Pul (Money) insanların digər insanlardan müntəzəm olaraq əmtəə və xidmətləri almaq üçün istifadə etdikləri vasitələr qrupudur



Yüklə 445 b.
tarix06.12.2016
ölçüsü445 b.
#968



Pul (Money) insanların digər insanlardan müntəzəm olaraq əmtəə və xidmətləri almaq üçün istifadə etdikləri vasitələr qrupudur.

  • Pul (Money) insanların digər insanlardan müntəzəm olaraq əmtəə və xidmətləri almaq üçün istifadə etdikləri vasitələr qrupudur.



Pulun iqtisadiyyatda 3 funksiyası var:

  • Pulun iqtisadiyyatda 3 funksiyası var:

    • Mübadilə vasitəsi
    • Hesbalama vahidi
    • Əmanət vasitəsi


Mübadilə vasitəsi

  • Mübadilə vasitəsi

    • Mübadilə vasitəsi (medium of exchange) əmtəə və xidmətləri almaq istəyən zaman alıcıların satıcılara verdikləri şey.
    • Mübadilə vasitəsi funksiyası pulun ödəmə vasitəsi kimi qəbul edilməsindən irəli gəlir.


Hesablama vahidi

  • Hesablama vahidi

    • Hesablama vahidi (unit of account) qiymətləri ölçmək və borcları qeydiyyata almaq üçün insanların istifadə etdiyi meyardır.
  • Əmanət vasitəsi

    • Əmanət vasitəsi (store of value) insanların alıcılıq qabiliyyətini indiki zamandan gələcəyə köçürmək üçün istifadə edə bildikləri vasitədir.


Likvidlik

  • Likvidlik

    • Likvidlik (Liquidity ) aktivin mübadilə vasitəsinə asanlıqla çevrilə bilməsidir.


Əmtəə formasındakı pul (Commodity money) t həqiqi dəyəri olan əmtəə formasını ala biləcək puldur.

  • Əmtəə formasındakı pul (Commodity money) t həqiqi dəyəri olan əmtəə formasını ala biləcək puldur.

    • Nümunələr: Qızıl, gümüş, siqaret
  • Kağız pul (Fiat money) i həqiqi dəyəri olmayan, hökumətin qərarı ilə pul kimi istifadə olunan dəyərdir.

    • Həqiq dəyəri yoxdur.
    • Nümunələr: dəmir pullar, valyuta, əmanət çekləri.


Valyuta (Currency) əhalidə olan kağız banknotlar və sikkələrdir.

  • Valyuta (Currency) əhalidə olan kağız banknotlar və sikkələrdir.

  • Tələb olunanadək saxlanılan depozit (Demand deposits) əmanətçilərin çek yazmaqla əldə edə bildikləri bank hesablarındakı balanslardır.





2001-ci ildə ABŞ-ın dövriyyədə təxminən 580 milyard $ məbləğində valyutası olmuşdur.

  • 2001-ci ildə ABŞ-ın dövriyyədə təxminən 580 milyard $ məbləğində valyutası olmuşdur.

    • Bu hər həddi-buluğa çatmış Amerikalıya 2734$ düşməsi deməkdir.
  • Bəs bu valyutalar kimlərdədir?

    • Xaricdə saxlanılır
    • Qyeri-leqal subyektlər tərəfindən saxlanılır


Federal Ehtiyatlar Sistemi - Federal Reserve (Fed) ABŞ-ın mərkəzi bankıdır.

  • Federal Ehtiyatlar Sistemi - Federal Reserve (Fed) ABŞ-ın mərkəzi bankıdır.

    • Bankları tənzimləyir və bank sisteminin həyat qabiliyyətini təmin edir.
    • İqtisadiyyatda olan pulun miqdarına nəzarət edir.


Federal Ehtiyatlar Sistemi 1907-ci ildə baş verən ardıcıl bank iflaslarından sonra 1914-cü ildə yaradılmışdır. Həmin iflaslar, Konqresi bank sisteminin həyat qabiliyyətinin qorunub saxlanılması üçün dövlətin mərkəzi banka (central bank) ehtiyacı olduğuna inandırdı.

  • Federal Ehtiyatlar Sistemi 1907-ci ildə baş verən ardıcıl bank iflaslarından sonra 1914-cü ildə yaradılmışdır. Həmin iflaslar, Konqresi bank sisteminin həyat qabiliyyətinin qorunub saxlanılması üçün dövlətin mərkəzi banka (central bank) ehtiyacı olduğuna inandırdı.



Federal Ehtiyatlar Sisteminin Strukturu:

  • Federal Ehtiyatlar Sisteminin Strukturu:

    • FED-in başlıca strukturları aşağıdakılardır:
      • 1) İdarə Heyəti (The Board of Governors)
      • 2) Regional Federal Ehtiyat Bankaları (The Regional Federal Reserve Banks)
      • 3) Federal Açıq Bazar Komitəsi (The Federal Open Market Committee)


FED Prezident tərəfindən təyin olunan və Senatda təsdiqlənən yeddi üzvü olan İdarə heyəti tərəfindən idarə olunur.

  • FED Prezident tərəfindən təyin olunan və Senatda təsdiqlənən yeddi üzvü olan İdarə heyəti tərəfindən idarə olunur.

  • İdarə Heyətinin yeddi üzvü arasında ən mühümü sədrdir.

    • Sədr FED işçilərinə nəzarət edir, Heyətin iclaslarına sədrlik edir və mütəmadi olaraq Konqresin qarşısında FED-in siyasəti barədə çıxışlar edir.


İdarə Heyəti

  • İdarə Heyəti

    • 7 üzv
    • Prezident tərəfindən təyin edilir.
    • Senat tərəfindən təsdiq edilir.
    • Üzvlər 14 müddətinə seçilirlər.
    • Sədr Prezident tərəfindən 4 il müddətinə təyin edilir.


Federal Ehtiyatlar Sistemi, Vaşinqtonda yerləşən Federal Ehtiyatlar Sisteminin İdarə Heyəti və ölkənin əsas şəhərlərində yerləşən 12 regional Federal Ehtiyat Banklarından təşkil olunmuşdur.

  • Federal Ehtiyatlar Sistemi, Vaşinqtonda yerləşən Federal Ehtiyatlar Sisteminin İdarə Heyəti və ölkənin əsas şəhərlərində yerləşən 12 regional Federal Ehtiyat Banklarından təşkil olunmuşdur.



Federal Ehtiyat Bankları

  • Federal Ehtiyat Bankları

    • 12 regional bank
    • Doqquz direktor
      • 3-ü İdarə Heyəti tərəfindən təyin edilir.
      • 6-ı regionun kommerisya bankları tərəfindən seçilir.
    • Direktorlar regionun prezidenti tərəfindən təyin edilir və İdarə Heyəti tərəfindən təsdiq edilir.




Federal Ehtiyat Bankları

  • Federal Ehtiyat Bankları

    • Nyu-York FED-i FED-in ən mühüm siyasət qərarlarının bəzilərini həyata keçirir.


Federal Açıq Bazar Komitəsi (FOMC)

  • Federal Açıq Bazar Komitəsi (FOMC)

    • Federal Ehtiyatlar Sisteminin başlıca siyasət formalaşdırıcı orqanı kimi fəaliyyət göstərir.
    • Təxminən hər 6 aydan bir iqtisadiyyatı təhlil etmək məqsədilə iclaslar keçirir.


Federal Açıq Bazar Komitəsinin (FOMC) səsvermə hüququ olan üzvləri:

  • Federal Açıq Bazar Komitəsinin (FOMC) səsvermə hüququ olan üzvləri:

    • Sədr və İdarə Heyətinin digfər 6 üzvü.
    • Nyu-York Federal Ehtiyat Bankının prezidenti.
    • Digər regional Federal Ehtiyat Banklarının prezidentləri (illik rotasiya əsasında 4 səs).


Monetar siyasət Federal Açıq Bazar Komitəsi tərəfindən müəyyən edilir.

  • Monetar siyasət Federal Açıq Bazar Komitəsi tərəfindən müəyyən edilir.

    • Monetar siyasət mərkəzi bankda strategiya mütəxəssisləri tərəfindən pul təklifinin müəyyən edilməsidir.
    • Pult təklifi iqtisadiyyatda mövcud olan pulun miqdarıdır.


FED-in 3 başlıca funksiyası:

  • FED-in 3 başlıca funksiyası:

    • Sağlam və etibarlı bank təcrübələrini təşviq etmək məqsədilə onların faəliyyətini federal qanunlar əsasında tənzimləmək.
    • Bankların bankı rolunda çıxış edərək onlara borc verir və son kreditor statusunda çıxış edir.
    • Pul təklifinə nəzarət etməklə pul siyasətini (monetary policy) həyata keçirir.


Açıq-Bazar Əməliyyatları

  • Açıq-Bazar Əməliyyatları

    • Pul təklifi (money supply) iqtisadiyyatda mövcud olan pulun miqdarıdır.
    • FED-in pul təklifini dəyişmək üçün istifadə etdiyi başlıca yol açıq-bazar əməliyyatlarıdır.
      • FED ABŞ hökumətinin buraxdığı istiqrazları satır və alır.


Açıq-Bazar Əməliyyatları

  • Açıq-Bazar Əməliyyatları

    • Pul təklifini artırmaq məqsədilə FED hökumət istiqrazlarını əhalidən satın alır.
    • Pul təklifini azaltmaq məqsədilə FED hökumət istiqrazlarını əhaliyə satır.


Banklar iqtisadiyyatda tələb olunanadək saxlanılan depozitlərin və pul təklifinin miqdarına təsir göstərə bilir.

  • Banklar iqtisadiyyatda tələb olunanadək saxlanılan depozitlərin və pul təklifinin miqdarına təsir göstərə bilir.



Ehtiyatlar (Reserves) bankların aldıqları, lakin borc kimi vermədikləri depozitlər.

  • Ehtiyatlar (Reserves) bankların aldıqları, lakin borc kimi vermədikləri depozitlər.

  • Qismən ehtiyat saxlayan bankçılıq (Fractional-reserve banking) bankların depozitlərin yalnız bir hissəsini ehtiyat kimi saxladıqları bank sistemidir.



Reserve Ratio

  • Reserve Ratio

    • Ehtiyat dərəcəsi (Reserve ratio) depozitlərin ehtiyat kimi saxlanılan hissəsidir.


Banklar ehtiyatlarının bir hissəsini borc verdikdə pul təklifini artırırlar.

    • Banklar ehtiyatlarının bir hissəsini borc verdikdə pul təklifini artırırlar.
    • Pul təklifinə banklardakı depozitlərin miqdarı və bankların verdikləri borc miqdarı təsir göstərir.
      • Bankda depozitlər həm aktivlər, həm də passivlər kimi qeydə alınır.
      • Bankların məcmu depozitlərin ehtiyat kimi saxladıqları hissəsinə ehtiyat dərəcəsi deyilir.
      • Borclar bankın aktivlərinə aiddir.


Bu T – hesabı göstərir ki...

  • Bu T – hesabı göstərir ki...

    • Depozitlər qəbul edilir,
    • Onların bir hissəsi ehtiyat kimi saxlanılır,
    • Qalan hissəsi borc (kredit) verilir.
    • Ehtiyat dərəcəsi 10%-dir.


Bank pulu borc verdikdə pul əsasən depozit kimi digər banka qoyulur.

  • Bank pulu borc verdikdə pul əsasən depozit kimi digər banka qoyulur.

  • Bu borc vermək üçün daha çox depozit və daha çox ehtiyat yaardır.

  • Bank ehtiyatlarından borc verdikdə pul təklifi artır.



İqtisadiyyatda nəticə etibarilə nə qədər pul yaradılır?

  • İqtisadiyyatda nəticə etibarilə nə qədər pul yaradılır?



Pulun artma əmsalı (money multiplier) ehtiyatların hər bir dolları ilə bank sisteminin yaratdığı pulun məbləğidir.

  • Pulun artma əmsalı (money multiplier) ehtiyatların hər bir dolları ilə bank sisteminin yaratdığı pulun məbləğidir.





Pulun artma əmsalı ehtiyat dərəcəsinin tərsidir:

  • Pulun artma əmsalı ehtiyat dərəcəsinin tərsidir:

  • M = 1/R

  • Ehtiyat tələbi (norması), R = 20% və ya 1/5,

  • Pulun artma əmsalı 5-dir.



FED-in monetar alətlər səbətində 3 alət mövcuddur:

  • FED-in monetar alətlər səbətində 3 alət mövcuddur:



Açıq-Bazar Əməliyyatları

  • Açıq-Bazar Əməliyyatları

    • Açıq-bazar Əməliyyatları (open-market operations) ABŞ-ın dövlət istiqrazlarını FED tərəfindən alınıb satılmasıdır:
      • FED hökumət istiqrazlarını satın aldıqda pul təklifi artır.
      • FED hökumət istiqrazlarını satdıqda pul təklifi azalır.


Ehtiyatlar üzrə Tələblər (norma)

  • Ehtiyatlar üzrə Tələblər (norma)

    • FED pul təklifinə həmçinin ehtiyatlar üzrə tələblər (reserve requirements) vasitəsilə təsir göstərir.
    • Ehtiyatlar üzrə tələblər bankaların depozitlərə qarşı saxlamalı olduqları ehtiyatların minimum miqdarı üzrə qaydalardır.


Ehtiyatlar üzrə tələblərin dəyişdirilməsi

  • Ehtiyatlar üzrə tələblərin dəyişdirilməsi

    • Ehtiyatlar üzrə tələbələr bankın məcmu ehtiyatlarının kredit verilə bilməyən hissəsidir(%-lə).
      • Ehtiyatlar üzrə tələblər artırıldıqda pul təklifi azalır.
      • Ehtiyatlar üzrə tələblər azaldıldıqda pul təklifi artır.


Diskont faizinin dəyişdirilməsi

  • Diskont faizinin dəyişdirilməsi

    • Diskont faizi (discount rate) FED-in banklara verdiyi borclar üzrə faiz dərəcəsidir.
      • Diskont faizi artırıldıqda pul təklifi azalır.
      • Diskont dərəcəsi azaldıldıqda pul təklifi artır.


FED-in pul təklifini tam nəzarət altında saxlaya bilmir.

  • FED-in pul təklifini tam nəzarət altında saxlaya bilmir.

  • Çünkü FED qismən ehtiyat saxlayan bankçılıqdan irəli gələn 2 problemlə qarşılaşır:

    • Ev təsərrüfatları banklarda depozit saxladıqlarından FED pul təklifini tam nəzarətdə saxlaya bilmir.
    • Bankirlər kredit verdiyindən pul təklifini tam nəzarətdə saxlaya bilmir.


Pul termini, insanların müntəzəm olaraq əmtəə və xidmətləri almaq üçün istifadə etdikləri aktivləri bildirir.

  • Pul termini, insanların müntəzəm olaraq əmtəə və xidmətləri almaq üçün istifadə etdikləri aktivləri bildirir.

  • Pulun üç funksiyası vardır: mübadilə vasitəsi, hesablama vasitəsi, əmanət vasitəsi.

  • Qızıl kimi əmtəə formasındakı pul, həqiqi dəyəri olan puldur.

  • Kağız dollar kimi xalis pul, həqiqi dəyəri olmayan puldur.



Federal Ehtiyatlar Sistemi ABŞ-ın mərkəzi bankı kimi ABŞ monetar sistemini tənzimləyir.

  • Federal Ehtiyatlar Sistemi ABŞ-ın mərkəzi bankı kimi ABŞ monetar sistemini tənzimləyir.

  • O pul təklifini açıq-bazar əməliyyatları, ehtiyatlar üzrə tələblərini və diskont faizini dəyişdirməklə nəzarət altında saxlayır.



Banklar depoztlərinin bir hissəsini borc verdikdə, onlar iqtisadiyyatda pul təklifini atırırlar.

  • Banklar depoztlərinin bir hissəsini borc verdikdə, onlar iqtisadiyyatda pul təklifini atırırlar.

  • Pul təklifinin müəyyən olunmasında bankların bu rolu səbəbindən FED-in pul təklifinə nəzarəti mükəmməl deyildir.



Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin