Oral olarak hemen tamamen emilir. Biyoyararlanımı % 90 kadardır.
Denge düzeyine 4-5 haftada ulaşır. İlacın kesilmesi ile aktif ilacın vücuttan atılması 1-2 ay zaman alabilir.
%94 oranında proteine bağlanır. KC de metabolize olur. Böbrek işlev bozukluğunda farmakokinetiği etkilenmez.
Aktif metabolitin (norfluoksetin) yarı ömrü 2 haftadır.
Ana ilacın yarı ömrü 2-3 gündür.
CYP450 2D6’yı inhibe eder.
CYP450 3A4’ü inhibe eder.
Fluoksetin kullanımı hiperglisemiye, kesilmesi ise hipoglisemiye neden olur.
Amenore, galaktore ve prolaktin seviyesinde yükselme yapabilir.
Kullanım özellikleri:
Kullanım özellikleri:
Fluoksetinin kesilmesini izleyen 5 hafta içerisinde diğer antidepresanları dikkatle eklenmelidir.
Nöbet öyküsü olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
Atipik depresyonda, halsizliği ve enerji azlığı olan hastalarda, yeme ve affektif bozukluk eş tanısı olan hastalarda kullanımı önceliklidir.
Hasta bir MAO inhibitörü alıyorsa kullanılmamalıdır.
Fluoksetin CYP450 3A4 inhibisyonu yoluyla teorik olarak pimozidin konsantrasyonunu arttırabilir ve QTc uzaması ve tehlikeli kardiyak artimilere neden olabilir.
Bilişsel ve afektif “donuklaşma”ya neden olabilir.
Önerilen doz 20-80 mg/ gündür.
Gebelik risk sınıfı C dir. Anne sütüne geçer.
Majör depresif bozukluk
Majör depresif bozukluk
Premenstrüel disforik bozukluk
Panik bozukluk
Sosyal anksiyete bozukluğu
Obsessif Kompülsif bouzkluk
Genelleşmiş Anksiyete bozukluğu
Farmakokinetik:
Farmakokinetik:
Güçlü bir SSRI dır. Noradrenalin ve dopamin üzerine etkisi zayıftır. Dopamin geri alımı üzerine etkisi diğer SSRI lardan farklıdır.
En yüksek plazma seviyesine 6-8 saatte ulaşır.
Plazma proteinlerine %98 gibi yüksek oranda bağlanır..
Yarıl ömrü 22-36 saattir. Metabolitinin yarı ömrü 62-104 saattir. Ancak etkisi sertralinin 1/ 10 u kadardır.
CYP450 2D6’yı inhibe eder (düşük dozlarda zayıf).
CYP450 3A4’ü inhibe eder (düşük dozlarda zayıf) .
P 450 enzim sitemi üzerine etkisi göreceli düşük olduğundan ilaç kombinasyonlarında güvenilirdir.
Gıdalar biyoyararlanımı %40 artırır.
Böbrek yetmezliğinde kinetiği değişmez.
Sirozlu vakalarda klirensi azalır.
Kullanım özellikleri:
Sertralin kesilmesini takip eden 2 haftada diğer antidepresanlar dikkatle başlanmalıdır.
Nöbet hikayesi olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
Hasta bir MAO inhibitörü alıyorsa kullanılmamalıdır.
Fluoksetin CYP450 3A4 inhibisyonu yoluyla teorik olarak pimozidin konsantrasyonunu arttırabilir ve QTc uzaması ve tehlikeli kardiyak artimilere neden olabilir.
Tüm antidepresanların içinde kardiyovasküler güvenliği en iyi gösterilendir .
Diğerlerine kıyasla prolaktin üzerine etkisinin olmayışı bazı çocuk, ergen ve kadınlarda tercih edilme nedeni olabilir.
Bilişsel ve affektif düzleşme, teorik olarak bazı hastalarda dopamin geri alımını bloke edici özellikleri nedeniyle daha azdır.
Önerilen doz 50- 200 mg/gün dür.
Gebelik risk sınıfı C dir. Anne sütüne geçer.
Obsesif kompulsif bozukluk
Obsesif kompulsif bozukluk
Depresyon
Panik bozukluğu
Genelleşmiş anksiyete bozukluğu
Sosyal anksiyete bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu
Farmakokinetik:
Farmakokinetik:
GIS de tama yakın emilir. Alkolle alındığında emilimi artar. Emilimi gıdalardan etkilenmez. Yoğun ilk geçiş metabolizması nedeni ile biyoyararlanımı %50 kadardır.
Plazma proteinlerine diğerlerine göre daha az bağlanır. Denge düzeyine 5- 10 günde ulaşır. 11 metaboliti saptanmış olup, bunlar inaktiftir.
Ana ilacın yarı ömrü 9-28 saat
Büyük ölçüde 1A2 ile metabolize olur.
Böbrek yetmezliğinde farmakokinetiği değişmez.
Kullanım özellikleri:
Kullanım özellikleri:
Anksiyete bozuklukları eş tanısı bulunan majör depresif bozukluk yanı sıra anksiyetenin eşlik ettiği depresyon için sık tercih edilen bir tedavidir.
Özellikle gastrointestinal belirtiler olmak üzere bazı çekilme belirtileri vardır.
Cinsel işlev bozukluğu insidansı diğer SSRI’lara göre daha düşüktür.
Ön araştırmalar fluvoksaminin, antipsikotiklerle kombine kullanıldığında şizofrenideki obsesif-kompulsif belirtiler için etkili olduğuna işaret etmektedir.
Depresyon için FDA onayı yoktur, ancak pek çok ülkede depresyon için yaygın olarak kullanılmaktadır.
Hem kendisi, hem de metabolitleri rasemik karışımdır.
Metabolitleri sitaloprama göre az olmakla birlikte aktiftir.
GIS den tamamen emilir. Emilimi yiyeceklerden etkilenmez.
Biyoyararlınım %80 kadardır. Plazma proteinlerine %80 oranında bağlanır. En yüksek plazma seviyesine 2- 4 saatte ulaşır.
Ana ilaç 23-45 saatlik yarılanma ömrüne sahiptir.
Zayıf CYP 450 2D6 inhibitörüdür.
Denge düzeyi 1-2 haftada sağlanır.
Böbrek yetmezliğinde kinetiği etkilenmez. Ancak KC hasarında klirensi %37 azalır.
Ülkemizde olmamakla birlikte IV formunun etkinliğinin daha erken başladığı vurgulanmaktadır.
Lityum ve alkolle etkileşmez.
Kullanım Özellikleri:
Diğer bazı antidepresanlardan daha iyi tolere edilebilir.
Diğer bazı SSRI lara göre daha az cinsel işlev bozukluğu yapar.
Özellikle yaşlılarda daha iyi tolere edilir.
Essitaloprama göre toleransı daha kötüdür.
Kognitif ve afektif “düzleşmeye” neden olabilir.
Bazı çalışmalar PMDB olan hastalarda devamlı kullanımına göre sadece luteal fazda sitalopram kullanımının daha etkili olduğunu ileri sürmektedir.
Önerilen doz 20- 60 mg/gündür. 65 yaşın üstünde 40 mg‘ın üzerine çıkılmamalıdır.
Gebelik risk sınıfı C dir. Anne sütüne geçer.
Major Depresif Bozukluk
Major Depresif Bozukluk
Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu
Panik Bozukluk
Obsesif Kompulsif Bozukluk
Travma sonrası stres bozukluğu
Sosyal anksiyete bozukluğu
Premenstrüel disforik bozukluk
Farmakokinetik:
Farmakokinetik:
Yarı ömrü 27-32 saattir.
Metabolitleri de aktiftir.
Düzenli plazma seviyesine 7 günde ulaşılır.
CYP450 2 C19, 3A4 ve 2 D6 ile metabolize olur. 2 C 19 aktivitesi düşük olanlarda plazma düzeyi artabilir. Omeprazol ve Simetidin gibi 2C 19 inhibisyonu yapan ilaçlarla birlikte kullanıldığında plazma düzeyi artar.
Sitalopramın S enantiyomeridir.
Kimyasal yapısı diğer SSRI lardan önemli ölçüde farklılık gösterir.
Karaciğer bozukluğu olanlarda doz ayarlaması gerekir.
Ağır böbrek yetmezliği olanlarda da doz ayarlaması gerekmektedir.
Kullanım Özellikleri:
Kullanım Özellikleri:
En iyi tolere edilen antidepresanlardan biridir.
Diğer bazı SSRI’lara göre daha az cinsel yan etkiye sahiptir.
Sitalopramdan daha iyi tolere edilir.
Bilişsel ve duygusal donuklaşmaya neden olabilir.
Bazı veriler serotonin ve noradrenalinin her ikisine etkili olan antidepresanlara benzer bir etkinlik profili varsaymaktadır. Ancak bu kanıtlanmamıştır.
Daha hızlı başlangıç gerektiren hastalarda yararlıdır.
Aynı anda başka ilaç tedavisi alan hastalarda ilaç etkileşiminin sitalopramdan bile az olması nedeni ile avantajlıdır.
Alkolle etkileşmez. Barsaklardan iyi emilir. %95 proteinlere bağlanır.
Plazmada en üst düzeyine 5 saatte ulaşır. Denge düzeyi 7-14 günde olur.
Emilimi gıdalarla etkilenmez.
KC işlev bozukluğu olanlarda atılımı azalır. Yüksek oranda böbreklerden atılır. Ağır KC ve böbrek işlev bozukluğu olanlarda doz düşük olmalı ve yavaş artırılmalıdır.
Kullanım Özellikleri:
Kullanım Özellikleri:
Sıklıkla anksiyeteli depresyon ve major depresyon ile anksiyete bozukluklarının birlikte görüldüğü durumlarda tercih edilen bir ilaçtır.
Paroksetin kesildiğinde çekilme belirtilerinin ortaya çıkması öteki SSRI’lara oranla daha muhtemeldir.
Kendi metabolizmasını inhibe eder, dolayısıyla doz ayarlama doğrusal değildir.
Paroksetinin hafif düzeyde antikolinerjik etkileri vardır, bu etkiler anksiyolitik ve hipnotik etkinin hızla başlamasını sağlayabilir, ancak aynı zamanda hafif düzeyde antikolinerjik yan etkilere yol açabilir.
Bilişsel ve afektif olarak “düzleşme”ye yol açabilir.
Paroksetinin öteki SSRI’lardan daha fazla kilo artışına ve cinsel işlev bozukluğuna yol açtığına dair veriler mevcuttur..
Anksiyetesi ve uykusuzluğu olan hastalar paroksetini öteki SSRI’lara göre daha iyi tolere eder ve paroksetin bu semptomları tedavinin başlarında azaltabilir.
Önerilen doz 20-60 mg/gündür.
Gebelik risk sınıfı D dir. Anne sütüne geçer.
Depresyon
Depresyon
Genelleşmiş anksiyete bozukluğu
Sosyal anksiyete bozukluğu
Panik bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu
Premenstrüel disforik bozukluk
Farmakokinetik:
Ana ilacın yarı ömrü 3-7 saat, aktif metabolitin yarı ömrü 9-13 saattir.
Plazmada en yüksek düzeyine 2 saatte ulaşır. Plazma proteinlerine %30 oranında bağlanır. KC de metabolize olur.
İnsanda 3 metaboliti saptanmıştır. O-desmetil venlafaksin farmakolojik olarak etkindir. Kendisi ve metaboliti önemli ölçüde böbreklerden atılır.
Hepatik ve böbrek yetersizliğinde doz ayarlanmalıdır.
CYP 2D6 enzimi ile metabolize olan ilaçlarla önemli ölçüde etkileşebilir.
Noradrenalin ve serotonin gerialımını bloke eder. Daha az olarak da dopamin geri alımını bloke eder.
Düşük dozlarda serotonin, yüksek dozlarda noradrenalin üzerindeki etkisi baskındır. Serotonin üzerindeki etkisi noradrenalin üzerindeki etkisinden 3 kat daha fazladır.
İnsanda tek dozda beta reseptör downregülasyonu yapan tek ilaçtır. Bu nedenle terapötik etkisinin çabuk başladığı ileri sürülmektedir.
Kullanım özellikleri:
Kullanım özellikleri:
SSRI’lara yanıt vermeyen hastalarda etki gösterebilir ve tedaviye dirençli depresyonda tercih edilecek tedavilerden biri olabilir.
Tedaviye dirençli olgularda diğer antidepresanlarla kombine olarak kullanılabilir
XR formu tolere edilebilirliği daha iyi olup, sadece günde tek doz kullanılır.
Pek çok anksiyete bozukluğunda etkilidir.
Erişkin DEHB’de etkili olabilir. Nöropatik ağrı ve fibromyaljideki erken çalışmalar potansiyel etkinliğe işaret etmektedir.
Etkinliğin yanı sıra yan etkiler de (özellikle bulantı ve kan basıncı artışı) doza bağımlıdır.
XR formunda 225 mg’a dek olan dozlarda kan basıncı yükselmeleri nadirdir.
Diğer bazı antidepresanlara göre kesilmesi sonrasında daha fazla çekilme reaksiyonu bildirilmiştir.
Önerilen doz 75-375 mg/ gün XR formunda 75-300 mg/ gündür.
Gebelik risk sınıfı C dir. Anne sütüne geçer.
Major depresif bozukluk
Major depresif bozukluk
Panik bozukluk
Genelleşmiş anksiyete bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu
Farmakokinetik:
Yarı ömürü 20-40 saattir.
Metaboliti de aktiftir.
CYP 1A2, 2D6 ve 3A4 ile metabolize olur.
GIS den iyi emilir. En yüksek plazma düzeyine 2 saatte ulaşır. Biyoyararlanımı %50 kadardır. Yağlı gıdalar emilimi çok az derecede bozar. Plazma en yüksek düzeyine 2 saatte ulaşır.
Proteinlere %85 oranında bağlanır. Denge düzeyine 3-5 günde ulaşır. Plazma düzeyi genç erkeklerde kadınlara göre daha düşüktür. Ancak bu farklılık doz ayarlaması gerektirmez.
KC yetmezliğinde yarı ömrü %40 kadar uzar. Buna bağlı olarak plazma düzeyi artar. KC ve böbrek yetmezliğinde doz ayarlaması yapılmalıdır.
Hem serotonerjik, hem noradrenerjik iletimi bloke eder.
Kullanım Özellikleri:
Kullanım Özellikleri:
Özellikle cinsel yan etkilerden yakınan hastalarda rahatlıkla kullanılır.
Mirtazapinin eklenmesiyle, venlafaksin veya SSRI’ların neden olduğu anksiyete ve insomni düzelebilir.
Mirtazapinin eklenmesiyle, venlafaksin veya SSRI’ların neden olduğu bulantı, diyare, mide krampı ve gastrointestinal yan etkiler düzelebilir.
Eğer tedavinin altıncı ayına kadar kilo alımı ortaya çıkmamışsa daha sonra anlamlı kilo alımı ortaya çıkmayacaktır.
SSRI’lardan daha hızlı etki ettiği gösterilmiştir.
CYP450 sistemini etkilemez ve bu nedenle ek ilaç kullanımı olan hastalarda tercih edilebilir.
Şizofreninin negatif semptomlarını etkilediği, haloperidolün etkisini güçlendirdiği yönünde veriler mevcuttur.
Önerilen doz 15-60 mg / gündür.
Gebelik risk sınıfı C dir. Anne sütüne geçer.
Mianserin:
Mianserin:
Etkisini α 2 adrenerjik yolla yapar. Bu şekilde NA dönüşümünü artırır.
Tetrasiklik yapıdadır.
Noradrenalin, serotonin ve dopamin geri emilimini bloke etmez.
Agranülositoz, aplastik anemi ve artralji yan etkileri arasında sayılabilir.
Hafif antikolinerjik etkisi de vardır.
Depresyon
Depresyon
Uykusuzluk (birincil ve ikincil)
Anksiyete
Farmakokinetik:
Farmakokinetik:
CYP450 3A4 ile metabolize olur.
Yarılanma ömrü bifaziktir; ilk fazda yaklaşık 3-6 saat; ikinci fazda yaklaşık 5-9 saattir.
Metabolitlerinin antidepresan etkisi yoktur.
Bölünmüş dozlarda kullanılmalıdır.
Kullanım özellikleri:
Kullanım özellikleri:
Hipomani veya maniyi ortaya çıkarma riski bazı antidepresanlardan daha azdır.
Eşlik eden anksiyeteyi azaltması nedeniyle disknezilerin tedavisinde trazadonun etkili olabileceğini öne süren çalışmalar vardır.
Trazodon demansa eşlik eden ajitasyon ve agresyonda az da olsa etkisi olabilir.
Çok nadir olarak cinsel işlev bozukluğuna neden olabilir.
Priapizim erkeklerde 1/8000 oranındadır.
İyi bir sedatiftir.
Depresyon
Sosyal anksiyete bozukluğu
Farmakokinetik:
Kısmen CYP450 2C19 VE 2D6 tarafından metabolize edilir.
Metabolitleri inaktiftir.
Eliminasyon yarı ömrü 1-4 saattir.
Klinik etkinliğin süresi en az 24 saat sürer.
Proteine bağlanma oranı %50 dir. %95’i emilir. Tek dozun ardından en yüksek seviyesine 0.5-3.5 saatte ulaşır.
Büyük ölçüde böbreklerden atılır.
MAOI diğer antidepresan ilaçlarla tehlikeli olarak etkileşebilir. TAD ve SSRI dan maklobemide geçerken önceki ilacın atılımı ile bağlantılı olarak ilaçsız bir dönem bırakılmalıdır .
Kullanım özellikleri:
Kullanım özellikleri:
MAOI genellikle SSRI, SNRI ve yeni antidepresanların kombinasyonları başarısız olduğunda başvurulacak ikinci sıra tedavi seçeneğidir.
Başağrısı genel olarak hipertansif krizin ilk belirtisidir.
Diğer nonselektif MAOI’ne kıyasla moklobemidin tiraminle etkileşim riski daha azdır.
Özellikle yüksek dozlarda moklobemid kullanıldığında tiraminden zengin gıdalardan uzak durulmalıdır ( kuru sosis, salamura balık, karaciğer, baklagiller, peynir, alkollü içecekler, alkolsüz bira ve şarap, çikolata, kafein, et, balık ve lahana turşusu gibi) .
Ortostatik hipotansiyon, insomni ve cinsel işlev bozukluğu en önemli yan etkilerdir.
Klomipraminle beraber kullanım serotonin sendromu ve ölüm riski sebebiyle yasaktır.
Özellikle başta birinci trimester olmak üzere gebelikte kullanımı önerilmez.
Ataklar arasındaki sürenin kısa olduğu durumlarda,
Ataklar arasında belirtilerin olması durumunda idame tedavisi gerekir.
Tedavide yeterli doz ve süre çok önemlidir.
Tedavide yeterli doz ve süre çok önemlidir.
Tedavinin etkin olup olmadığına karar vermek için 4-6 hafta beklenmelidir.
Ancak 2-3 hafta içinde uyku, iştah, duygudurum ve toplumsal ilgide nesnel düzelme gözlenmesi tedaviye olumlu yanıt alınacağını düşündürür.
Yanıt alınamadığında başka guruptan veya farklı etki düzeneği olan bir ilaca geçilmelidir.
Tedavi akut dönemden sonra 12 ay sürdürülmelidir.
Hasta düzeldikten sonra 4-6 ay etkin doz sürdürülür.
Hasta düzeldikten sonra 4-6 ay etkin doz sürdürülür.
Sonra sürdürüm dozuna geçilir.
Bu sürenin sonunda ilaç aylar içinde kesilir.
Son zamanlarda koruma tedavisinin tam doz olması ile ilgili kanıtlar artmaktadır.
Son depresif atağı 3 yıldan daha kısa sürede olan vakalarda en az 3 yıl, olası 5 yıl Antidepresanlar kullanılmalıdır.
İyileştirme
İyileştirme
İlacı değiştirme
Kombine ilaç kullanımı
Ek ilaçla terapötik etkiyi artırma
Response –Yanıt: Genellikle deprese bir hastanın HDÖ gibi standart bir psikiyatrik değerlendirme ölçeği ile değerlendirilen semptomlarında en az %50 oranında bir azalmayı ifade eder. Yanıt verenlerde arta kalan semptomlar vardır.
Response –Yanıt: Genellikle deprese bir hastanın HDÖ gibi standart bir psikiyatrik değerlendirme ölçeği ile değerlendirilen semptomlarında en az %50 oranında bir azalmayı ifade eder. Yanıt verenlerde arta kalan semptomlar vardır.
Remission – Düzelme: Semptomların sadece %50 sinin değil, tamamının ortadan kalkması durumudur. HDÖ de skor 8-10 dan azdır. Hasta asemptomatiktir.
Recovery – İyileşme: Düzelme dönemi 6- 12 ay sürerse buna iyileşme denir.
Relapse – Depreşme: Eğer hasta tam düzelme olmadan veya düzelme iyileşmeye dönüşmeden önce kötüleşirse buna relaps denir. Relapsı en doğru olarak tahmin ettiren özellikler ise 1-) Daha önce geçirilmiş birçok epizodun varlığı 2-) Ağır epizodlar
Relapse – Depreşme: Eğer hasta tam düzelme olmadan veya düzelme iyileşmeye dönüşmeden önce kötüleşirse buna relaps denir. Relapsı en doğru olarak tahmin ettiren özellikler ise 1-) Daha önce geçirilmiş birçok epizodun varlığı 2-) Ağır epizodlar
3-) Uzun süreli epizodlar 4-) Bipolar veya psikotik özellikler 5-) Ardışık 2 epizod arasında tam iyileşmenin olmaması.
Recurrence- Yineleme: Tam iyileşmenin birkaç ay sonrasında kötüleşme olursa buna yineleme denir. Daha önce tek epizodu olanlarda yineleme olasılığı % 50 den az, 2 atağı olanlarda % 50-90, 3 veya daha fazla atağı olanlarda % 90 dan daha fazladır.
Anksiyete kuramları
Anksiyete kuramları
Genetik
GABA ve Benzodiazepin sistemi
Serotonin
Noradrenalin
NMDA gibi pek çok kuram mevcuttur. Ancak;
GABA ve Benzodiazepin sistemi hem anksiyete giderici ilaçların mekanizmasında hem de anksiyete oluşumunda birincil bir role sahiptir.
Yarı ömürlerine göre BDZ ler 3 alt guruba ayrılırlar:
Yarı ömürlerine göre BDZ ler 3 alt guruba ayrılırlar:
Çok kısa yarı ömürlü olanlar: Bu guruptakilerin yarıömürleri 5 saatin altındadır. Midazolam (Dormicum), Triazolam, Brotizolam bu guruptadır.
Kısa-orta etkili olanlar: Bu guruptakilerin yarıömürleri 5-12 saat arasındadır. Oksazepam (Serepax), Lorazepam (Ativan), Alprazolam (Xanax) , Temazepam, Lormetazepam, Laprozolam ve Bromazepam bu guruptadır.
Uzun etkili olanlar : Bu guruptakilerin yarıömürleri 12 saatten fazladır. Bu gurupta Klorazepat (Tranxilene), Klordiazepoksid (Librium, Librizan), Diazepam (Diazem) , Klonozepam (Rivotril) , Ketazolam, Flurazepam, Flunitrazepam olarak sayılabilir.
Ülkemizde bulunan BDZ ler şunlardır:
Ülkemizde bulunan BDZ ler şunlardır:
Midazolam (Dormicum)
Oksazepam (Serepax)
Lorazepam (Ativan)
Alprazolam (Xanax)
Klorazepat (Tranxilene)
Klordiazepoksid (Librium, Librizan)
Diazepam (Diazem)
Klonozepam (Rivotril)
Mezoridazin (Lidanil)
Alprazolam
Alprazolam
Klordiazepoksid
Klorazepat
Diazepam
Lorazepam
Oksazepam
Klonazepam
Zopiklon
Alprazolam
Alprazolam
Klordiazepoksid
Klorazepat
Diazepam
Lorazepam
Oksazepam
Klonazepam
Zopiklon
1- Anksiyete gidericidirler.
1- Anksiyete gidericidirler.
2- Sedatif Hipnotik özellik gösterirler. Kortikal uyarılabilme eşiğini belirgin düzeyde artırırlar. Psikomotor işlevleri bozarlar.
3- Antikonvülzandırlar.
4- Kas gevşetici özellikleri vardır.
5- Amnestik özellikleri vardır. Anterograd amnezi yaparlar. Bu özellikleri nedeniyle anestezi öncesi premedikasyon olarak kullanılırlar.
