Mavzu: Fizikadan magnit maydonni tavsiflovchi kattaliklar

Mavzu:Fizikadan magnit maydon magnit maydonni tavsiflovchi kattaliklar
Reja:
1. Magnit oqimi. Тokli o`tkazgichni magnit maydonda ko`chirishda bajarilgan ish.
2. Modalarning magniт хossalari
3. Elekтromagniт induksiya

В va a dS В vektorning dS sirt oqimi yoki magnit oqimi deganda

dФ_B=B_ndS (1)

Kattalik tushuniladi. Magnit induksiya vektorininng ixtiyoriy S sirt oraliq oqimi esa

Ф_B =тB_ndS (2) ifoda yordamida aniqlanadi. Bir jinsli magnit maydonda yassi sirt B vektorga perpendikulyar tarzda joylashgan bo`lsa(ya’ni

n

6-rasm-B_n =B=const bo`lgan holda), (2) quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi;

Ф_B =B  S (3)

Mazkur munosabatdan foydalanib magnit oqimining SI dagi birligi-veber (Vb) ni aniqlash mumkin: 1 Vb -magnit induksiyasi

1Тl bo`lgan bir jinsli magnit maydonda maydon yo`nalishiga perpendikulyar ravishda joylashgan 1 m² yuzli yassi sirtni teshib o`tadigan magnit oqimdir.

B uchun Gauss teoremasi quyidagicha ta’riflanadi: Magnit maydon induksiyasi vektorning ixtiriy shakldagi berk sirt oraliq oqimi nolga teng:

тB_ndS = 0 (4)

Mazkur teorema magnit induksiya chiziqlarining berk ekanligini, ya’ni berk sirt ichiga kirayotgan B chiziqlarining soni, sirtdan chiqayotgan B chiziqlarining soniga aynan tengligini ifodalaydi. dl uzunlikdagi tokli o`tkazgich bir jinsli magnit maydonda erkin ko`cha olish imkoniga ega bo`lsin. Bunday tajribani amalga oshirish uchun ikki metall sterjenni (9-rasm) tok manbaiga ulaylik. Sterjenlar ustiga ko`ndalang qilib joylashtirilgan dl uzunlikdagi o`tkazgichdan konturning o`zsaluvchi qismi sifatida foydalanish

mumkin. Bu tokli o`tkazgichga chizma tekisligiga perpendikulyar ravishda yo`nalgan magnit maydon tomonidan ta’sir etuvchi Amper kuchining qiymati dF=IBdl (1) bo`ladi.

Bu kuchning yo`nalishi dl elementning ko`chish yo`nalishi bilan mos tushganligi uchun bajarilgan ish

dA=dFdx=IBdldx (2)

7-rasmdan ko`rinishicha, dl elementning b masofaga ko`chishi tufayli konturning yuzi
d

7-rasmdS=dldx ga ortadi. Shuning uchun (2) ni quyidagi ko`rinishda yozish mumkin:

dA=IBdS =IdФ (3)

Bu ifodadagi dФ-kontur yuzining dS o`zgarish tufayli kontur yuzini

teshib o`tayotgan magnit oqimining o`zgarishidir. Boshqacha aytganda, konturning o`zgaruvchi dl element ko`chish davomida kesib o`tgan magnit oqimdir. Demak tokli o`tkazgichni magnit maydonida ko`chirishda bajariladigan ish.

dA=IBdS =IdФ

Nazorat savollari.

1. Magnit maydoni va uni xarakterlovchi kattaliklar.

   
   

2. Konturning magnit momenti.

   
   

3. Magnit maydon induksiyasi, o`lchov birligi.

   
   

4. Magnit induksiya chiziqlari va uning yo`nalishi.

   
   

5. Magnit maydonlar superpozitsiya prinsipi.

   
   

6. Bio-Savar-Laplas qonuni.

   
   

7. Тo`g`ri tok magnit maydonining induksiyasi.

   
   

8. Aylanma tok markazidagi magnit maydon induksiyasi.

   
   

9. Solenoid markazidagi magnit maydon induksiyasi.

   
   

10. Magnit maydonning tokli o`tkazgichga ta’siri. Amper kuchi.

    
    

11. Magnit maydonni zaryadlangan zarraga ta’siri. Lorens kuchi.

    
    

12. Siklik tezlatgichlar.Magnitogidrodinamik generator.

    
    

13. Magnit oqimi.

    
    

14. Тokli o`tkazgichni magnit maydonda ko`chirishda bajarilgan ish.