Müəssisədə işçilərin əməyinin mühafizəsi üzrə təlimi və biliklərinin yoxlanılması haqqında Nümunəvi Əsasnamə

Müəssisədə işçilərin əməyinin mühafizəsi üzrə təlimi və biliklərinin yoxlanılması haqqında Nümunəvi   ƏSASNAMƏ

1. Müəssisədə işçilərin əməyinin mühafizəsi üzrə təlimi və biliklərinin yoxlanılması haqqında bu Nümunəvi Əsasnamə * Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin müəssisə işçilərinin əməyin mühafizəsi üzrə məcburi təlimini və biliklərinin yoxlanılmasını nəzərdə tutan 215, 219-cu maddələrinin həyata keçirilməsi məqsədi ilə hazırlanmışdır. 2. Təsərrüfat fəaliyyəti növündən, mülkiyyət formasından və tabeçiliyindən asılı olmayaraq bütün müəssisələrin işçilərinin əməyinin mühafizəsi üzrə təliminin və biliklərinin yoxlanılmasının ümumi qaydalarının müəyyən edilməsi, istehsal prosesində əməyin mühafizəsi üzrə qanunlara və digər normativ hüquqi aktlara* riayət olunmasının təmin edilməsinə yönəldilmişdir. Bu Nümunəvi Əsasnamə əsasında müvafiq icra hakimiyyəti orqanları, müəssisələr yerli spesifik xüsusiyyətləri nəzərə almaqla müvafiq əsasnamə hazırlaya bilərlər. 3. Bu Nümunəvi Əsasnamə ilə müəyyən edilmiş qaydada aşağıdakıların əməyinin mühafizəsi üzrə təlim və biliklərinin yoxlanılması həyata keçirilməlidir: - müəssisə işçilərinin; - istehsalat təcrübəsi keçən tələbələrin və şagirdlərin; - müəssisələrdə işə cəlb edilmiş hərbi qulluqçuların; - məhkəmə hökmlərinin icrası yerlərində işləyən məhkumların; - təbii fəlakətin nəticələrinin aradan qaldırılmasına, habelə hərbi və fövqəladə vəziyyət rejimində işlərin görülməsinə cəlb edilən şəxslərin; 4. İşə başlamış işçilərin əməyinin mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılması onların vəzifəyə təyin edildikləri gündən sonra bir aydan gec olmayaraq, işləyənlərin isə dövrü olaraq üç ildə bir dəfədən az olmayaraq həyata keçirilməlidir. 5. Ümumi müəssisədə əməyin mühafizəsi üzrə biliklərin yoxlanmasının və təlimin vaxtında və keyfiyyətli təşkilinin məsuliyyət müəssisənin rəhbərinə, müəssisənin bölmələrində isə (sexdə, sahədə, şöbədə, laboratoriyada, emalatxanada və s.) bölmə rəhbərlərinə həvalə olunur. 6. Müəssisədə işə başlamamışdan əvvəl işçilər, əməyin mühafizəsi üzrə mühəndisin və ya müəssisə rəhbərinin əmri ilə bu vəzifə həvalə edilmiş şəxsin apardığı ilkin təlimatlandırmadan keçərək aşağıdakılarla tanış olmalıdırlar: - müəssisədə (bölmələrdə) əməyin mühafizəsinin, şəraitinin, istehsal zədələnmələrinin və peşə xəstəliyinin vəziyyəti ilə; - müəssisədə kollektiv müqavilə, əməyin mühafizəsi üzrə qanunvericilik və digər normativ hüquqi aktlarla ilə; - müəssisədə (bölmədə) əməyin mühafizəsini təmin etmək üzrə özünün vəzifə borcları ilə; əməyin mühafizəsi üzrə müvafiq normativ aktlarda nəzərdə tutulmuş əməyin təhlükəsizliyi, gigiyenası və yanğına qarşı mühafizə tələblərini öyrənmək, mənimsəmək və onlara əməl etmək; əmək funksiyasını özünü və başqa işçiləri təhlükəyə məruz qoymayacağı təqdirdə icra etmək, şəxsi buraxılışı olmadan qurğularda, dəzgahlarda, partlayış və həyat üçün təhlükəli digər mənbələrdə iş görməmək; verilmiş xüsusi geyimdə və ayaqqabıda işləmək, texnoloji prosesdə, əməyin mühafizəsi üzrə normalarda, qaydalarda və təlimatlarda nəzərdə tutulmuş fərdi və kollektiv mühafizə vasitələrindən istifadə etmək; əməyin mühafizəsi qaydalarının bütün pozuntuları haqqında, həmçinin baş vermiş qəzalar və bədbəxt hadisələr haqqında işəgötürənin nümayəndələrinə dərhal məlumat vermək; müntəzəm olaraq əməyin mühafizəsi normaları və qaydaları barədə biliklərini artırmaq; əməyin mühafizəsi məsələləri ilə əlaqədar işəgötürənin, iş yeri üzrə rəhbərinin, mütəxəssislərin tapşırıqlarına, məsləhətlərinə, tövsiyələrinə əməl etmək. - işçilərin təhlükəli və zərərli istehsalat amillərindən fərdi və kollektiv mühafizə vasitələri ilə təmin olunmasının qayda və vəziyyəti ilə. İşçilərin təlimininik və ixtisas artırmanın bütün formalarında əməyin mühafizəsi üzrə təlim nəzərdə tutulmalıdır. İşəgötürən işə qəbul edilən və başqa işə keçirilən işçilərə əməyin mühafizəsi üzrə təlimatlar verməli, onlara təhlükəsiz iş üsullarından istifadə etməyin və bədbəxt hadisələrdən zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım göstərilməsi qaydalarının öyrədilməsini təşkil etməlidir. Zərərli, ağır istehsalatlardakı iş yerlərinə, peşələrə (vəzifələrə) və yüksək təhlükə mənbəyi olan maşın, mexanizmlərdə, avadanlıqlarda işlməmk üçün işə götürülən işçilərin qabaqcadan əməyin mühafizəsi üzrə təlimatlandırılması keçirilmədən əmək funksiyasının icrasına başlamasına yol verilmir. İşəgötürən bu təlimatlandırmaların xüsusi jurnallarda qeydiyyatını və onların uçotunu aparmağa borcludur. 7. Müəssisədə işçilərin əməyinin mühafizəsi və biliklərinin növbədənkənar yoxlanılması əvvəlki yoxlamanın keçirilməsinin müddətindən asılı olmayaraq aşağıdakı hallarda aparılır: - müəssisədə əməyin mühafizəsi üzrə yeni və ya yenidən hazırlanmış (əlavə) qanunvericilik və digər normativ hüquqi aktların tətbiq edildiyi halda; - texnoloji proseslərin və avadanlıqların dəyişdirilməsi ilə əlaqədar olaraq xidmətedici həyətə əməyin mühafizəsi üzrə əlavə biliklərin tələb olunduğu halda; - işçilərin başqa işə keçirilməsi və ya təyin edilməsi ilə əlaqədar olaraq yeni vəzifənin (onların vəzifə borclarının yerinə yetirməyə başlamazdan əvvəl) əməyin mühafizəsi üzrə əlavə bilikləri tələb etdiyi halda; - kifayət səviyyədə biliyin olaması müəyyən olunduqda Dövlət əmək müfəttişliyinin tələbi ilə; - qəza, bədbəxt hadisələrdən sonra, həmçinin əməyin mühafizəsi üzrə normativ hüquqi aktların tələbləri işçilər tərəfindən pozulduqda; - bir vəzifədə, işdə bir ildən çox fasilə olduğu halda. 8. İşçilərin əməyin mühafizəsi üzrə növbəti (növbədənkənar) biliklərinin yoxlanılmasından əvvəl əməyin mühafizəsinin daha zəruri məsələləri üzrə bilikləri artırmaq məqsədilə xüsusi hazırlıq kursları (qısa müddətli seminarlar, söhbətlər, məsləhətlər və s.) təşkil edilir, biliklərin yoxlanılma günü və yeri haqqında işçilərə azı 15 gün əvvəl xəbərdar edilməlidir. 9. Müəssisədə işçilərin əməyin mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılması üçün müəssisənin rəhbərinin əmri ilə xüsusi komissiya (bir və ya bir neçə) yaradılır. 10. Müəssisə işçilərin əməyin mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılması üzrə Komissiyaya* əməyin mühafizəsi xidmətinin rəhbərləri və mütəxəssisləri, baş mütəxəssislər (texnoloq, mühəndis, energetik və s.), əməyin mühafizəsi üzrə dövlət əmək müfəttişləri (onlarla razılaşaraq), müvafiq seçkili həmkarlar orqanının nümayəndəsi, digər nəzarət orqanları ilə biliklərin yoxlanılması hallarında isə bu orqanların (onlarla razılaşmaqla) nümayəndələri daxil edilir. Biliklərin yoxlanılması üzrə Komissiyanın tərkibi, işinin qayda və forması müəssisənin rəhbəri tərəfindən müəyyən edilir. 11. Bilikləri yoxlama Komissiyasının üzvləri onların səlahiyyətlərini təsdiq edən sənədə malik olmalıdırlar. 12. İşçilərin sayı biliklərin yoxlanılması üzrə Komissiyanın yaradılmasına imkan verməyən müəssisələrin işçilərinin həmçinin əməyin mühafizəsi üzrə əlavə tələblər göstərilən işlərlə əlaqədar olaraq sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin, peşə təhsili müəssisələrinin mühəndis və pedaqoji işçilərinin əməyin mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılmasına və təlim keçirilməsinə icazəsi olan tədris mərkəzlərin, kombinatların, institutların biliklərinin yoxlanılması komissiyalarında aparıla bilər. 13. Bütün səviyyələrdə biliklərin yoxlanılması komissiyası sədrdən sədr müavinindən (zəruri hallarda), katibdən və komissiyanın üzvlərindən ibarət olur. Komissiya əməyin mühafizəsi üzrə bilikləri üç nəfərdən az olmayan tərkibdə yoxlaya bilər. 14. Biliklərin yoxlanılması üzrə komissiya öz işini müəssisənin rəhbəri tərəfindən təsdiq edilmiş qrafik üzrə həyata keçirir. Biliyinin yoxlanılmasında keçən şəxs, bu qrafiklə tanış edilməlidir. Təsdiq edilmiş qrafikin nüsxəsi Dövlət Əmək Müfəttişliyinə göndərilir. 15. Müəssisədə işçilərin əməyin mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılması onların istehsal fəaliyyətinin xarakteri və vəzifə borclarına daxil olan əməyin mühafizəsi üzrə normativ aktlara riayət edilməsi nəzərə alınmaqla keçirilir. 16. Müəssisədə işçilərin əməyin mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılması zamanı əvvəlcədən suallarla tanış olmağa imkan yaradılmalıdır. 17. Müəssisədə işçilərin biliklərinin yoxlanılması bu Nümunəvi Əsasnaməyə İN-li əlavəyə uyğun olaraq protokollaşdırılmalıdır. Protokollar Komissiyanın sədri və onun işində iştirak edən üzvləri tərəfindən imzalanmalı və biliklərin növbəti yoxlanılmasına kimi saxlanılmalıdır. 18. Bu Nümunəvi Əsasnamənin 2 №-li əlavəsinə uyğun olaraq əməyin mühafizəsi üzrə biliyi yoxlanılman şəxsə komissiyanın sədrinin imzası və müəssisənin möhürü ilə təsdiq edilmiş vəsiqə verilir. 19. Kifayət qədər hazırlıqları olmadıqlarına görə əməyin mühafizəsi üzrə biliklərin yoxlanılmasından keçməyən işçilər bir ay müddətindən gec olmayaraq təkrar biliklərinin yoxlanılmasından keçməlidirlər. 20. Əməyin mühafizəsi üzrə biliklərin yoxlanılmasın görə verilən vəsiqə Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində qüvvədədir, o cümlədən ezamiyyətdə olan işçilər üçün. 21. Müəssisədə işçilərin əməyin mühafizəsi üzrə təlim keçmələri müəssisələrdə, ixtisasartırma institutlarında (faultələrdə) onların ixtisasları (peşə) üzrə ixtisas artırılmanın bütün formalarında qüvvədə olan qaydalar müvafiq olaraq, həmçinin Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin təşkil etdiyi xüsusi kurslarda həyata keçirilir. 22. Müəssisədə biliklərin növbəti yoxlanılmasından əvvəl Dövlət Əmək Müfəttişliyinin nümayəndəsinin iştirakı ilə əməyin mühafizəsinin atual məsələləri üzrə işçilərin bilik səviyyələrinin artırılması üzrə məqsədli tədbirlər (mühazirələr, tematik kurslar və s.) keçirilə bilər. 23. Müəssisədə işçilərin əməyin mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılması və təlimin keçirilməsi Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş Nümunəvi proqram əsasında keçirilir. 24. Müəssisədə işçilərin əməyin mühafizəsi üzrə sahə nümunəvi təlim proqramları Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi ilə razılaşmaqla müvafiq icra hakimiyyət orqanları, dövlət konsern şirkət tərəfindən hazırlanır və təsdiq edilir. 25. Müəssisədə işçilərin əməyik mühafizəsi üzrə biliklərinin yoxlanılmasına nəzarəti Dövlət Əmək Müfəttişliyi həyata keçirir.