3. Tuproq haroratining o‘simliklar va mikroorganizmlar hayotidagi aha-miyati.
1. Har qanday tuproqda hamma vaqt ma’lum miqdorda havo bo‘lib, undagi bo‘shliqlarni to‘ldirib turadi.
1. Har qanday tuproqda hamma vaqt ma’lum miqdorda havo bo‘lib, undagi bo‘shliqlarni to‘ldirib turadi.
Ma’lum vaqt ichida tuproqqa havo kirishi va uning miqdori hamda tarkibini o‘zgarishi havo rejimi deyiladi.
Tuproqda atmosfyeradan kirgan havo va tuproqdagi har xil bio-kimyoviy jarayonlar natijasida hosil bo‘lgan gazlar uchraydi. Atmosfyera havosining tarkibi tuproq havosining tarkibidan anchagina farq qiladi. Atmosfyera havosida N (azot) 78,8%, O2 (kislorod) 20,95%, CO2(korbo-nat angidrid) 0,03%, tuproq havosida esa N 78-80%, O2 19-21%, CO2 0,1-1,0% bo‘ladi. Tuproq havosi unda yashaydigan ayrim mikroor-ganizmlar uchun zarur, chunki tuproqda havo etishmasa, ayerob mikroorganizmlar hayot kechira olmaydi. Natijada organik qoldiqlar yahshi chirimasdan, o‘simliklar o‘zlashtira oladigan oziq moddalar hosil bo‘lishi uchun sharoit bo‘lmaydi.
Tuproq havosi tarkibidagi kislorod tuproqdagi har xil minyeral va organik moddalarni oksidlaydi. Natijada oksidlangan ba’zi elementlar yeruvchan holatga o‘tsa, ayrimlari aksincha, havo etarli bo‘lmagan tuproqda o‘simliklar hayoti uchun zararli bo‘lgan har xil kimyoviy birikmalar hosil qiladi. O‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi uchun zarur hisoblangan azot anayerob sharoitda gaz holdagi birikmalarga o‘tib, tuproqdan atmosferaga yerkin holda chiqib ketadi. Demak tuproqning unumdorligi uchun havoning ahamiyati ham muhim hisob-lanadi.
Tuproq havosi tarkibidagi kislorod tuproqdagi har xil minyeral va organik moddalarni oksidlaydi. Natijada oksidlangan ba’zi elementlar yeruvchan holatga o‘tsa, ayrimlari aksincha, havo etarli bo‘lmagan tuproqda o‘simliklar hayoti uchun zararli bo‘lgan har xil kimyoviy birikmalar hosil qiladi. O‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi uchun zarur hisoblangan azot anayerob sharoitda gaz holdagi birikmalarga o‘tib, tuproqdan atmosferaga yerkin holda chiqib ketadi. Demak tuproqning unumdorligi uchun havoning ahamiyati ham muhim hisob-lanadi.
