xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Mavzu: tuproq unumdorligi va strukturasini yaxshilashga qaratilgan tadbirlar
Mavzu: tuproq unumdorligi va strukturasini yaxshilashga qaratilgan tadbirlar RUSTAMOVA Feruza
Reja:
1. Tuproq unumdorligi. 2. Tuproq madaniyligi va uni yaxshilash tadbirlari. 3.Tuproq strukturasi va uni yaxshilash usullari. 4. Tuproqdagi oziq elementlari, organik modda va mikroorganizm-larning ahamiyati.
1.1
1. Tuproq unumdorligi deganda uning ominlash xususiyati tushuniladi.
Tuproq unumdorligi yerga oqilona tagiy turlarga bosirida paydo boli tegmagan bolishi jarayonidagi omillarga hamda tuproqning organik va mineral tarkibiga, kimyoviy, biologik xossalariga boglishi mumkin.
1.2
Sunllaniladigan yerni ishlash, suggrini yuvish, almashlab ekish kabi agrotexnik tadbirlar suni, inson fan va texnika yutuq-laridan foydalanib tuproqning tabiiy xossalarini oiy unumdorligi bolum darajada tabiiy unumdorlik ham bolinadi. Potentsial unumdorlik tuproqdagi oziq elementlarining umu-miy miqdorini kosimliklar ozlashtira oladigan shakldagi oziq moddalarning barchasi kiradi. Samarali unumdorlik tuproqdagi ozlashtira oladigan oziq moddalar miqdori bilan belgilanadi.Tuproqqa ilmiy asosda ishlov byerish, oitlash, melioratsiyalash orqali tuproq xossalarini tubdan yaxshilash, zararli tuzlarni yuvish, ortiqcha suvni qochirish, namlik etishmaganda sugxtatish kabi tadbirlar potentsial unumdorlikni samarali unumdorlikka osimlikni ogllash kabilar kiradi. Kimyoviy usulga ishqoriy tuproqlarga gips, kislotali tuproqlarga ohak solish, oitlash kabilar kiradi. Agrofizi-kaviy usul bilan tuproqni madaniy holga keltirish deganda r yuvish kabilar tushuniladi.
bU yerda asosiy maqsad shundan iboratki hosildorlikni oshirish va yerning namgarchiligini saqalab qolish. Asosan mahalliy og`it bilan amalga oshiriladi bu termin.
3. Tuproq strukturasi va uni yaxshilash usullari. Mayda chang zar-rachalarini bir - biri bilan yopishib, har xil kattallikdagi agregatlar (kesaklar) hosil qilishi tuproq strukturasi deyiladi. Struktura hosil botaydi. CHirindi qancha kolsa tuproq strukturasi shuncha yaxshi bolinadi: megatsrukturali (diametri 10 mm dan ortiq), makrotsrukturali (diametri 10-0,25 mm) va mikrotsurturali (diametri 0,25 mm dan kichik). Mikrotsruktura oal mikrotsruktura (0,25-0,01) va nozik mikrotsuruktu-raga (0,01 mm dan kichik) bosir etadi. Struktura mexanik, fizik, kimyoviy, biologik omillar talishida organik modda elimlovchi vazifasini op boladi. Kesak-chalar yirik maydaligiga qarab quyidagilarga boz navbatida daglinadi. Diametri 1-3 mm li kesakchalar eng yaxshi kesakchalar hisoblanadi. Suvga chidamli kesakchalardan tashkil topgan tuproqlar mutsahkam srukturali deyiladi. Tuproqning donadorligi suv, havo, issiqlik va oziq rejimlariga tasirida buziladi.
Mexanik omillarga kesakchalarning qishloq xoildiraklari, ishchi organlari va boshqa kuchlar tajalik mashinalarining gsirida ezilishi kiradi.
Fizikaviy omilga bostirib suggni organik modda miqdorini korin tutadi.
4.Tuproqda ozlashtiradigan holdagi oziq moddalar etarli bolmaydi. Oziq moddalar va suv tuproq unumdorligining asosiy elementlari hisoblanadi. Oliq. Osimliklar olmasa ekinlardan kyerakli hosilni olib bosimliklarning oziq elementlarga talabchanligi ekinlarning turiga, naviga, hosildorligiga bogsimliklarning bu sohadagi talabini qondirish dehqonchilikdagi asosiy masalalardan biri hisoblanadi.
Oziqlanish har qanday tirik organizmning, shu jumladan, osish va rivojlanish asosidir.
Tuproqdagi oziq moddalarni osayotgan sharoitga bogosimlik. Masalan: 1 t paxta yetishtirish uchun taxminan 56 kg azot, 23 kg fosfor va 53 kg kaliy talab qilinadi.
Gza azot, fosfor va kaliyga nihoyatda talabchan osimlik hisob-lanadi. 1 t kungaboqar hosili uchun tuproqdan 50 kg azot, 27 kg fosfor va 22,8 kg kaliy, sarflanadi. Ildizmevalilar va tugunakmevalilar fosfor va azotga qaraganda kaliyga koladi. Masalan, kuzatishlarga qaraganda, deyarli 100 yildan ortiq sugz tuproqli yerning haydalma qatlamida(0-28 sm) olar ekan.
Mikrotrof oziqlanish mikoriza yordamida sodir boladi.
Osimliklar otkazib beradi. Azot tuproqdagi eng harakatchan va osimliklar ildizi tuproqdagi azotni muhim oziqlanish manbalaridan bozlashtiradi.
