Mavzu: Aristotel, Forobiy va Kant ontologiyasida kategoriyalar tasnifi Reja: Aristotel ontologiyasining tasnifi

Mavzu: Aristotel, Forobiy va Kant ontologiyasida
kategoriyalar tasnifi

Reja:

1. 
   Aristotel ontologiyasining tasnifi
   
2. 
   Forobiy va I.Kant ontologiyasi kategoriyalari
   

1. 
   Aristotel ontologiyasining tasnifi
   

Falsafa - bu ampirik ma'lumotlarning kombinatsiyasining natijasidir va ularni kattaroq, ya'ni epistemalardir. Shunday qilib Aristotel da'vo qildi. Ularning umumiy muhokamasi uchun taqdim etilgan ontologiya butun dunyoda mashhur bo'lib, asrlar osha o'z ismini ulug'lashi mumkin edi. U mantiqning ota-onasi, dualizm asoschisi, eng yaxshi talaba va Platonning shafqatsiz raqibi.
ONTOLOGIYA
Ontologiya falsafiy ilm-fanning bir bo'lagi bo'lib, unda mavjud bo'lish tamoyillari, tuzilishi, rivojlanish naqshlari va yakuniy davlatning varianti tasvirlanadi. U zamonning talablariga va inson bilimlari darajasiga, shuningdek, turli falsafiy maktablarning ta'siri ostida o'zgarishi mumkin. Bu esa, har bir falsafiy tizimning boshqalardan farqli o'laroq, o'z ontologiyasiga ega ekanligini va ushbu tizimning rivojlanishi bilan birga o'zgarishlarga olib borishini tushuntiradi.
Bundan tashqari, Aristotelning ontologiyasi ham bor edi. Uning mazmuni, idrok tizimidagi ahamiyati muallifning bir nechta masalalarni munozara uchun ochib qo'yganligi bilan izohlanadi. Falsafani ilmni ajratib turgan Aristotel va uni ikki qismga ajratdi. Birinchisi, metafizika deb ataluvchi, insonning mavjudligi nimani anglatishini tushunish uchun mo'ljallangan, retorik, mavhum savollar bilan shug'ullanardi. Ikkinchisida insonga, dunyoga va tabiatni tashkil qilishga, jamiyat qonunlariga juda aniq qarashlar va boshqa bilim vositasi bo'lib xizmat qilgan.
Ob'ektiv dunyoni mavjudligi, hissiyotlar orqali - Aristotelning ilgari surgan nazariyasini anglash va tahlil qilish mumkin. Uning falsafasi ontologiyasi shakl va moddaning birligi ekanligi va "modda" shaklida amalga oshirilish ehtimoli va "shakli", ya'ni moddaning haqiqati ekanligi haqida gapirdi. Bir narsa shakl va moddaning timsolidir, lekin u ham o'zgarishi mumkin, bir imkoniyatdan boshqasiga o'tish. Ammo kechiktiriladi yoki kechki o'zgarishning yakuniy bosqichi keladi. Va imkoniyat, ya'ni modda, aniq shaklda amalga oshiriladi.
O'ZGARISHSABABLARI
Aristotelning ontologiya va epistemologiyasi dunyodagi o'zgaruvchanlikning to'rtta sababini ko'rsatmoqda: O'tkazish rejasini bajarish uchun zarur bo'lgan rasmiy sabab. Materiallar, ya'ni substratning o'zi. Aktyorlik substratni o'zgartiruvchi kuchdir. Maqsad, bu narsa harakat qiladigan o'zgarishlarning yakuniy natijasidir.
GNOZOLOGIYA
Bu bilimlarning toriumlari, tanqidlari, rivojlanishi va dalillari bilan shug'ullanadigan falsafaning bir qismi. Bu falsafiy bilimlarni haqiqiy dunyoda qo'llash mumkin yoki faqat natija sifatida qoladigan bunday tartib. Ma'lumki, bilim manbai tajriba. Tadqiqotchi o'zi haqida tajribaga ega bo'lgan bilimlarni juda qadrlaydi. Bilim muammolari o'sha davrda faylasuflarga juda yaqin edi va ontologiyada bilim olish jarayoni haqidagi tushunchani o'z ichiga olgan Arastu, uning nazariyasini ishlab chiqardi. Boshlanish nuqtasi uchun, tadqiqotchining mavzusidan tashqari, uning xohish-irodasiga bog'liq bo'lmagan haqiqat hali ham borligini aniqlashga qaror qilishdi. U, hislar beradigan bilimlar biz chiqargan narsalarga tenglashishini ta'kidlaydi. Va har qanday narsaning rasmiy tarkibiy qismlarini o'rganish bilan birgalikda biz uning individualligini ham anglaymiz. Ampirik tajriba va oqilona fikrlashning bu kombinatsiyasi bu haqiqatning to'liqligini tushunishga imkon beradi. Platon va Aristotelning antologiyasi inson va davlat tushunchasini chuqur o'rganib chiqadi. Garchi ayrim masalalarda ular birlashganda, asosan ularning nazariyalari bir-biriga qarama-qarshidir. Platonning nazariyasiga ko'ra, inson bir vaqtning o'zida jismoniy va ruhiy mavjudotga tegishli. Agar har bir narsa jismoniy jihatdan aniq bo'lsa, unda ruh turli xil konfiguratsiyalarga ega bo'lishi mumkin. Buning natijasida odamlarning turlaridan qat'iy ish, ijodkorlik, tartibni saqlash, boshqalarni boshqarish va hokazolarga xos xususiyatlar mavjud. Ideal holda har bir kishi o'z o'rnida va idil hukmronlik qiladi. Epistemologiya Bu falsafaning bilim nazariyasi, uni tanqid qilish, rivojlantirish va isbotlash bilan shug'ullanadigan qismidir. Falsafiy bilimlarni real hayotda qo'llash mumkinmi yoki faqat xulosalar bo'lib qoladimi-yo'qligini tahlil qiladigan ushbu fan. Bilimning manbai, o'zingiz bilganingizdek, tajriba. Tadqiqotchining o'zi his qilgan bilimlari alohida ahamiyatga ega. O'sha paytda bilish muammosi faylasuflarga yaqin edi va chetda qolmasdan, ontologiyaga bilim olish jarayonini tushunishni o'z ichiga olgan Aristotel o'z nazariyasini ishlab chiqdi.

2.