Andijon mashinasozlik instituti Elektrotexnika fakulteti EEE yo’nalishi K-01-23 guruh talabasi Axmadjonov Fayzilloning Fizika fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI
PIEZOELEKTRIK EFFEKT
Piezoelektrik effekt (yunonchapiezo (piézo) — bosaman, siqib chiqaraman) — mexanik kuchlanish taʼsirida dielektrik qutblanishning paydo boʻlishining taʼsiri (toʻgʻridan-toʻgʻri piezoelektrik effekt). Bundan tashqari , teskari piezoelektrik taʼsir mavjud — elektr maydoni taʼsirida mexanik deformatsiyalarning paydo boʻlishi.
Piezoelektrik effekt (yunonchapiezo (piézo) — bosaman, siqib chiqaraman) — mexanik kuchlanish taʼsirida dielektrik qutblanishning paydo boʻlishining taʼsiri (toʻgʻridan-toʻgʻri piezoelektrik effekt). Bundan tashqari , teskari piezoelektrik taʼsir mavjud — elektr maydoni taʼsirida mexanik deformatsiyalarning paydo boʻlishi.
Toʻgʻridan-toʻgʻri piezoelektrik taʼsir bilan, piezoelektrik namunaning deformatsiyasi deformatsiyalanadigan qattiq jismning sirtlari orasidagi elektr kuchlanishining paydo boʻlishiga olib keladi, teskari piezoelektrik taʼsir bilan, jismga qoʻyilgan kuchlanish uning deformatsiyasilanishiga olib keladi.
Tarixi
Tarixi
Toʻgʻridan-toʻgʻri effekt 1880-yilda aka-uka Jak va Per Kyuri tomonidan kashf etilgan. Teskari effekt 1881-yilda Lippman tomonidan termodinamik mulohazalar asosida bashorat qilingan. Oʻsha yili u aka-uka Kyuri tomonidan eksperimenlar yordamida kashf qilindi.
Hodisa fizikasi
Piezoelektrik moddalar har doim bir vaqtning oʻzida toʻgʻridan-toʻgʻri va teskari piezoelektrik taʼsirga ega. Moddaning kristall boʻlishi shart emas, taʼsir kristallanish paytida kuchli elektr maydoni bilan oldindan qutblangan polikristal moddalarda yoki ferroelektriklar uchun sovutish paytida Kyuri harorat nuqtasida fazali oʻtish paytida ham kuzatiladi (masalan, qoʻrgʻoshin-titanatga asoslangan keremik piezoelektrik materiallar) tashqi elektr maydonida kuzatiladi.
