.Akusherlik statsionarida tashxisni aniqlash maqsadida UZI,homilani joylashioshini baholash(zarurati bo’lganda doplerometriya)homilani boshini tashqi aylantirish imkoniyati bolganda,ayol organizmini tug’ruqa tayyorlash. Tug’ruqni qabul qilishni rejalashtirishda anestiziolog,neoanatolog va shifokorar o’zaro kelishib olishadi va albatta bunda homiladorning roziligi olinadi.Homiladorlik normal kechganda homilador ayol roziligi bilan statsionarda tashqi tomondan homilani aylantirishni o’tkazish. Tashqi tomondan aylantirishni o’tkazish homilani boshi bilan keltirish va fiziolgik tug’ruqni amalga oshirish uchun qilinadi.
.
Homilani tashqi tomondan boshi bilan kelishi uchun aylantirish homilani bachadon ichida spontan ravishda normal joylashib qolishiga olib keladi. Bunday holatda homilani kutilgan mudatdan oldin tug’ilishi va keraksiz tashqi homilani to’g’irlash ishlariga hojat qolmaydi.Normal homiladorlikda homilani noto’gri joylashishi bilan kechganda tezkor abdominal aralashuvni talab qiladi. Homilani tashqi tomondan boshi bilan kelishi uchun aylantirish ko’pincha spontan ravishda homilani joyiga yana to’g’irlanib qolishiga olib keladi.Tashqi aylantirish ishlari yetarli bo’lmaganda homila oldi suvlarini yorilishiga olib kelishi va kutilgan muolajani o’zgartirishga olib kelishi mumkin.Tokolitiklardan foydalanilganda tashqi aylantirish ishklari samarasiz bolishi,yani muolajani yengilashtirishi mumkin lekin shu bilan birga homilada bradikardiyaga sabab bo’ladi.Tokolitiklarni qolaganda bundan tashqari ayolda yurak-qon tomir sistemasida o’zgarishga ham sabab boladi.
Homilani oyog’idan klassik akusherlikda aylantirish
Oldinlari koproq homilani tashqi-ichki aylantirish amaliyoti koproq oyog’I bilan kelganda bajarilgan .Lekin bu koproq kutilmagan natijalarni bergan.Bugungi kunda tirik homilada koproq egizaklarda bajarilmoqda. Homilani oyog’idan klassik akusherlikda aylantirish amaliyoti ogir bolgani sababli,hozirgi kunda bu amaliyotdan kam qo’llanilmoqda.
Homiladorni roziligi.
Ogir ekstragenital kasalliklar;
Ogir preklamsiya.
Operatsiyaga tayorgarlik ishlari ozida quyidagilarni tutadi.Homiladorni operatsion stolga yotqiziladi orqsi bilan yotqiziladi oyog’I son-chanoqdan bukilgan. Siydik pufagi bo’shatiladi.Tashqi jinsiy azolar atrofi dezinfeksiya qilinadi,qorini pastki soxasi,sonlarga xam ishlov beriladi,qoringa steril plyonka qoplkanadi. Akusher qo’liga umumiy operyatsyadagiga oxshab ishlov beriladi.Tashqi tomondan qin ko’rigi o’tkaziladi va tugruq yollari holati koriladi. Agar homila oldi suvlari butun bolsa ,homila qopchasi aylantirishdan oldin yirtiladi.Kombinirlangan aylantirish chuqur narkoz ostida otkaziladi,mushaklar boshashishi uchu
I Bosqich
I Bosqich
Akusherni qoli bachadonga kirgiziladi va homilani aylantiriladi,birlamchi homilani holati:birlamchi pozitsyada-chap qoli,ikkilamchi-ong qoli.Qol kaftlari konus holatiga keltiriladi.Ikkinchi qoli choqish joyiga togirlanadi.Shifokor ikkinchi qoli bilan tug’ruq yollarini kengaytiradi. Ichkaridagi bo’sh qolni qinga kirgiziladi toki kichik tosgacha keyin soat strelkasi boyicha xarakatlantirlib to’g’ri yonbosh o’lchamiga to’g’irlanadi, shu bilan bir vaqtda ichki og’ziga to’grilanadi.Qo’l panjasini kirgizilganda ikkinchi qo’l bilan tashqi tomondan bachadon tubi ushlab turiladi.
II Bosqich
Bachadondagi shifokor qo’li xarakatlantirilib homila yelkasi kondalangg joylashganda xalaqit beradi,qiyshiq joylashganda boshi xalaqit beradi . Shuning uchun ichki qolni homilani boshodan bel qismiga otkaziladi, yoki yelkasini tutib turib uni bosh qismiga sekin itariladi.
III Bosqich
Operatsiyani III bosqichida shuni esda tutish keraki .Hozirgi kunda bir oyog’idan tutib turib aylantiriladi.Homilani yarim bukilgan oyogi holatida kelishi tugruqni yaxshi kechishiga olib keladi,homilani chanoq-son bogimida bukilishi va dumbasi koproq joyni egallaydi.Shuning uchun tugruq yollarini homila boshini chiqib kelishiga tayorlanadi.Homilani oyogidan ushlash uni qanday joylashganini bilishga balaqit beradi.Homilani oldi korinishida –pastki oyogidan,orqa korinishda kelganda yuqori oyogidan ushlanadi. Shunga etibor berish keraki homilani aylantirish faqatgina homilani old korinishiga olib kelish uchun qilinadi.Agar oyoqchasi notog’ri ushlanadigan bolsa tugilishga qadar notog’ri korinishda turadi,bolani orqa korinishda tuguliashi mumkin emas,chunki tug’ruq yollariga sigmaydi.
Homilani oyoqchasini qidirish 2 hil yol bilan amalgam oshiriladi:Qisqa va uzoq. Birinchisida akusher qoli homilani qorni tomonga yonaltirilib ,oyogi topiladi .Akusherni bachadondagi qoli sekinlik bilan sirgantirilib homilani yonboshiga yonaltirilib otirgich suyagi tomonga keyinchalik son va bolder tomonga yonaltiriladi.Bunday holatda akusher qo’li homiladan uzilmagan holatda bo’lishi homila oyoqchasini topishga imkon beradi.Akusherni tashqi qo’li obirgi qismida joylashadi va ichki qo’l bilan bir-biriga yaqinlashtiriladi.Oyoqchasini topgandan so’ng ikki barmoq bilan (ko’rsatkich va o’rta barmoq) to’pig’idan yoki panjasidan ushlanadi. Oyoqlaridan ushlash, panjalaridan tutish qulay hisoblanadi, hamda mahkam tutiladi va akusher qo’li ndarrov charchab qolmaydi.Boldirni panja bilan ushlab akusher bosh barmoqni uzunasiga boldir ustiga qo’yadi, tizza osti chuqurchasiga katta barmoq, tizza ostidan qolgan to’rtta barmoq bilan ushlanadi, bu sinishini oldini oladi
IV-BOSQICH
IV-BOSQICH
Oyoqlaridan ushlanganda homila o’z holicha aylanishi kuzatiladi.Tashqi qo’l bilan bir vaqtda homila boshi bachadon teshigiga qaratiladi.Traksiya bachadon o’qini chizg’ich qismiga to’g’irlanadi va aylantirish yakunlanadi.Qachonki tizzacha chiziqchasi va homilani bo’ylama holatiga kelgach bundan keyin aylantirilish toz oxiri bo’yicha bo’ladi.Oyoqchasini panjalar bilan ushlash, bosh barmoq oyoq uzunasi bo’yicha ushlanadi, qolgan barmoqlar boldirni oldi tomonidan ushlanadi.
Sundan so’ng pastki traktsiya, ichki qo’l bilan ham bo’lishi mumkin.Simfiz ostida chov egilmani oldingi ko’rinishida paydo bo’ladi.eng pastki qovurg’a yoyi ko’rinadi.Orqa mushaklarni yaxshi ajralishi uchun oldingi bolder yuqoriga ko’tariladi, oldingioyoq o’z-o’zidan tushadi, dumba tug’ilgandan so’ng akusher o’tirg’ich tepasidan bir barmoqni chov burmasiga, shundan so’ng traksiya o’ziga qarab bo’ladi va gavdani qiyshiq o’lchamda tug’iladi, homila orqa bilan simfizga qaragan.So’ng homila 180 gradusga aylantirilib,xuddi shunday qilib ikkinchi qo’l ajratiladi.Homila boshi klassik usulda aylantiriladi.
Peshona bilan kelishi
Peshona bilan kelishi
Tugruqlarning 0,04%ni tashkil qiladi.Bu kopincha tugruq yolariga peshona orqali yaqinlashganda korinadi.Homila iyagi bilan chiqishi qiyinlashadi. Agar homila boshi kichik sigmentga kichik tosni chiqishiga togri kalsa homila suvlari chiqib keymaydi,homilani yuzi bilan kelishiga imkon yaralib qoladi.Homila oldi suvlari chiqgachboshini fiksatsyasi peshona bilan kelganda ozgarmaydi.
Peshona bilan kelishi qin korigida tashxislanadi. Tosni otkazuvchi qismida peshona togri keladi,kondalang qismida peshona egatiga togri keladi.
1-moment tugruq biomehanizmi ozoda shuni tutadiki peshona bil;an kel;ganda katta qiyshiq olchamda choqishga harakat qiladi 13,5 sm aylanasi 39-40sm. Peshonachoki kondalang olchamda bosh va kichik tos ortasida dispraporsiya hosil boladi.boshni harakati keyinchalik tohtaydi va kesar kesish amaliyotini bajarishga togri keladi. Homila vaqtidan oldin tugilganda katta olchamda bolmaydi .
1-moment tugruq biomehanizmi ozoda shuni tutadiki peshona bil;an kel;ganda katta qiyshiq olchamda choqishga harakat qiladi 13,5 sm aylanasi 39-40sm. Peshonachoki kondalang olchamda bosh va kichik tos ortasida dispraporsiya hosil boladi.boshni harakati keyinchalik tohtaydi va kesar kesish amaliyotini bajarishga togri keladi. Homila vaqtidan oldin tugilganda katta olchamda bolmaydi .
2-moment boshni egilishi otkazuvchi qismga peshona togri keladi.
3-momentkrestovoy aylanish ensa bilan yaqinlasishi
4-moment-boshni ichki aylanishi 90” ostida boladi.peshona choki tosni kondalang olchamiga vasong togri olchamiga Burun qirasi simfizga qaragan.
5-moment homila boshi ikki marta harakatlasnadi.Yuqorigi qismi chiqan zahoti yuqori jag simfizga pastiga tiqiladi,boshni egilishi boshlanadi toki tilosti soha tugilguncha .yuqori va pastki jagni tugilishi roy beradi .
5-moment homila boshi ikki marta harakatlasnadi.Yuqorigi qismi chiqan zahoti yuqori jag simfizga pastiga tiqiladi,boshni egilishi boshlanadi toki tilosti soha tugilguncha .yuqori va pastki jagni tugilishi roy beradi .
6-7 moment-bola boshi katta qiyshiq olchamda turadi aylanasi35-36sm.
Tugruq shishi boshda joylashadi peshonani hamma qismini egallaydi kozgacha.
Tugruqni chozilishi
Oraliq yirtilishi
Qin va siydik pufagi orASDA OQMA
Homila asfiksiyasi
Bachadon yirtilishi
HOMILANI YUZI BILAN KELISHI
HOMILANI YUZI BILAN KELISHI
Bu holat 0,25 %holtlarda kuzatilib ,homilani yuz bilan kelishi boshni maksimal egilishi roy berishiga olib keladi.homila boshi bunday paytda loviya shaklini egallaydi.
Ijobiy joyi shundaki tugruq paytida bosh qiyshiqligi tugruq yollari qiyshiqligiga tigri keladi.Bu kopincha orqa korinish homila iyagi oldinga qaragan holatda kuzatiladi.
Yuzi bilan kelganda tasghislash tashqi tomondan ham bolishi mumkin –qin korigio9da .
Yuzi bilan kelganda tasghislash tashqi tomondan ham bolishi mumkin –qin korigio9da .
Tashqi korikda aniqlanishida homila orqasi bilan otkir burchak hosil qilib jiylashadi.
Homila orqasi bilkan bachadonga uzoqroq joylashadi,homilani bukilgan kokragi unga yaqinlashadi. Shuning uchun homila yuragi osha joyda eshitiladi ,homiolanio kichikl qismlari paypaslanadi:birinchi pozitsiyada –kindikdan ongda ,ikkinchi pozitsiyada –kindikdan chapda joylashadi.
Qin korigida ogizi va iyak qismi paypaslanadi,boshqa tomondan burun va iyak qiyaligi bilinadi. Bularni hammasi homila oldi suvlarini yorlishi bilan osonlashadi. Tugruq shishini tashxislashda adashishlar kelib chiqishi mumkin. Yuz bilan kelishini orqasidan qabul qilish mumkin .
Yuzi bilan yaqinlashishi birlamchi bolishi mumkin.
1-momentda homila boshi bilan kelishi kichik tosda kondalang olchamda turadi.Yuz liniyasi yonboshlab yoki qiya olchamda turadi.Iyak va katta liqildoq bir hil balandlikda turadi.
1-momentda homila boshi bilan kelishi kichik tosda kondalang olchamda turadi.Yuz liniyasi yonboshlab yoki qiya olchamda turadi.Iyak va katta liqildoq bir hil balandlikda turadi.
2-momentda tugruq biomehanizmi boshni bmaksimal negilshi boladi.Iyagi pastroqa tushgan ,katta liqildoqa nisbatan.Bunda homila niqobi kichik tosgacha tushadi.Homila devori kichik tosni oldi devoriga qaragan boladi.
3-momentda dumgazadn rotatsiya osonlashadi
4-momenta boshni ichki aylanishi tugruq mehanizmi.Yuz liniyasi chiqish qismini togri olchamda turadi.
Homilani ichki aylanishi notog’ri bolganda iyagidan dumgaza qismiga aylanishi mumkin.Homila orqasi bachadon oldiga qaragan boladi.Iyagi oldiga qaraganda 5-bosqichda tugruq biomehannizmi.Homilani iyagiajralguncha yuzi tushadi,iyagi burchagi va homila boyni simfizga pastki qirasiga togri keladi.Fiksatsiya nuqtasi paydo boladi.til osti suyagi boshni egilish atrofida hosil boladi.
Ichki gavdani aylanishi va boshni tashqi aylanishi yelkasini tugilishi va iyak bilan kelganda ham roy beradi.
