Jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar

Halqaro ishchi kuchi migratsiyasi
Jahon ishchi kuchi bozorining mohiyati va paydo bo’lish sabablari. Mehnat migratsiyasining asosiy yo’napishlari va markazlari. Xalqaro mehnat migratsiyasi ko’rinishlari. Migrantlar - mehnat qobiliyatli yoshdagi iqgisodiy faol odamlar. Xorijda ish qidirishga intilayotgan odamlarga ko’maklashuvchi migratsiya xizmatlari va xalqaro tashkilotlari. Jahon ishchi bozoridagi eksportyor mamlakatlar. Migratsiya jarayonlarining importyor mamlakatlar iqgisodiyotiga ta’siri. Mehnat migratsiyasining milliy iqgisodiyotlarga ta’siri. Xorijdan valyuta transferta oqimlarini kengayishi - ishchi kuchini eksport qiluvchi mamlakatlar asosiy foydasi sifatida. Mehnat immigratsiyasining miqdoriy va sifat darajasini kvotalar va cheklashlar joriy qilish orqali tartibga solish. “Aqlli kishilarni ketib qolishi” muammosining mohiyati. Bu muammoning Uzbekistotsda hal etish imkoniyatlari. Ishga joylashish maqsadida xorijga chiqib ketgan malakapi kadrlarni yo’qotishning eksport qiluvchi mamlakat uchuy iqgisodiy zarari. Muammoni hal etishning umumiqtisodiy va utilitar yo’llari. [A2, 202-218; A24, 429-454; A25, 76]


Xalqaro kapital migratsiyasi va transmilliy kompaniyalar
Chetga kapital chiqarish xalkaro iqgisodiy munosabatlarni ko’rinishlaridan biridir. Kapital chiqarishni sababi va mohiyati. To’gri portfel investitsiyalar. Jahon iqgisodiyotida xalqaro qarzlar (zayomlar), ularning tutgan o’rni. Rivojlanishda rasmiy yordam tushunchasi. Kapital chiqarishning asosiy yo’napishlari, ko’lamlari. Investitsion iqlim. Kapital olib chiqishning mohiyati va ko’rinishlari: Jahon kapital bozorining mohiyati va paydo bo’lish jarayoni. Kapital olib chiqish ko’rinishlari. Umumjahon banki guruhining faoliyati. Jahon kapital bozorining zamonaviy ko’rinishi. Kapitaplarni ichki muomapadan olib maksimal darajada foyda olish maqsadida xorijga chiqarish. Rivojlangan kapital bozorlari. To’gri va portfel investitsiyalar: to’gri xorijiy investitsiyalarning mohiyati va ahamiyati. Portfel investitsiyalarning xususiyatlari. Investitsion muhit tushunchasi. TMK faoliyati ko’lamining kengayishi - to’gri kapital qo’yilmaparining eng etakchi tamoyili sifatida. Xorijdan moliyaviy resurslar jalb qilishning zaruriy iqgisodiy omillari. Kapital eksporta jugrofiy tuzilmasidagi o’zgarishlar. Kapital eksportining zamonaviy jugrofiy tuzilmasi. Jahon kapital bozorida Uzbekistonning o’rni. Rivojlangan iqgisodiyotlar rolining ortib borishi. Jahon bozoriga yangi industrial mamlakatlarning katta guruhi va sobiq sotsialistik davlatlarning kirib kelishi. Jahon iqgisodiyotida Transmilliy korporatsiyalar (TMK). TMKning tashkil topishi, faoliyati va ishlab chiqarishni baynalmilallashuvdagi roli. TMKlar va yangi sanoatlashgan davlatlar. TMKlar faoliyatini xalkaro boshqaruvi. Xalkaro korporatsiyalarning mohiyati, tuzilmasi va ko’rinishlari. Bosh kompaniya, assotsiatsiyalashgan firmalar, sho’’ba korxonalar, kichik shaxobchalar. TMKning jahon iqgisodiyotida tutgan o’rni va ahamiyati. TMK faoliyatining yangi ko’rinishlari: lizing va faktoring. XXI asrda xorijiy mamlakatlarning kapital qo’yilmalari va uning Respublika iqgisodiyotini rivojlanishidagi ahamiyati. O’zbekiston Respublikasi iqtisodiyotiga chet el kapitalini jalb qilinishi muammolari. Chet el investitsiyalarini Davlat tomonidan boshqarish. Chet el investitsiyalari to’g’risidagi Qonun. O’zbekiston iqtisodiyotiga chet el kapitalini jalb qilinishi, shakllari. Tabiiy resurslarni o’zlashtirishda chet el kapitapining tutgan o’rni. Respublikaning huquqiy va iqgisodiy boshqaruvi, rivojlanish muammolari.
[A4, 142-146; A24, 387-409; A25, 66]