Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖl damarlarda dolaşan kanın çeşitli sebeplerle



Yüklə 3,11 Mb.
Pdf görüntüsü
tarix01.04.2020
ölçüsü3,11 Mb.
#30748
5. kanamalar


KANAMALAR

Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL



Damarlarda dolaşan kanın çeşitli sebeplerle 

damar dışına çıkmasına kanama (hemoraji) 

denir.

Sağlıklı ve yetişkin bir kişide ortalama 5-7 



lt kan bulunur. Bunun %15-20’sinin ani 

olarak kaybı hayati tehlike yaratır, 

(hipovolemik şok ) kişi ölebilir.

KANAMALAR


KANAMA NEDENLERİ

YARALANMALAR

KIRIKLAR

DÜŞMELER

HASTALIKLAR

Kanamaların Tanımında Kullanılan 

Terimler


Hematemez : 

Kusmuk ile kan gelmesi.

Hemoptizi : 

Öksürükle kan gelmesi.

Hematom : 

Deri altında yumuşak dokuda kan birikimi 

ile oluşan yumuşak kitle.

Ekimoz : 

Deride siyah ve mavimsi, morumsu renk 

değişikliği.

Melena : 

Katran gibi siyah dışkı.

Hematoşeziya : 

Rektumdan parlak kırmızı kanama.

Hematüri : 

İdrarda kanama.



Kanamayı durduran savunma mekanizmaları damarın

kesilmesi sonucu önce kesilen damar uçları büzülür.

Daha sonra kesik damar uçlarında pıhtı oluşur, pıhtı

büyüyerek damarı tıkar ve böylece kanama durur.

Damar

yaralandığında,



kanama

fazla


olacağından

pıhtılaşma gecikebilir, o nedenle pıhtılaşmayı hızlandırmak

için kanama durdurma yöntemlerine başvurulur.

Kanama olduğunda beden ne yapar?


Kanama Çeşitleri

1.Damarlara göre kanama : 

2) KANAMANIN OLDUĞU YERE GÖRE

DIŞ KANAMALAR

- Dış kanama bir yaradan geldiği görülebilen kanamalardır 

İÇ KANAMALAR

- Kanamanın vücut boşluklarına, organların içine veya 

aralarına olmasıdır



Dış Kanamalarda İlk Yardım

En kısa zamanda kanamanın durmasını 

sağlayın.

Kanayan yer üzerine tampon (gazlı bez) 

koyup bastırın

Basınçlı bandaj yapılarak sarılır. Pıhtı 

kaldırılmaz.

Buz uygulayın (damarları büzeceğinden 

kanamayı azaltır)

Kol yada bacak kanıyorsa kanayan 

bölgeyi mümkün olduğu kadar kalp 

seviyesinden yukarı kaldırın. 



Kanayan yaranın içinde yabancı cisim varsa 

(bıçak,tahta parçası gibi) çıkarılmaz, kırık kemik 

uçları görülüyorsa içeri itilmez.

Kanama durmuyorsa ana damar geçen yere yumruk 

veya parmakla basınç yapılır.

Kopan organ varsa kanamaya karşı turnike bağlanır.( 

15-20 dak. bir çözüp 10-15 sn gevşek tutulup tekrar 

bağlanır.) Arter kanamasında da kullanılır.

Şoka karşı önlem alınır.

Dış Kanamalarda İlk Yardım



1. Kanayan Yere Basınç Uygulayarak

2. Buz Uygulayarak

3. Kalp Seviyesinden Yukarı Kaldırılarak

4. Damarlar Üzerine Basınç Yaparak

5. Turnike Uygulayarak Durdurulur

Dış Kanamalarda Kanama Durdurma 

Yöntemleri

1.KANAYAN YERE BASINÇ 

UYGULA

2.BUZ UYGULAMA

Damarları daraltarak kanamayı azaltır

Kanayan Yerin Üzerine Poşet İçerisinde Buz 

Uygulanabilir

3.KALP SEVİYESİNDEN YUKARI 

KALDIRMA

Kanayan bölgeye gelen 

kan miktarını 

azaltarak kan kaybını 

azaltır.

4.DAMARLAR ÜZERİNE BASINÇ 

UYGULAMA

Başta kulağın üst noktası

Kolda üst kolun iç kısmı

Boyun ön yan ortası

Köprücük kemiği

Kasıklarda femoral arterin 

sıkıştırılması

Karnın orta ön noktası

4.DAMARLAR ÜZERİNE BASINÇ 

UYGULAMA

5.TURNİKE UYGULAMA

İSTENİLEN BİR UYGULAMA DEĞİLDİR

BÜTÜN YOLLAR DENENDİKTEN SONRA 

UYGULANMALIDIR

TURNİKE UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLMESİ 

GEREKENLER

kablo, tel gibi kesici madde kullanmayın

tek kemik üzerine uygulayın

dokunun beslenmesi için her 20 dk. da bir 5-10 sn. gevşetin

bireyin genel durumunu şok yönünden gözlemleyin

turnikeyi asla birşeyle kapatmayın, açık görülebilir bir 

şekilde bırakın

turnike uygulandığını ve uygulama zamanını bir kağıt 

üzerine yazıp belirtin

turnikeyi en fazla iki saat uygulayın

ORGAN KOPMASI VE İLKYARDIM

Organ kopması vücutta çıkıntı oluşturan organların herhangi 

bir nedenle bulunduğu yerden ayrılmasıdır.

Kopan organ, 24 saat içinde uygun koşullarda, uygun 

hastaneye nakledildiği takdirde, yerine dikildiğinde eski 

görevini sürdürebilir. 

ORGAN KOPMASI 

DURUMUNDA

Kanama hemen 

doğrudan 

basınçla 

durdurulmalıdır

Hastanın soluk yolunun, 

solunumunun ve 

dolaşımının devamlılığı 

sağlanmalıdır

Şoka karşı önlem 

alınmalıdır

Kanama, doğrudan 

basınca ve kalp 

seviyesinden yükseğe 

kaldırmaya rağmen 

durdurulamamışsa, son 

seçenek olarak 

turnike 

uygulanabilir 

KOPAN ORGAN

ISLATILMAMALIDIR (doğrudan su 

içine konulmamalıdır)

DONDURULMAMALIDIR (doğrudan 

buz ile temas etmemelidir; kuru buz 

kullanılmamalıdır)

Organ nemli ve soğuk tutulmalıdır

NEMLİLİK İÇİN;

Bulunabilen en temiz kumaş bulunabilen en temiz su ile 

nemlendirilir (ıslatılıp sıkılır).

Kopan organ nemlendirilmiş bu kumaş parçasına 

yerleştirilerek, sarılır ve bulunabilen en temiz, deliksiz bir 

plastik torbaya konur. 

Ağzı sıkıca bağlandıktan sonra içinde su ve buz parçaları 

olan bir başka torba yada kap içine yerleştirilir.

AVUÇ İÇİ KANAMA

Avuç içinde  çok damar olduğundan kanı 

durdurmak zordur. 

Avuç içine rulo gazlı sargı koyup yumruk yapın ve 

parmakların baskı yapmasını sağlayın. 

Kanama durana kadar kalpten yukarı kaldırın.

Eli yumruk şeklinde bandajlayarak , üçgen 

sargıyla boyna asın.



BURUN KANAMASI

Burun kanatları parmakla sıkıştırılır.

Hasta sümkürmemeli, konuşmamalı, burundan 

nefes almamalı.

Başını fazla eğmemek şartıyla dik olarak hasta 

sandalyeye oturtulur

Başı, ensesi, yüzü soğuk su ile yıkanır (buz 

uygulanır)



DOĞRU

BURUN KANAMASI

Üst dudak ile diş etleri arasına yuvarlak 

gazlı bezi yerleştirip bastırarak basınç 

uygulanır.

Hasta sakinleştirilir.

Hala kanama  durmuyorsa kanayan burun 

içine 1.5 cm eninde uzun bir gazlı bez  

akordeon kıvrımı gibi tampon yapılır.



İÇ     KANAMA

İç organları besleyen damarların yırtılması 

veya organların parçalanması sonucu kanın 

vücut içindeki boşluklara akmasına İÇ 



KANAMA denir.

Genellikle vücut dışında fark edilmez , 

bazen öksürük yada kusma veya dışkıda kan 

görülmesi şeklinde belirti verir.



İÇ KANAMA BELİRTİLERİ

Baş dönmesi

Halsizlik

Solukluk ve soğukluk

Nemli ve soğuk cilt

Hızlı ve ipliksi nabız 

Işık refleksinde 

zayıflık

Kan basıncında 



Solunumda artma

Huzursuzluk

Susuzluk hissi

Hemoptizi

Hematüri

Melena

Rinore

İç Kanamada İlk Yardım

Yaralının güvenliğini sağlayın

Sırtüstü yatırarak şok pozisyonu verin

ABC değerlendirin

112’yi arayın veya

Uygunsa hızlıca hastaneye götürün

İç kanama şüphesinde hayati fonksiyonlar 

kontrol altında tutulur ve hastanın durumu 

kısa aralıklarla not edilir.

Hastayı sırt üstü yatırıp , başı sağ veya sola 

çevirip kusma öksürme  durumlarında soluk 

borusuna kan gibi yabancı maddelerin 

kaçması engellenir.

Ağzından hiçbir şey verilmez.

YARALANMA

Beklenmedik iç ve dış darbelerle, dokuların 

hista morfolojik yapılarının devamlılığın 

bozulmasına  YARALANMA denir. 

Travma yaralanma için kullanılan bir 

terimdir. 



DERİ VE 

DERİALTI 

DOKULARININ 

HASARINA 

YARA DENİR

YARALANMA

ACİL

MÜDEHALE


ÖNEMLİDİR

KAPALI YARALARDA : Hematom

(şişlik), ekimoz (morluk) ve bül görülür

AÇIK YARALARDA

: Abrezyon

(sıyrık),  laserasyon (kesik), delik, ezik, 

ısırma, yanık, avülsiyon (kopma) ve ateşli 

silah yaralanması şeklinde görülebilir.


İLK YARDIM

Yaralının ABC’si kontrol edilir,  başlangıçta kan kaybı veya hafif bir 

solunum yetmezliği vücut dengesini fazla bozmaya bilir. 

Ancak kısa sürede hastaneye ulaştırılmalıdır. 

Ciddi bir kanama veya solunum yetmezliğinde gerekli önlemler alınır.

Yaralıda ağrı, şişme,morarma, şekil bozukluğu ve işlev kaybı 

(dirseğini bükememe, çift görme, nefes alma zorluğu vb) olup 

olmadığına bakılır. 



Yaralının şikayet etmemesi yaralanma olmadığını göstermez.

KAPALI 

YARALANMALARDA 

Genellikle özel bir tedavi gerekmez. Soğuk 

uygulama ve kalp seviyesinin üzerine 

kaldırma yararlı olabilir. Eğer içi su dolu 

kabarcıklar varsa kesinlikle patlatılmaz, 

içindeki sıvı kendiliğinden eriyecektir. 

Patlatılması enfeksiyon riskini artırır.

Bazı kapalı yaralanmalar kırık veya önemli 

iç organ yaralanmaları ile birlikte olabilir.



AÇIK YUMUŞAK DOKU 

YARALANMALARINDA 

Kanama kontrol edilir.

Yaranın daha fazla kirlenmesini önlemek 

için üzeri kapatılır.

Yaralı bölgenin hareketi engellenir 



Bütün yaralar kirli kabul edilir. Kanamayı 

artıracağı için yara kesinlikle silinmez. Ek 

kirlenmeden korunmak için yaranın üzerini 

steril gazlı bezle yada temiz bir bezle kapatın.

Avülsiyon (kopma) yaralanmalarında;

kopma tam değil ise ve kıvrılmışsa dolaşım 

bozulacaktır. Ayrılan parçayı düzgün olarak 

yerine yerleştirin ve üzerini varsa steril gazlı 

bezle yoksa temiz bir bezle kapatın. 


Organ kopması söz konusu ise:

Mutlaka temiz, 

nemli ve soğukta

muhafaza 

edilerek hastaneye götürülmelidir.Asla ıslatılmaz 

ve dondurulmaz ! 

Bunun için;

1- Kopan organ, nemli steril gazlı beze (yoksa en temiz su 

ile ıslatılarak iyice sıkılmış en temiz kumaş parçasına) 

sarılır. 

2- Delik olmayan bir naylon torbaya konularak ağzı sıkıca 

kapatılır

3- Buzlu su içine konarak, hastayla birlikte hastaneye 

götürülür. 

Vücutta yabancı cisim kalması durumunda:

Kanamayı artırabileceği için cismi çıkarmayın

En ufak hareket bile alttaki dokuların daha da 

zedeleneceği için yabancı cisim ileriye yada geri 

oynatmayın

Yabancı cismi hareketsiz hale getirecek şekilde tespit edin

Yaralı bölgeyi yükseğe kaldırın

Yaralıyı en yakın hastaneye götürün

Kurşun yaraları, adli sorunları da 

beraberinde getirir. Yara birden fazla 

olabilir. Üzerine steril gazlı bez kapatarak, 

yaralıyı en yakın hastaneye ulaştırın.

Hayvan ısırması yaralanmalarında her 

zaman kuduz riski vardır. Kuduz virüsünün 

yaradan uzaklaştırmanın en iyi yolu, 

bölgeyi sabunlu suyla yıkamaktır.



Hayvan ısırması sonucu bir yaralanmayla 

karşılaştığınızda mümkünse eldiven giyerek 

akan musluğun altında bol sabunlu suyla 

köpürterek yıkayın . 

Başka bir şey sürmeden yarayı gazlı bezle 

kapatın. 

Kuduz aşısı, tetanoz aşısı ve ilaç tedavisi 

gerekebileceği için hastanın en yakın 

hastaneye başvurmasını sağlayın 


Açık yaradan kemik uçları çıkmışsa, çekmeyin, yerine sokmaya veya 

yerleştirmeye çalışmayın . Bulduğunuz pozisyonda tespit edin. Simit 

sargı ve steril pansumanla kapatın.

Eğer ufak yaralanmalar için pansuman yapmanız gerekirse; 

Ellerinizi mutlaka yıkayın

Yara merkezden dışarı doğru silinmeli ( Antiseptik solüsyonla )

Önceden yapılmış pansuman varsa aniden çekmeyin


ŞOK   VE   ÇEŞİTLERİ

Şok dolaşımdaki kan miktarının azalması 

yada basıncın düşmesi sonucu, hücrelere 

yeterli oksijen taşınamaması nedeniyle 

ortaya çıkar. 


Şokun Genel Belirtileri 

Cilt rengi soluktur.

Deri soğuk ve nemlidir.

Vücut ısısı düşüktür ( septik şok hariç).

Bitkinlik, halsizlik

Vücudun uç kısımları morarmıştır, soğuktur.

Bilinç bulanıklığı olabilir.


Şokun Genel Belirtileri

Nabız güçsüz ancak hızlı atar (dakikada 

100den fazla)

Solunum yüzeysel ve hızlıdır.

Şoktaki kişi hava açlığı çekebilir.

Susuzluk hisseder, bulantı kusma olabilir 



Şokta  İlk  Yardımın  Amacı 

Beyin, kalp, akciğer gibi yaşamsal organlara 

giden kan miktarını artırmak

Şoktaki kişiyi en yakın tam donanımlı 

sağlık kuruluşuna göndermek


Yapılması gerekenler 

Kazazedenin bulunduğu yer emniyetli değilse , uygun bir yere 

taşınır.

Kemer, kravat gibi sıkı yerler gevşetilir.

Öncelikle ABC kontrol edilir

Solunum durduysa suni solunum yapılır, solunum yolunun 

açık olması sağlanır.

Kalp durduysa kalp masajı yapılır

Kanama varsa kanama durdurulur.

Çevrede insan varsa uzaklaştırıp, rahat nefes alması sağlanır.



Çevreden yardım istenerek ilgili yerlere haber verin.

Beyine giden kan akımını kolaylaştırmak amacıyla şok pozisyonu 

verilir ( kafa, göğüs, karın bölgesi kanamalarında şok pozisyonu 

verilmez).

Pozisyon: yaralı düz bir zemin üzerine sırt üstü yatırılır, başı yana 

çevrilir, ayaklar 30 cm kadar yukarı kaldırılır.

Battaniye ile üzeri örtülür. Terlemesi ve üşümesi önlenir.

Hastanın yanından ayrılmayın, konuşarak sakinleştirmeye çalışın.

Hastayı en kısa sürede hastaneye gönderin.


Yapılmaması gerekenler 

Şoktaki kişiyi rast gele hareket ettirmeyin.

Yiyecek ve içecek bir şey vermeyin.

Sıcak su, termofor, şişeyle hastayı ısıtmaya 

çalışmayın

Sigara içirmeyin.



Şok  Çeşitleri 

Nörojenik Şok:  Şiddetli ağrı, ani korku, 

ani sevinç, ani heyecan gibi olayların sinir 

sistemini olumsuz yönde etkilemesiyle 

ortaya çıkan bir şok çeşididir. Genel şok 

ilk yardımı yapılır.


Vazojenik  Şok: ikiye ayrılır



Septik Şok: Vücuda yerleşen mikrop veya en-

fekte dokuların oluşturduğu toksinlerin 

etkisiyle damar duvarını zarara uğratarak 

sızıntılar olur, damarda kan hacmi artar ve 

damar kontraksiyon yeteneğinin kaybolması 

şoka neden olur. Genel şok ilk yardımı 

uygulanır ( septik şokta vücut ısısı yüksektir 

üzeri örtülmez ).


Anafilaktik Şok

Tetanoz serumu, penicilin enjeksiyonu, arı sokması gibi 

sebeplerle meydana gelen, vücudun gösterdiği aşırı 

duyarlılık reaksiyonu sonucu  ortaya çıkan bir şoktur  

(antijen antikor çatışması ) 


Anafilaktik Şok Belirtileri 

Enjeksiyon yerinde kızarıklık

Kaşıntı

Su toplaması



Vücutta kızarıklık , döküntüler

Solunum  güçlüğü

Boğulma hissi

Vücutta şişkinlik

İlk yardımda genel şoktaki genel ilk yardım uygulaması 

yapılır.


Hipovolemik şok: Geniş yanıklar , ileri derecede 

elektrolit ve sıvı kaybı, ağır yaralanmalar, şiddetli 

kanamalar gibi sebepler sonucu ortaya çıkan bir şok 

çeşididir. 

Hipovolemik şokun ilk yardımının temelini; kanama 

varsa kanamanın durdurulması ve kaybedilen maddelerin 

yerine konmasını teşkil eder.


Kardiyojenik Şok: Akut myokard

enfaktüsü (kalp krizi), ileri derecede aritmi 

(ritim bozukluğu) ve kalp yetmezliği gibi 

çeşitli sebeplere bağlı olarak kalp debisinin 

büyük ölçüde bozulmasıyla ortaya çıkan bir 

şok çeşididir.

Genel ilk yardım kuralları uygulanır.


Göz  Yaralanmaları

Göze Yabancı Cisim Kaçması :

• Göz kapağının altındaysa, ters çevrilerek pamuklu 

çubukla uzaklaştırılır.

Yabancı Cisim Batmışsa :

• Cisim çıkarılmaz,sabitlenir. Üzeri koni biçiminde 

malzeme ile kapatılır. Sağlam göz de kapatılır.

Yaralanmasında :

• Yaralı ve sağlam göz kapatılıp hastaneye 

götürülür.



Yüklə 3,11 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin