O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 14- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

---

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
14-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.12.2022
BOLALARNING MUSTAQIL HARAKAT FAOLIYATI 
Xayitboyev Nabijon Sheralievich 
ADU, maktabgacha talim kafedrasi o‘qituvchisi 
Annotatsiya: Maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabgacha ta’lim 
tashkilotlarida, oilada jismoniy tarbiyalashning asosiy vazifalari ularni sog‘lom va 
baquvvat qilib o‘stirish masalalari to‘g‘risida malumotlar keltirilgan. 
Kalit so‘zlar: bolalar, maktabgacha ta’lim tashkilotlari, oilada jismoniy 
tarbiyalash, bolalarning sog‘lomlashtirish vazifalari, jismoniy tarbiya. 
Maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabgacha ta’lim tashkilotlarida, oilada 
jismoniy tarbiyalashning asosiy vazifalari ularni sog‘lom va baquvvat qilib o‘stirish, 
ular organizmini chiniqtirish, ta’lim va tarbiyani to‘g‘ri tashkil etishdan iboratdir. 
Maktabgacha yoshdagi bolalarning sog‘lomlashtirish vazifalari - bu jismoniy 
tarbiyaning eng asosiy vazifasi bo‘lib, bola hayotini muhofaza qilish, uning sog‘lig‘ini 
mustahkamlash, organizmini chiniqtirish yo‘li bilan o‘zini himoya qilish va turli 
kasalliklarga chidamlilik xislatlarini oshirishdan iborat. Bola organizmining 
rivojlanishi o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘lgani sababli, uning vazifalari ancha aniqroq 
shaklda ifodalanadi; bola suyagini bexato va o‘z vaqtida qotishiga orqa umurtqa-dagi 
egik joylarning shakll anishiga, tovon yuzasining yaxshi rivojlanishiga, pay-bo‘g‘im 
apparatlarni pishitishga yordam ko‘rsatiladi. 
Tana qismlarining (proporsiyalar) to‘g‘ri nisbatda rivojla- nishiga, suyaklar 
o‘sishi va vaznini bir tartibga solishga yordam berish; barcha muskullar guruhini 
rivojlantirish (tana, oyoq, qo‘l va yelka kamari, panja, barmoqlar, tovon, bo‘yin, ko‘z, 
ichki organlar - yurak-qon tomirlar, nafas olish va boshqa muskullar); ayniqsa, zaif 
rivojlangan bukuvchi muskullar gu- ruhining rivojlanishiga alohida e’tibor berish 
lozim. 
Yurak-qon tomirlari va nafas olish tizimlari faoliyatini takomillashtirishga 
yordam berish, ya’ni yurakka qon oqishini kuchaytirish, uning qisqarishi ritmini 
yaxshilash va to‘satdan o‘zgaradigan yuklamaga moslashish qobilyatini rivojlantirish; 
ko‘krak qafasi hatakatchanligini o‘stirish, chuqur nafas olish, uning ritmi 
barqarorligiga, o‘pka sig‘imini oshirishga yordam ber ish, burundan nafas olishni 
yaxshilash; ichki organlarning (ovqat hazm qilish, modda ajralish va boshqalar) to‘g‘ri 
ishlashiga yordamlashish; termoregulatsiya funksiyasiningto‘g‘ri rivojlanishiga 
ko‘maklashish. Markaziy asab tizimining faoliyatini takomillashtirish: qo‘zg‘alish va 
tormozlanish, ularning harakatchanligi jarayonlarining muqobilligiga, shuningdek, 
harakat analizatori, sezgi organlarining takomillashuviga yordam berish. 
Bolalarning kun bo‘yi kechadigan mustaqil harakat faoliyati ham muhim 
ahamiyat kasb etadi. 

---