Məcidova Səbinə Dövlət və bələdiyyə idarəetməsi

Məcidova Səbinə
Dövlət və bələdiyyə idarəetməsi
Menecment
Bençmark Metodu

Bençmark (ing. benchmark — istinad nöqtəsi, etalon) maliyyə bazarlarında — ümumiyyətlə indeks, faiz dərəcəsi və ya məzənnə şəklində birləşdirilmiş “göstərici” ümumiləşdirilmiş göstərici, dəyərlərinin müqayisəsi baza aktivlərinin dəyərinin zamanla dinamikasını təhlil etməyə, bütövlükdə bazarın və ya onun ayrı-ayrı seqmentlərinin vəziyyətini qiymətləndirməyə imkan verir. Məsələn, qiymətli kağızlar indeksləri müəyyən bir investisiya portfelinin dəyərini göstərir və faiz göstəriciləri kredit bazarındakı qiymət şərtlərindəki dəyişiklikləri izləməyə imkan verir. Qiymət göstəricilərinin bazar göstəriciləri kimi etibarlılığı istifadə olunan metodun şəffaflığından, hesablamalar üçün istifadə olunan giriş məlumatlarının tamlığından, həmçinin giriş məlumatlarını təqdim edən töhfəçilərin tərkibindən asılıdır. "Etalon" göstəricilərinin fərqli bir xüsusiyyəti, dəyərlərinə müxtəlif maliyyə müqavilələri ilə istinad edilməsidir. Bərçmarkinq metodu, müxtəlif şirkətlərin performanslarını müqayisə etmək üçün istifadə olunan bir qiymətləndirmə metodudur. Bu metodla, bir şirkətin performansı, ən yaxşı həmçinin ən pis nəticələrlə müqayisə olunur və bu da şirkətin güclü və zəif tərəflərinin aydın şəkildə ortaya çıxarılmasına kömək edir. Bərçmarkinq, məqsədlərin və standartların qarşılanmasını qiymətləndirmək üçün də istifadə edilir.
Berçmarkingin əsas mərhələləri aşağıdakılardır:
1. Mövzunu təyin etmək: Berçmarkinq prosesinin məqsəd və hədəflərini müəyyən etmək.
2. Məlumat toplamaq: Öz organizasiyanızın və müqayisə olunan organizasiyaların məlumatını cəmləmək.
3. Analiz etmək: Cəmlənmiş məlumatları təhlil edərək mövcud vəziyyəti qiymətləndirmək.
4. Müqayisə etmək: Öz organizasiyanızın performansını digər organizasiyaların performansı ilə müqayisə etmək.
5. Təhlil etmək: Güclü və zəif tərəfləri müəyyən etmək və nəzərdə tutulan hədəfləri daha yaxşı nail etmək üçün təkliflər hazırlamaq.
6. İcra etmək: Təklifləri həyata keçirmək və müəyyən aralıqlarla performansı yoxlamaq.
7. Yeniləmək: Berçmarkinq prosesini təkrar etmək və sürətli təkmilləşməyə davam etmək.
Berçmarking organizasiyanın müvafiq sahələrində daha yaxşı performans göstərməsinə kömək edir və sürətli təkmilləşməyə imkan verir. Bu metod iş proseslərini təhlil etmək və yaxşılaşdırmaq üçün istifadə olunsa da, fərqli növ berçmarkinq türləri mövcuddur, məsələn, konkret tərəfdaşlarla müqayisə, funksionallıq, vaxt və s. Berçmarkinq, organizasiyanın özünü yaxşı anlamağa, keyfiyyətli xidmət göstərməyə və inkişaf etməyə kömək edir. Bir "Berçmarking" metodunda, bir şirkət özünü müqayisədə olduğu digər şirkətlər və ya sektor liderləri ilə qarşılaşdırır. Məqsəd, qarşılaşdırmanın nəticələrindən istifadə edərək müvəffəqiyyət standartlarını yüksəltmək və prosesləri effektivləşdirməkdir. Bu proses ərzində, ən yaxşı təcrübələri öyrənmək, ən yaxşı praktikaları öz proseslərində tətbiq etmək və sərfəli tərəflərini artırmaq məqsədi güdülür. Bu metod, inkişaf etmək istəyən şirkətlər üçün müsbət nəticələrə aparan effektiv bir tədqiqat və öyrənmə prosesidir.
Qiymətli kağızlar üzrə beynəlxalq komissiyalar təşkilatının tərifinə görə, meyarlara cavab verən qiymətlər, təxminlər, dərəcələr, indekslər və ya dəyərlər daxildir:

• 
  istifadəçilərə pulsuz və ya ödənişli olaraq verilir;
  
• 
  Bir düsturun və ya digər hesablama metodunun tam və ya qismən tətbiqi ilə vaxtaşırı hesablamaq, – və ya əsaslandırılmış bir və ya daha çox aktivin dəyərini qiymətləndirmək;
  
• 
  aşağıdakı məqsədlərdən biri və ya bir neçəsi üçün istinad nöqtəsi kimi istifadə olunur:
  

1. 
   kredit müqavilələri və ya digər maliyyə müqavilələri və ya alətləri üzrə faiz ödənişlərinin və ya digər məbləğin təyin edilməsi;
   
2. 
   maliyyə alətinin alına və ya satıla biləcəyi, alınıb-satıla biləcəyi qiymətin müəyyən edilməsi və ya maliyyə alətinin dəyərinin müəyyənləşdirilməsi;
   
3. 
   maliyyə alətinin fəaliyyətinin (gəlirliliyinin) qiymətləndirilməsi.
   

Avropa qanunvericiliyində bir göstərici maliyyə aləti və ya maliyyə müqaviləsi üçün ödəniləcək məbləği və ya maliyyə alətinin dəyərini təyin edən hər hansı bir göstəricidir və ya portfel aktivlərinin gəlirliliyini izləmək və ya bölüşdürülməsini təyin etmək üçün investisiya fondunun fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün istifadə olunan indeksdir. və ya idarəetmə haqqının hesablanması.Qiymətləndirmə göstəricilərinin “ailəsi” eyni administrator tərəfindən verilən eyni və ya oxşar bazar və ya iqtisadi reallığın qiymətləndirmələrini təmin edən eyni xarakterli mənbələrdən müəyyən edilmiş bir göstərici qrupuna aiddir.
Qiymət göstəriciləri faiz dərəcələrinin, valyuta məzənnələrinin, qiymətli kağızların, malların, kreditlərin maya meyarlarıdır. Bundan əlavə, maliyyə göstəriciləri maliyyə törəmələrində əsas aktiv kimi istifadə olunur. Qiymətləndirmələr qlobal derivativlər bazarı üçün əsas göstəricilərə çevrilib, ilk növbədə faiz dəyişdirmə bazarı, valyuta opsionları və forvard forvard müqavilələri bazarı. Qiymət faizləri iqtisadiyyatda faiz dərəcələri üçün meyar rolunu oynayır və mərkəzi bankların pul siyasətində mühüm rol oynayır. Xüsusilə pul bazarı faiz dərəcəsi pul siyasətinin əməliyyat məqsədi kimi xidmət edir. İstinad göstəriciləri əmtəə bazarlarında, xüsusən də təmizlənməmiş neft bazarında mövcuddur.
Eyni zamanda, maliyyə müqavilələri bağlamaq üçün deyil, analitik məqsədlər üçün istifadə olunan maliyyə mənbələri və öhdəliklər üçün istinad və ya etalon qiymətləri adlanan istinad kimi istifadə olunan sadə maliyyəli meyarlar.
Referans göstəricisinin idarəsi, inkişaf və paylanmanın bütün mərhələlərini və proseslərini, o cümlədən əhatə edir:
göstəricini təsvir etmək üçün məlumat və ya fikirlərin toplanması, təhlili və (və ya) işlənməsi; düsturdan və ya göstəricinin əmələ gəlməsi üçün verilən məlumatların və ya rəylərin işlənməsinin digər metodlarından istifadə edərək göstəricinin təyin edilməsi; yoxlamalar, göstərici dəyərlərinə düzəlişlər və metodoloji dəyişikliklər daxil olmaqla göstəricinin istifadəçilər arasında yayılması (yayımlanması). İdarəetici göstəricinin inkişafına və idarə olunmasına nəzarət edən bir təşkilatdır. İdarəetmə idarəetmə prosesinin bütün mərhələlərindən məsuldur.
İdarəetici göstəricinin hesablanmasını bir hesablaşma agentinə - administrator tərəfindən hazırlanmış metodologiyaya uyğun olaraq təqdim edilmiş məlumat və ya rəyləri düsturla və ya başqa bir hesablama və ya qiymətləndirmə metodunu tətbiq etməklə göstəricinin dəyərini təyin edən hüquqi şəxsə həvalə edə bilər.
Göstəricinin hesablanması üçün ilkin məlumatlar ianəçilər tərəfindən verilir - bu göstəricini formalaşdırmaq üçün lazım olan əməliyyatlar və ya fikirlər barədə administratoru və ya hesablaşma agentini məlumatlandıran bazar iştirakçılarının adıdır.
İdarəetmə, abunəçilərə statistik məlumatların İnternet və ya digər rabitə vasitələri ilə ödənişli və ya pulsuz olaraq təmin edilməsi daxil olmaqla göstərici dəyərlərini dərc edən bir nəşr agentliyini cəlb edə bilər.
2020-ci il tarixindən etibarən Avropa Birliyində 79 etalon administratoru qeydiyyatdan keçmişdir.