Menejment tizimi to'g'risida tushuncha va ularning mohiyati Reja: Menejmentning mohiyati, maqsad va vazifalari Menejment predmeti va izlanish uslublari

Menejment tizimi to'g'risida tushuncha va ularning mohiyati


Reja:
1. Menejmentning mohiyati, maqsad va vazifalari
2. Menejment predmeti va izlanish uslublari
3. Menejment ilmining kelib chiqishi


1. M enejm entning mohiyati, maqsad va vazifalari
Menejment tushunchasi tor m a’noda biror-bir tashkilot maqsa-dini aniqlash va unga erishish uchun zarur bo‘lgan rejalashtirish, tashkil etish va nazorat jarayonlarining foyda keltirishi, samara berishi faoliyat yo'nalishini qanchalik to‘g ‘ri tanlay bilishga, qaror-lar qabul qila olishga hamda uning boshqarilishini nazorat qilishga va bu jarayon borishiga bog'liq bo‘ladi. Menejment keng m a’noli tushuncha sifatida, jahondagi menejment va uni tashkil etishning nazariyotchilaridan biri Piter Druker aytganidek, «alohida faoliyat turi bo‘lib, tashkil etilm agan b etartib om m ani bir m aqsadga yo'naltirilgan samarali va unumli guruhga, jamiyatga aylantiradi-gan, ijtimoiy o'zgarishlarni rag‘batlantiruvchi element hisoblana-di». M enejment nafaqat korxona doirasida, qolaversa, butun bir jamiyat, davlatni o‘z tanlagan yo'li, maqsad va intilishlariga yetak-lovchi, iqtisodiyotni kuchli, barqaror ishlovchi mexanizmga aylan-tirishda muhim ta ’sir etuvchi kuch hisoblanadi.
Menejmentni jamiyatning iqtisodiy negizi bilan bog'lab, shu bilan birga, uning ikki: tashkiliy-texnikaviy va ijtimoiy-iqtisodiy tomonlarini hisobga olgan holda o'rganish lozim.
Tashkiliy-texnikaviy boshqaruv aniq iste’mol qiymatini olish uchun mahsulot tayyorlashda mehnat taqsimoti va kooperatsiyasi bilan ajralib turadi. Ijtimoiy-iqtisodiy boshqaruv mavjud ishlab chiqarish munosabatlari bilan bog‘liq bo‘lib, boshqarish maqsad-larini belgilaydi. Tashkiliy-texnikaviy boshqaruv mehnat unumdor-ligi va ishlab chiqarish samaradorligining oshishi uchun sharoit yaratishga imkon beruvchi faoliyat turidan iboratdir.
Ijtimoiy-iqtisodiy m enejm entning maqsadi ishlovchilar sama-rali mehnat qilishi uchun sharoit yaratish, ularni ijtimoiy himoya qilishning ishonchli umumdavlat tizimini shakllantirish, bandlikni ta ’minlash va aholining kam ta ’minlangan qatlamlarini qo‘llab-quv-vatlashdan iboratdir.
M enejmentning mohiyati ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar daraja-si, ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi va iqtisodiy aloqalarning murakkablashuvi bilan kengayib boradi. Menejment ishlab chiqarish jarayonida, ishlab chiqarish vositalariga mulkchilikning turli shakl-lari mavjud bo'lgan sharoitda, ishlab chiqaruvchilar o ‘rtasida raqo-batni shakllantirish, foydani maksimallashtirishga qaratilgan boisa, u butun bir iqtisodiy tizimda ishlab chiqarish evaziga jamiyat ehtiyojini qondira oladigan bozor infratuzilmasi elementlari va ularning o ‘zaro aloqasini ta ’minlovchi mexanizmning barqaror ishlashiga, har bir fuqaro, guruh, uyushma, tashkilot va m uassasalar manfaatlarini e ’tiborga olgan holda, ularni jahon sahnasida o ‘z o'rniga ega bo‘lishiga qaratilgan boiadi.
M enejmentning asosini obyektiv iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa qonunlarga asoslanuvchi huquqiy ilmiylik tashkil etadi. Xo'jalik yurituvchi subyektlar rahbarlari mazkur qonunlarni o'rganish va ularning aniq vaziyatlarda namoyon boiishini hisobga olgan holda iqtisodiyotni boshqarishning strategiya va taktikasini belgilaydilar.
1991-yil 31-avgustda 0 ‘zbekiston Respublikasi davlat musta-qilligi e ’lon qilindi. Shunday bir sharoitda mamlakatda davlat va iqtisodiyotni qayta qurishning bosh maqsadi Prezidentimiz I. Kari­ mov tomonidan quyidagicha aniqlab berildi: «Pirovard maqsadimiz ijtimoiy yo'naltirilgan barqaror bozor iqti'sodiyotiga, ochiq tashqi siyosatga ega bo'lgan kuchli demokratik huquqiy davlatni va fu-qarolik jamiyatini barpo etishdan iborat».
Uning amalga oshirilishi turli sohalarda olib boriladigan islo-hotlarga va boshqariladigan vazifalarga nechogli bog‘liq bo'ladi.
Ijtimoiy-siyosiy sohada:
- m a ’muriy-buyruqbozlik, avtoritar tuzum mexanizmidan va
tuzilmalaridan qutilish;
- davlat qurilishining demokratik-huquqiy tamoyil va m e’yor-
lariga o'tish;
- fuqarolik ja m iy a tig a o 'tis h n in g poydevorini qu rish va boshqalar.
Ijtimoiy-iqtisodiy sohada:
- iqtisodiy faoliyatga erkinlik berish;
- mulkchilikning xilma-xilligi;
- narx erkinligini ta ’minlash;
- raqobat kurashiga o‘tish;
- ko‘p tarmoqli iqtisodiyotga hamda bozor munosabatlariga
o‘tish va boshqalar.
M a ’naviy sohada:
- mustaqil va yangicha fikrlovchi kishilarni tarbiyalash, aqidaboz-lik va o‘ta siyosatlashgan mafkura hukmronligidan qutilish.
Xalqaro munosabatlar sohasida:
- butun dunyo taraqqiyotidan ajralib qolishdan, o‘zini chetga
olishdan va unga qarshi turishdan voz kechish;
- jahon hamjamiyatiga kirib borish va teng huquqli hamkorlik-
ka yo‘l ochish.
Bozor munosabatlariga o'tish ishlab chiqarish va bozorning
samarali o‘zaro ta ’sirini, davlat menejmenti va korxonalarning o‘z-o'zini boshqarishning mutanosib nisbatda bolishini ta ’minlovchi takomillashgan iqtisodiy mexanizmni yaratishga yo‘naltirilgandir.