Jalilova Malohat Qabul qildi: Farg’ona 2022 Reja

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
FARG‘ONA FILIALI


TARMOQ XAVFSIZLIGI FANIDAN

MUSTAQIL ISH
Ilova sathi protokollarining xavfsizlik muammolari


Bajardi: 713-19guruh talabasi
Jalilova Malohat


Qabul qildi: _________________


Farg’ona 2022
Reja

1. Ilova sathi protokollarining xavfsizlik muammolari.
2. Tarmoqning asosiy mo’ljallanishi?

3. 
   OSI va TCP/IP modellarining sathlari.
   

Ilova sathi protokollarining xavfsizlik muammolari

Tarmoq darajasida xavfsizlik mexanizmlari

Xavfsizlikning bir qancha mexanizmlari shunday yaratilganki, ular OSI tarmog’i sathining ma’lum bir sathida ishlatilishi mumkin.

• Ilova sathidagi xavfsizlik - ushbu qatlamda qo’llaniladigan xavfsizlik choralari dasturga xosdir. Turli xil turdagi ilovalar alohida xavfsizlik choralarini talab qiladi. Ilova darajasida xavfsizlikni ta’minlash uchun ular o’zgartirilishi kerak.
Kriptografik asosda qo’llaniladigan dastur protokolini ishlab chiqish juda qiyin va uni to’g’ri amalga oshirish yanada qiyinroq deb hisoblashadi. Shu sababli, tarmoq aloqalarini ta’minlash uchun dastur qatlami xavfsizligi mexanizmlari faqat bir muncha vaqt ishlatilgan standartlarga asoslangan yechimlardan afzaldir.
Ilova sathidagi xavfsizlik protokolining namunasi elektron pochta xabarlarini shifrlash uchun keng qo’llaniladigan Internet-pochtaning xavfsiz ko’p tarmoqli kengaytmalari (S/MIME- Secure Multipurpose Internet Mail Extensions). DNSSEC - DNS so’rovlarini xavfsiz almashish uchun ishlatiladigan ushbu sathdagi yana bir protokol.
• transport sathida xavfsizlik. Ushbu sathdagi xavfsizlik choralari ma’lumotlarni ikkita host o’rtasida bitta sessiyada himoya qilish uchun ishlatilishi mumkin. Transport sathining xavfsizlik protokollarining eng keng tarqalgan qo’llanilishi HTTP (HyperText Transfer Protocol ) va FTP (File Transfer Protocol) sessiyalari trafigini xavfsizligini ta’minlashdir. Transport pog’onasining xavfsizligi (TLS - Transport Layer Security) va xavfsiz soket pog’onasi (SSL - Secure Socket Layer) bu maqsadda ishlatiladigan eng keng tarqalgan protokollardir.
• Tarmoq sathi - ushbu sathdagi xavfsizlik choralari barcha ilovalarga qo’llanilishi mumkin. Ikkita host yoki tarmoq o’rtasidagi barcha tarmoq aloqalari ushbu sathda hech qanday dasturni o’zgartirmasdan ta’minlanishi mumkin. Ayrim muhitlarda Internet Protocol Security (IPsec) kabi tarmoq sathining xavfsizlik protokoli transport vositalariga yoki dastur sathini boshqarish vositalariga qaragandaalohida dasturlarga boshqaruv elementlarini qo’shish murakkabligi sababli ancha yaxshi yechimlarni taqdim etadi. Biroq, ushbu qatlamdagi xavfsizlik protokollari ba’zi ilovalar talab qilishi mumkin bo’lgan aloqa moslashuvchanligini pastroq ta’minlaydi.
• Ilova sathidagi xavfsizlik - ushbu qatlamda qo’llaniladigan xavfsizlik choralari dasturga hosdir. Turli xil turdagi ilovalar alohida xavfsizlik choralarini talab qiladi. Ilova darajasidagi xavfsizlikni ta’minlash uchun dasturlarni o’zgartirish kerak.
Kriptografik asosda qo’llaniladigan dastur protokolini ishlab chiqish juda qiyin va uni to’g’ri amalga oshirish yanada qiyinroq deb hisoblashadi. Shu sababli, tarmoq aloqalarini ta’minlash uchun ilova sathi xavfsizligi mexanizmlari faqat qanchadir vaqt ishlaydigan standartlarga asoslangan.
Ilova sathidagi xavfsizlik protokolining na’munasi sifatida elektron pochta xabarlarini shifrlash uchun keng qo’llaniladigan S/MIME. DNSSEC - DNS so’rovlarini xavfsiz almashish uchun ishlatiladigan ushbu sathdagi yana bir protokol.
Yuqori sathda ishlashga mo’ljallangan xavfsizlik mexanizmi quyi sathlarda ma’lumotlarni himoya qilishni ta’minlay olmaydi, chunki quyi sathlar yuqori sathlar bilmagan vazifalarni bajaradi. Shuning uchun, tarmoq xavfsizligini yaxshilash uchun turli xil OSI sathlarida bir nechta xavfsizlik mexanizmlarini joylashtirish maqsadga muvofiqdir.

1. Tarmoqning asosiy mo’ljallanishi?

2. OSI va TCP/IP modellarining sathlarin