Islom Karimov mavzu: Falsafa va uning jamiyat hayotidagi roli

«Agar biz bugun dinu diyonatimizni buzib talqin etayotgan kimsalardan himoya qilmasak – shunday xatarni yaqin tariximizda va bugunning o‘zida ham boshimizdan kechirmoqdamiz – odamlar, ayniqsa, hayot tajribasi, ongu tafakkuri hali yetarli bo‘lmagan yoshlarimiz ertaga ana shu kuchlarning mash’um ta’siriga tushib qolishi mumkin».

«Agar biz bugun dinu diyonatimizni buzib talqin etayotgan kimsalardan himoya qilmasak – shunday xatarni yaqin tariximizda va bugunning o‘zida ham boshimizdan kechirmoqdamiz – odamlar, ayniqsa, hayot tajribasi, ongu tafakkuri hali yetarli bo‘lmagan yoshlarimiz ertaga ana shu kuchlarning mash’um ta’siriga tushib qolishi mumkin».

Islom Karimov

MAVZU: Falsafa va uning jamiyat hayotidagi roli

Reja:

• Falsafa tushunchasining kelib chiqishi.
• Dunyoqarashning tarixiy shakllari.
• Dunyoni falsafiy idrok etishning o‘ziga xos xususiyati.
• Hozirgi davrda falsafaga munosabat.

FALSAFA ilmi - yoshlarga ham o‘rta yoshlilarga ham, katta yoshlardagilarga ham bab-barobar suv bilan havodek zarur bo‘lgan hayotiy ehtiyojdir. Falsafa o‘zining tabiatiga ko‘ra chegara bilmaydi.

BILMASLIK
BILISH
KOMILLIK
Falsafa fani xuddi ijtimoiy, tabiiy fanlar
singari mustaqil fandir. U o‘zining mustaqil
ob'ekti va predmetiga ega. Falsafaning predmetini
“olam-odam-jamiyat” tizimi tashkil etadi.
ОЛАМ
ОДАМ
ЖАМИЯТ
Falsafaning mohiyati - bu “olam-odam” tizimidagi
umumiy muammolar ustida fikr-mulohaza
yuritishdan iboratdir.
OLAM
ОDAM
Falsafiy bilimlarning mazmuni o‘z ichiga sog‘lom fikrni
jamlab, hodisalarning eng muhim sabablarini bilishga
va ulardan kundalik amaliy faoliyatda
foydalanishga qaratilgan bo‘ladi.

Olamning asosida nima yotadi, uning mohiyati nimadan iborat degan masalada qator falsafiy qarashlar shakllangan (substantsiya):

• Materializm — olamning asosida materiya, ya'ni moddiy narsalar yotishini e'tirof etadigan, moddiylikni ustuvor deb biladigan ta'limot.
• Idealizm — olamning asosida ruh yoki g‘oyalar (ideyalar) yotadi, dunyo voqeligi va rivojida ideyalarni ustuvor deb ta'lim beradigan falsafiy ta'limot.
• Monizm (yunoncha — monos, ya'ni yakka ma'nosini anglatadi) — olamning asosi yakkayu-yagona sababga, bitta asosga ega deb ta'lim beradigan falsafiy ta'limotdir.
• Dualizm (lotin tilida dua, ya'ni ikki degan ma'noni ifodalaydi) — olamning asosida ikkita asos, ya'ni modda va materiya bilan birga ruh va g‘oya, ya'ni ideya yotadi deyuvchi qarash.
• Plyuralizm (lotin tilida plyural, ya'ni ko‘plik degan ma'noni anglatadi) — olamning asosida ko‘p narsa va ideyalar yotadi deb e'tirof etadigan ta'limotdir.

Falsafada dunyoni anglash, uning umumiy qonuniyatlarini
bilish bilan bog‘liq masalalar ham muhim ahamiyat kasb
etadi. Bu masalalar bilan falsafaning gnoseologiya
(gnosis-bilish, logos-ta'limot) degan sohasi shug‘ullanadi.
Dunyoni bilish mumkin deb hisoblaydigan faylasuflar
Dunyoni bilish mumkin emas, bilimlarimiz to‘g‘ri va aniq haqiqat darajasiga ko‘tarila olmaydi deyuvchi faylasuflar
GNOSTIKLAR
AGNOSTIKLAR