Q Ə t n a m ə 06 yanvar 2015-ci IL Şəki şəhərində Şəki Apellyasiya Məhkəməsinin Mülki Kollegiyаsı
Yüklə 294,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəki Apellyasiya Məhkəməsinin Mülki Kollegiyаsı
- Apellyasiya şikayətinin dəlilləri
- Proses iştirakçılarının izahatları
- Q ə t e t d i
|
1 İş № 2(107)-92/2015 surət
Q Ə T N A M Ə 06 yanvar 2015-ci il Şəki şəhərində Şəki Apellyasiya Məhkəməsinin Mülki Kollegiyаsı
Hаkimlər Səlimov Hümbət Qаmunа oğlu (sədrlik edən və məruzəçi), Məcidov Ələddin Tofiq oğlu və Əsədli Mahir Abdulla oğlundan ibarət tərkibdə, məhkəmə iclas katibi Hünmətov Zaur Adil oğlunun katibliyi, İddiаçı Rəşidov Sahil Faiq oğlunun iştirakı ilə,
Göyçay Rayon Məhkəməsinin 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)-1148/2014 nömrəli qətnaməsindən iddiаçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu tərəfindən verilmiş apellyasiya şikayəti üzrə işə açıq məhkəmə iclasında baxaraq,
Göyçay Rayon Məhkəməsinin (hakim Elxan Babayev) 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)- 1148/2014 nömrəli qətnaməsi ilə, iddiaçı Rəşidov Sahil Faiq oğlunun cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğluna qarşı «cаvаbdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlunun qanunsuz hərəkətləri nəticəsində ona vurulmuş 500 (beş yüz) manat məhv edilmiş taxıl məhsuluna çəkilmiş xərc üçün maddi zərərin, 1500 (min beş yüz) manat əldən çıxmış faydanın, 150 (yüz əlli) manat hüquqi yardım üçün ödənilmiş məbləğin, 30 (otuz) manat ödənilmiş dövlət rüsumunun, 2500 (iki min beş yüz) manat mənəvi zərərin cəmi 4680 (dörd min altı yüz səksən) manat məbləğində pulun cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlundan tutularaq, onun xeyrinə ödənilməsi» tələbinə dair iddiasının əsassız hesab edilərək rədd edilməsi, iş üzrə ödənilmiş dövlət rüsumunun iddiаçıyа аid edilməsi qət edilmişdir.
İddiaçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğluna qarşı «maddi və mənəvi zərərin ödənilməsi» tələbinə dair iddia ərizəsi ilə Göyçay Rayon Məhkəməsinə müraciət edərək, cаvаbdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlunun qanunsuz hərəkətləri nəticəsində ona vurulmuş 500 (beş yüz) manat məhv edilmiş taxıl məhsuluna çəkilmiş xərc üçün maddi zərərin, 1500 (min beş yüz) manat əldən çıxmış faydanın, 150 (yüz əlli) manat hüquqi yardım üçün ödənilmiş məbləğin, 30 (otuz) manat ödənilmiş dövlət rüsumunun, 2500 (iki min beş yüz) manat mənəvi zərərin cəmi 4680 (dörd min altı yüz səksən) manat məbləğində pulun cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlundan tutularaq, onun xeyrinə ödənilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etmişdir. Birinci instansiya məhkəməsinin məhkəmə iclasında iddiaçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu iddia tələbini müdafiə edərək göstərmişdir ki, Göyçay rayon Aqrar İslahat Komissiyasının 15 dekabr 1998- ci il tarixli 45 saylı qərarı ilə Göyçay rayonu Bığır kəndi ərazisində atası Rəşidov Faiq Sədulla oğluna və ailə üzvlərinə JN-449 saylı Dövlət aktı ilə 1.93 ha pay torpaq sahəsi, qardaşı Rəşidov Mehrab Faiq oğluna JN-450 saylı Dövlət aktı ilə 0.32 ha pay torpaq sahəsi, qardaşı Rəşidov Həkim Faiq oğluna JN- 451 saylı Dövlət aktı ilə 0.32 ha pay torpaq sahəsi verilmişdir. Qardaşları özlərinə məxsus torpaq
2 sahəsindən istifadə etmədiklərinə görə, onlarla şifahi razılaşmaya əsasən, bötövlükdə ailə üzvlərinə məxsus olan torpaq sahəsinin 1.26 ha hissəsində hər il buğda məhsulu əkir, həmin sahədən orta hesabla 40-50 sentner məhsul yığmışdır. 2013-cü ilin payız fəslində, əvvəlki illərdə olduğu kimi, pay torpaq sahəsinə buğda məhsulu əkmişdir. Belə ki, dövlət tərəfindən taxıl məhsulu əkmək üçün sahibkarlara verilən yardımdan o da yararlanmış, plastik kart vasitəsi ilə 100 (yüz) manat yardım almışdır. Sahibkarlar üçün verilən 100 manatdan əlavə, öz vəsaiti hesabına 1.26 ha pay torpaq sahəsinə şumlama, malalama işləri aparmış, toxum alaraq taxıl məhsulu əkdirmiş, əkin sahəsinə alağa qarşı dərman, məhsuldarlığın artırılması üçün gübrə səpdirmişdir. Taxıl məhsulu əkmək üçün pay torpaq sahəsinə 100 manatdan əlavə 400 manat pul xərcləmişdir. Yaz ayları yağmurlu keçdiyindən məhsuldarlıq bol olmuş, təxminən 40-50 sentner taxıl yığımının mümkünlüyü müəyyən olunmuşdur. Əvvəllər bir neçə dəfə həmkəndlisi Hacıyev Fizuli Abdulla oğluna məxsus iribuynuzlu heyvanlar sahibi tərəfindən nəzarətsiz buraxılmış, onun buğda məhsulu əkdiyi sahəyə girmiş və ziyan vurmuşdur. Dəfələrlə cavabdehə nəzarətsiz buraxdığı iribuynuzlu heyvanların onun əkdiyi buğda məhsulu sahəsinə girib, ziyan vurduğunu xəbardar etmiş və iribuynuzlu heyvanları ümumi sürü ilə birlikdə çoban nəzarəti altında otlaq sahəsinə aparmağı təklif etmişdir. Lakin cavabdeh onun sözlərinə məhəl qoymamışdır. Cavabdehə məxsus iribuynuzlu heyvanların dəfələrlə buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə girməsi barədə Göyçay rayon İHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyə müraciət etməsinə baxmayaraq, ərazi nümayəndəlikdən iribuynuzlu heyvanların sahibi nəzarətsiz olduğundan heyvanların buğda məhsulu sahəsinə ziyan vurduğunu bildirdiyini ona demişlər. Sonuncu dəfə, yəni 01 iyun 2014-cü il tarixdə bol məhsul vermiş taxıl sahəsində biçinə bir neçə gün qalmış həmkəndlisi Şamilov Nazir Şamil oğlu ilə birlikdə sonuncuya məxsus avtomobillə Göyçay şəhərindən qayıdarkən, buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə getmişdir. Həmin vaxt cavabdeh Fizuli Hacıyeva məxsus 10 baş iribuynuzlu heyvanın onun buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsində olduğunu görmüşdür. İribuynuzlu heyvanlar onun pay torpaq sahəsində əkdiyi buğda məhsulunun 80-90 faizini məhv etmişdir. O, iribuynuzlu heyvanları cavabdehin yaşadığı evə aparmışdır. Fizuli Hacıyev evdə olmadığından iribuynuzlu heyvanları cavabdehin həyat yoldaşına təhvil verərək, iribuynuzlu heyvanların onun buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə ziyan vurduğunu demişdir. Sonradan cavabdehdən iribuynuzlu heyvanların onun buğda sahəsinə vurduğu ziyanı ödəməsini tələb etsə də, cavabdeh imtina etmişdir. Cavabdeh Fizuli Hacıyev sonralar Rusiya Federasiyasına getmişdir. Bir müddət sonra, buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə getdikdə, torpaq sahəsində buğda məhsulunun məhv edildiyini görmüşdür. Cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlunun barəsində Göyçay rayon Polis Şöbəsinin Bığır kəndi üzrə sahə müvəkkilinə, Göyçay rayon İHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyinə, Bığır kənd Bələdiyyəsinə ərziə ilə müraciət etmişdir. Ərizə ilə müraciət etdiyi orqanlar tərəfindən pay torpaq sahəsinə baxış keçirilməmiş, cavabdehə məxsus iribuynuzlu heyvanların buğda məhsulu əkdiyi sahəyə ziyan vurulma barədə akt tərtib edilməmişdir. Bığır kənd Bələdiyyəsi tərəfindən onun müraciətinə baxılmamış, Göyçay rayon Polis Şöbəsi və inzibati ərazi nümayəndəliyindən ona ünvanlanmış məktublarda ziyanın ödənilməsi tələbinə dair iddia ərizəsi ilə məhkəməyə müraciət etməyi tövsiyyə olunmuşdur. Cavabdehin qanunsuz hərəkətləri nəticəsində onun maddi vəziyyəti xeyli ağırlaşmış, xərclədiyi pullar hədər getmiş, taxıl əkinindən nəzərdə tutduğu faydadan məhrum olmuşdur. Bu hallar onu daim çox ağır mənəvi iztirablar və sarsıntılar keçirməyə məruz qoymuşdur. Belə ki, gecə-gündüz ailənin necə, nə ilə dolandıracağı barədə onu bir an belə tərk etməyən fikirlər nəticəsində psixoloji durumu pisləşmiş, həddən artıq əsəbi olmuşdur. Cavabdeh tərəfindən 500 manat məbləğində maddi zərər vurulmuş, həmçinin hüquqi yardım üçün 150 manat pul xərcləmək məcburiyyətində qalmışdır. Fizuli Hacıyev tərəfindən ona vurulmuş zərər nəticəsində əldən çıxmış fayda 1500 manat təşkil edir. (50 sentner buğda-bazar qiyməti ilə 5.000 x 0.30 manat = 1500) Fizuli Hacıyevin qanunsuz hərəkətləri nəticəsində ona 2500 manat mənəvi zərər vurulmuşdur. Cavabdeh ona dəymiş ziyanı ödəmədiyindən, məhkəməyə müraciət etmək məcburiyyətində qalmışdır. Məhkəmədən iddianın təmin olunması barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etmişdir.
3 Birinci instansiya məhkəməsinin məhkəmə iclasında iddiaçının nümayəndəsi Mustafayev İlqar Seyfulla oğlu iddia tələbini müdafiə edərək, iddiaçı Rəşidov Sahil Faiq oğlunun izahatına oxşar eyni məzmunlu izahat verərək, məhkəmədən iddianın təmin olunması barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etmişdir. Birinci instansiya məhkəməsinin məhkəmə iclasında cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlu iddianı qəbul etməyərək izahatında göstərmişdir ki, onun təsərrüfatında olan 10 baş iribuynuzlu heyvanları naxıra, yəni naxıra gedən çobana təhvil verir. Hər gün kənd sakinlərindən 3 nəfər naxıra aparılan iribuynuzlu heyvanlara nəzarət edərək, kəndin kənarındakı dağlıq ərazidə iribuynuzlu heyvanları otlaq sahəsində otarır, axşam tərəfi isə iribuynuzlu heyvanları kəndə gətirir. İstər 01 iyun 2014-cü il tarixdə, istərsə ondan əvvəlki və sonraki vaxtlarda onun təsərrüfatında olan 10 baş iri buynuzlu mal-qara iddiaçının və qohumlarının ümumi-birgə mülkiyyətində olan torpaq sahəsinə girməmişdir. Onun təsərrüfatında olan iri buynuzlu mal-qaranın iddiaçıya və yaxın qohumlarına məxsus torpaq sahəsinə girməsi barədə istər iddiaçı, istərsə də Bığır Bələdiyyəsi və Göyçay rayon İHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyi tərəfindən ona, ailə üzvlərinə məlumat verilməmiş və xəbərdarlıq edilməmişdir. İddiaçı iddia ərizəsində guya mülkiyyətindəki torpaq sahəsindən 40-50 sentner məhsul əldə edə biləcəyini iddia edir. Halbuki bu il rayonda yaz-yay fəsli quraqlıq keçdiyindən və iddiaçının, həmçinin kənd əhalisinin əkin sahələrinin dəmyə torpaqlarda yerləşdiyindən məhsul cox az olmuşdur. Qohumlarından 2 hektar torpaq sahəsində taxıl əkənlər cəmi 100 kiloqram məhsul götürdükləri halda həmin kənddə yaşayan və taxıl əkən iddiaçının 40-50 sentner məhsul götürə biləcəyi barədə fikri absurddur. İddiaçının mülahizəsinə görə onun iribuynuzlu heyvanları taxıl sahəsinə ziyan vurmuşdur. Lakin taxıl sahəsindən 40-50 sentner məhsul götürəcəyini iddia edən iddiaçı həmin məhsulu biçdirməmişdir. İddiaçının göstərdiklərindən aydın olur ki, guya 40- 50 sentner taxıl məhsulunu 01 iyun 2014-cü il tarixdə 10 baş iribuynuzlu heyvan yemişdir. Bu fakt heç də həqiqətə uyğun deyil. Bundan başqa 01 iyun 2014-cü il tarixdə, iddiaçının göstərdiyi kimi biçinə bir neçə gün qalmış taxıl məhsulunun gövdəsi quru olur. İribuynuzlu heyvan adətən taxılı yaşıl olarkən yeyir, quru olan vaxt iribuynuzlu heyvan taxıl sahəsinə yaxınlaşmır. Beləliklə iddiaçının onun əkdiyi taxıl məhsulunun onun iriubuynuzlu heyvanları tərəfindən məhv edilməsi barədə dəlilləri tamamilə əsassızdır. Göründüyü kimi iddiaçı nəinki ona iribuynuzlu heyvanları tərəfindən maddi ziyan vurulmasını, həmçinin mənəvi zərər dəyməsini də təsdiq edən heç bir mötəbər sübutu iddia ərizəsinə əlavə etməmişdir. İddiaçı guya iribuynuzlu heyvanların ona vurduğu zərər nəticəsində psixoloji durumunun pisləşdiyini, həddən artıq əsəbi olduğunu göstərsə də bu faktı təsdiq edən sənədləri həkim rəyini, aparılmış müalicəni təsdiq edən tibbi sənədləri iddia ərizəsinə əlavə etməmişdir. Bu səbəbdən iddia tələbini əsassız hesab edir. Məhkəmədən iddianın rədd edilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etmişdir.
İş üzrə yuxarıda göstərilən məhkəmə qətnaməsi qəbul edilmişdir. Birinci instаnsiyа məhkəməsinin iş üzrə qətnаməsindən nаrаzı olаn iddiаçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu apellyаsiyа şikаyəti vermişdir.
İddiаçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu apellyasiya şikayətini onunla əsaslandırmışdır ki, qətnamə çıxarılarkən birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən maddi və prosessual hüquq normaları pozulduğundan və düzgün tətbiq edilmədiyindən Göyçay Rayon Məhkəməsinin qətnaməsi ləğv edilməlidir. Göyçay rayon Aqrar-İslahat Komissiyasının 15.12.1998-ci il tarixli 45 Ns-li Qərarı ilə atası Rəşidov Faiq Sədulla oğlu başda olmaqla onların ailələrinin mülkiyyətinə 1,93 ha torpaq sahəsi, doğma qardaşları Rəşidov Mehrab Faiq oğlunun və Rəşidov Həkim Faiq oğlunun hər birinin mülkiyyətinə 0,32 ha torpaq sahəsi ayrılmış, hər bir torpaq sahəsi ilə bağlı müvafiq olaraq JN-449, JN- 450 və JN-451 №-li “Torpağa mülkiyyət hüququna dair Dövlət Aktı” verilmişdir. Qardaşları özlərinə məxsus torpaq sahəsindən istifadə etmədiklərinə görə, onlarla şifahi razılaşmaya əsasən, bötövlükdə ailə üzvlərinə məxsus olan torpaq sahəsinin 1.26 ha hissəsində hər il buğda məhsulu əkir, həmin
4 sahədən orta hesabla 40-50 sentner məhsul yığmışdır. 2013-cü ilin payız fəslində, əvvəlki illərdə olduğu kimi, pay torpaq sahəsinə buğda məhsulu əkmişdir. Belə ki, dövlət tərəfindən taxıl məhsulu əkmək üçün sahibkarlara verilən yardımdan o da yararlanmış, plastik kart vasitəsi ilə 100 (yüz) manat yardım almışdır. Sahibkarlar üçün verilən 100 manatdan əlavə, öz vəsaiti hesabına 1.26 ha pay torpaq sahəsinə şumlama, malalama işləri aparmış, toxum alaraq taxıl məhsulu əkdirmiş, əkin sahəsinə alağa qarşı dərman, məhsuldarlığın artırılması üçün gübrə səpdirmişdir. Taxıl məhsulu əkmək üçün pay torpaq sahəsinə 100 manatdan əlavə 400 manat pul xərcləmişdir. Yaz ayları yağmurlu keçdiyindən məhsuldarlıq bol olmuş, təxminən 40-50 sentner taxıl yığımının mümkünlüyü müəyyən olunmuşdur. Lakin bir neçə dəfə Bığır kənd sakini Hacıyev Fizuli Abdulla oğluna məxsus iribuynuzlu mal-qara sahibi tərəfindən nəzarətsiz buraxılmış, onun əkin sahəsinə girmiş, taxıla ziyan vurmuşdur. Dəfələrlə nəzarətsiz qalmış mal-qarası tərəfindən onun əkin sahəsinə ziyan vurulduğu barədə Fizuliyə xəbərdarlıq etmiş, ona təklif etmişdir ki, mal-qarasını kəndlərinin camaatı kimi, ümumi sürü ilə birlikdə çoban nəzarəti altında otarsın. Lakin, Fizuli Hacıyev onun bu sözlərinə məhəl qoymamışdır. Cavabdehə məxsus mal-qaranın nəzarətsiz buraxıldığından müntəzəm olaraq taxıl sahəsinə ziyan vurulması barədə dəfələrlə Göyçay RİHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyinə müraciət etməsinə baxmayaraq, vaxtaşırı ziyan vurulmasının qarşısının alınmasına nail ola bilməmişdir. Nümayəndəlikdən bildirilib ki, mal-qara sahibi heyvanların qaçıb-getdiyini, nəzarətsiz qalaraq ziyan vurduğunu bildirmişdir. Sonuncu dəfə 01,06.2014-cü il tarixdə bol məhsul vermiş taxıl sahəsində biçinə cəmi bir neçə gün qalmış Bığır kənd sakini Şamilov Nazir Şamil oğlu ilə birlikdə sonuncuya məxsus avtomaşınla Göyçaydan qayıdarkən taxıl sahəsinə baş çəkmək istəmişdir. Sahəyə gəldikdə, 10 baş iribuynuzlu mal-qaranı taxıl sahəsindən çıxarmış, malların arxasınca getmiş ki, görsün kimin malları onun taxılını məhv edib. Nəticədə həmin mallar cavabdeh Fizuli Hacıyevin evinin darvazası qarşısında dayanmışlar. Ev sahiblərini çağırdıqda, cavabdehin arvadı və bacısı darvazaya gəlmiş, malların onlara məxsus olduğunu təsdiqləmişlər. Cavabdeh F.Hacıyev evdə olmadığından, mal-qaranı onun həyat yoldaşına təhvil verərək, taxıl sahəsinin məhv edildiyini bildirmişdir. Bundan sonra ona vurulmuş ziyanın ödənilməsini Fizulidən tələb etmişdir. Lakin, F.Hacıyev ziyanı ödəməkdən imtina etmiş, onda heç bir təqsirin olmadığını, mal-qaranın təqsirkar olduqunu bildirmişdir. Bu hadisədən bir az sonra F.Hacıyev Rusiyaya çıxıb getmişdir. Daha sonra taxıl sahəsinin hansı hissəsinin salamat qaldığını yoxlamaq üçün sahəyə gəlmiş, bütün sahəni gəzdikdən sonra müəyyən etmişdir ki, bütün taxıl məhv edilmişdir. Bu səbəblərdən taxıl sahəsinin Fizuli Hacıyevə məxsus mal-qara tərəfindən məhv edildiyi barədə şikayət ərizəsi ilə Göyçay RPŞ-nin Bığır kəndi üzrə sahə müvəkkilinə, Göyçay RİHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə Nümayəndəliyinə, Bığır kənd Bələdiyyəsinə müraciət etmişdir. Lakin, bu orqanlar tərəfindən sahəyə baxış keçirilməmiş, bütün sahədə taxılın məhv edildiyi barədə akt tərtib edilməmişdir. Bığır kənd Bələdiyyəsi tərəfindən F.Hacıyevə məxsus mal-qaranın onun taxıl sahəsində məhsulun tamamilə məhv edildiyi barədə onun müraciətinə ümumiyyətlə heç bir reaksiya verilməmiş, ərizəsi cavabsız qalmışdır. Bundan əlavə, taxılın məhv edilməsilə əlaqədar onun ərizəsi ilə bağlı Göyçay RİHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə Nümayəndəliyin 17.06.2014-cü il tarixli 02 nömrəli məktubuna əsasən cavabdehin, ailəsi ilə söhbətlər aparılmış, cavabdehin ailəsi isə malların qaçıb-getdiyini, buna qörə də kənar səxslərin taxıl sahəsinə malların ziyan vurduqlarından xəbərsiz olduqlarını bildirmişlər. Birinci instansiya məhkəməsi isə maddi hüquq normasının həm bu, həm də vurulmuş ziyanın ödənilməsilə bağlı digər müddəalarını nəzərə almamış, işin faktiki hallarını düzgün qiymətləndirməmiş, eyni zamanda prosessual qanunvericiliyin tələblərini də pozaraq, qanunsuz qətnamə çıxarmışdır. Göyçay Rayon Məhkəməsi iş üzrə maraqlı olmayan şəxsin - N.Şamilovun məhkəmədə bildirdiklərini nəzərə almamış, həmçinin iş materiallarında olan Göyçay RİHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə Nümayəndəliyinin 17.06.2014-cü il tarixli 02 nömrəli məktubunda göstərilənləri diqqətsiz qoymuşdur. Həmçinin, hazırki işin nəticəsilə bağlı heç bir marağı olmayan əsl şahid N.Şamilovun məhkəmə iclasında bildirdikləri sözügedən qətnamədə təhrif olunmuş şəkildə qeyd edilmişdir: sahədən çıxarıldıqdan sonra mal-qaranın həqiqətən cavabdehin həyəti tərəfə
5 getdiyini, cavabdehin ailə üzvlərinin malların özlərinə məxsus olduqlarını təsdiqlədiklərini, şahidi onun kim olduğu sorğu-sualına tutduqlarını N.Şamilov məhkəməyə bildirsə də, məhkəmə bunları nəzərə almamış, qətnamədə isə göstərmişdir ki, mal-qaranın cavabdehin qapısına getdiyini guya N.Şamilova o demişdir. Bunlar azmış kimi, birinci instansiya məhkəməsi hazırki işin öz xeyirlərinə həll olunmasında bilavasitə maraqlı olan şəxslərin-cavabdehin və məhkəmənin təşəbbüsü ilə şahid qismində dindirilən cavabdehin arvadı Nəsibə Hacıyevanın izahatlarını əsas gətirərək, tamamilə yanlış olaraq onun taxıl sahəsinin cavabdehə məxsus mal-qara tərəfindən məhv edildiyinin sübuta yetirilmədiyi qənaətinə gəlmişdir. Halbuki, məhkəməyə verdiyi izahatlardan, təqdim etdiyi sənədlərdən də görünür ki, taxıl sahəsinə dəymiş ziyanla bağlı səlahiyyətli orqanlara müraciət etmiş, taxıl məhsulunun məhvi ilə, ona dəymiş ziyanla əlaqədar akt tərtib edilməsini tələb etmişdir. İddiаçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu Göyçay Rayon Məhkəməsinin 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)-1148/2014 nömrəli qətnaməsinin ləğv edilməsini, iddia tələblərinin tam təmin edilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etmişdir.
Məhkəmə kollegiyаsının iclаsındа аpellyаsiyа şikаyəti verən iddiаçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu аpellyаsiyа şikаyətini müdаfiə edərək apellyasiya şikayətinin məzmununa uyğun izahat verərək onun təmin edilməsini, Göyçay Rayon Məhkəməsinin 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)-1148/2014 nömrəli qətnaməsinin ləğv edilməsini, iddia tələblərinin tam təmin edilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etdi. Cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğluna və iddiaçının nümаyəndəsi Mustafayev İlqar Seyfulla oğluna məhkəmə iclasının vaxtı və yeri barədə lazımi qaydada xəbərdar olunmalarına baxmayaraq məhkəmə kollegiyasının iclasına gəlməmişlər. Məhkəmə kollegiyası Azərbaycan Respublikası MPM-nin 376.2-ci maddəsinə əsasən işə onların iştirakı olmadan baxılmasını mümkün hesab etmişdir.
Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Prosessuаl Məcəlləsinin 372.1-ci mаddəsinə əsаsən аpellyаsiyа instаnsiyаsı məhkəməsi tаm hüquqlu məhkəmə kimi işə, işdə olаn və əlаvə təqdim olunmuş sübutlаr əsаsındа mаhiyyəti üzrə bаxır. Mülki Prosessuаl Məcəllənin 372.6-cı mаddəsinə əsаsən аpellyаsiyа instаnsiyаsı məhkəməsi birinci instаnsiyа məhkəməsinin qətnаməsinin əsаslılığını onun bаrəsində аçıq və dolаyısı ilə mübаhisə edilən hissəsi üzrə, şikаyət qərаrın ləğv edilməsinə yönəldikdə və yа аpellyаsiyа şikаyətində və onа etirаzlаrdа ifаdə olunmuş dəlillərə əsаsən mübаhisənin predmeti bölünməz olduqdа isə tаm yoxlаyır. Mülki Prosessuаl Məcəllənin 372.7-ci maddəsinə əsasən аpellyasiya instansiyası məhkəməsi şikayətin dəlillərindən asılı olmayaraq məhkəmənin maddi və prosessual hüquq normalarına riayət etməsini yoxlayır.
Məhkəmə iclasında iddiaçının təşəbbüsü ilə şаhid qismində dindirilən Şamilov Nazir Şamil oğlu ifаdəsində göstərdi ki, iddiaçı Sahil Rəşidovu və cavabdeh Fizuli Hacıyevi tanıyır. Atasına məxsus «Oka» markalı avtomobili o, idarə edir. Arabir iddiaçının xahişi ilə, iddiaçının buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə idarə etdiyi avtomobillə aparır. 01 iyun 2014-cü il tarixdə iddiaçı ilə birlikdə iddiaçının buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə baxmağa getmişlər. Taxıl sahəsində iribuynuzlu heyvanlar görmüşlər. İddiaçı iribuynuzlu heyvanı taxıl sahəsindən çıxarıb kənddə aparmış, o, isə idarə etdiyi avtomobillə kənddə gəlmişdir. İddiaçı Sahil Rəşidov ona taxıl əkdiyi torpaq sahəsindən çıxardığı mal-qaranın cavadeh Fizuli Hacıyevin həyətinə tərəf getdiklərini demişdir. İddiaçı əlavə olaraq ona, cavabdehin arvadına və bacısına təsərrüfatlarında olan mal-qaranın taxıl əkdiyi torpaq sahəsindən çıxardığını, gələcəkdə mal-qaranın taxıl əkdiyi torpaq sahəsinə girməsinin qarşısını almağı tələb etdiyini demişdir.
6 Məhkəmənin təşəbbüsü ilə məhkəmə iclasında şahid qismində dindirilən Qurbanov Elgünəş Ağabala oğlu ifаdəsində göstərdi ki, o, Göyçay rayon İHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi nümayəndəsinin müavini vəzifəsində işləyir. 01 iyun 2014-cü il tarixdə iddiaçı mobil telefonla ona zəng vurub, iri buynuzlu mal-qaranın onun taxıl əkdiyi torpaq sahəsinə girdiyini demişdir. O, iddiaçıya Bığır kənd inzibati ərazi nümayəndəsinə müraciət etməyi bildirmişdir. İstər iddiaçının, istərsə də cavabdehin icra nümayəndəliyinə gəlməsini görməmiş və cavabdehin təsərrüfatında olan iri buynuzlu heyvanlarının iddiaçının taxıl sahəsinə girməsindən məlumatı olmamışdır. İcra nümayəndəsinin Bığır kənd sakini Rəşidov Sahil Faiq oğluna ünvanladığı məktubun məzmunu ilə tanış olmadan, icra nümayəndəsi Ş.Behbudovun təklifi ilə imzalamışdır. Həqiqətəndə əvvəllər taxıl yetişənədək, taxıl sahələrinə bəzi kənd sakinlərinin iri buynuzlu mal-qarasının girməsi faktı olmuşdur. Son vaxtlar kənd sakinləri iri buynuzlu mal-qarasını naxırçıya təhvil verir. İcra nümayəndəsi Ş.Behbudov məzuniyyətdə olduğu üçün məhkəmə iclasına gələ bilməmişdir. Məhkəmənin təşəbbüsü ilə məhkəmə iclasında şahid qismində dindirilən Hacıyeva Nəsibə Məhbud qızı ifаdəsində göstərdi ki, cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlu onun həyat yoldaşıdır. İribuynuzlu heyvanları naxıra sürürlər. 01 iyun 2014-cü il tarixdən əvvəl və sonra iddiaçı onların həyətinə təsərrüfatlarında olan iribuynuzlu heyvanları gətirib, ona təhvil verməmişdir. İddiaçını tanımır. İstər o, istərsə də əri cavabdeh Fizuli Hacıyev Bığır Bələdiyyəsinə və Göyçay rayon İHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi nümayəndəliyinə təsərrüfatlarında mal-qaranın taxıl əkilən torpaq sahələrinə girmələri ilə əlaqədar dəvət olunmamış və onlara xəbərdarlıq edilməmişdir. İş materiallarında olan və məhkəmə iclasında tədqiq edilən torpаğа mülkiyyət hüququnа dаir JN-449 sаylı, 40803018 kod №-li dövlət аktının surətindən görünür ki, Göyçаy rаyon Aqrаr İslаhаtı Komissiyаsının 15 dekabr 1998-ci il tаrixli 45 sаylı qərаrı ilə Göyçay rayon Bığır kəndində Rəşidov Faiq Sədulla oğluna, Rəşidova Solmaz Murad qızınа, Rəşidov Mansur Faiq oğluna, Rəşidov Sahil Faiq oğluna, Rəşidova Mehriban Nəriman qızına və Rəşidova Aysel Mansur qızına cizgidə göstərilən sərhəd dаxilində 1,93 hа pay torpаq sаhəsi аyrılmışdır.
İş materiallarında olan və məhkəmə iclasında tədqiq edilən torpаğа mülkiyyət hüququnа dаir JN-450 sаylı, 40803018 kod №-li dövlət аktının surətindən görünür ki, Göyçаy rаyon Aqrаr İslаhаtı Komissiyаsının 15 dekabr 1998-ci il tаrixli 45 sаylı qərаrı ilə Göyçay rayon Bığır kəndində Rəşidov Mehrab Faiq oğluna cizgidə göstərilən sərhəd dаxilində 0,32 hа pay torpаq sаhəsi аyrılmışdır. İş materiallarında olan və məhkəmə iclasında tədqiq edilən torpаğа mülkiyyət hüququnа dаir JN-451 sаylı, 40803018 kod №-li dövlət аktının surətindən görünür ki, Göyçаy rаyon Aqrаr Islаhаtı Komissiyаsının 15 dekabr 1998-ci il tаrixli 45 sаylı qərаrı ilə Göyçay rayon Bığır kəndində Rəşidov Həkim Faiq oğluna cizgidə göstərilən sərhəd dаxilində 0,32 hа pay torpаq sаhəsi аyrılmışdır. İş materiallarında olan və məhkəmə iclasında tədqiq edilən Göyçay rayon Bığır Bələdiyyəsinin 25 avqust 2014-cü il tarixli 130 saylı məktubundan görünür ki, Göyçay rayonu Bığır kəndində islahat zamanı Rəşidov Sahil Faiq oğlunun anası və qardaşlarına JN 450, 451, 449 saylı dövlət aktlarına əsasən onlara 1.26 ha torpaq sahəsi verilmişdir. Sahil Rəşidov tərəfindən həmin torrpaq sahəsi hər il əkilir və hər hektarına 20-25 sentner məhsul götürülür. İş materiallarında olan və məhkəmə iclasında tədqiq edilən Göyçay rayon Bığır Bələdiyyəsinin rəyindən görünür ki, Rəşidov Sahil Faiq oğlu kənddə aqrar islahat aparılan zaman onlara ailələri ilə birlikdə 1.26 ha pay torpaq sahəsi verilmişdir. Sahil Rəşidov tərəfindən həmin torpaq sahəsində hər il taxıl əkini aparılır və kəndin ümumi məhsuldarlığına uyğun olaraq məhsul götürür. 2013-2014-cü ildə Sahil Rəşidov həmin sahədə buğda məhsulu əkmişdir. Taxıl sahəsi kəndin yaşayış sahəsindən uzaq olduğu üçün bütün gün sahəni qorumaq çətindir. Bələdiyyə sədri və ərazi nümayəndəsi tərəfindən taxıl müvsümündə kənddə böyük təbliğat işləri aparılır və mal-qaranın naxıra sürülməsi tələb olunur. Buna baxmayaraq bəzi səhlənkar kənd sakinləri iribuynuzlu heyvanlarını naxıra sürmür və nəticədə iribuynuzlu heyvanlar taxıl sahələrinə ziyan vururlar. İş materiallarında olan və məhkəmə iclasında tədqiq edilən 17 iyun 2014-cü il tarixli 02 saylı məktubun məzmunundan görünür ki, iddiaçı Sahil Rəşidov Göyçay rayon İHB-nın Bığır kənd inzibati
7 ərazi nümayəndəliyinə ərizə ilə müraciət edərək, ümumi-birgə mülkiyyətlərində olan taxıl əkdiyi torpaq sahəsinə kənd sakini Fizuli Hacıyevin təsərrüfatında olan iri buynuzlu mal-qaranın girdiyini, ona ziyan vurduğunu və bu səbəbdən Fizuli Hacıyevin və ailə üzvlərinin nümayəndəliyə dəvət edilərək, iri buynuzlu heyvanlarının taxıl sahəsinə buraxılmaması barədə söhbət aparılmasını xahiş etmişdir. İddiaçının ərizəsinə əsasən Fizuli Hacıyevin ailəsinə mal-qaranı nəzarətsiz buraxmamaları barədə söhbət aparılmış, Fizuli Hacıyevin arvadı mal-qaranın naxırdan qaçıb getdiyindən xəbərsiz olduğunu demişdir. Həmin vaxtlar Fizuli Hacıyev işləmək üçün Rusiya Federasiyasına getmişdir. İş materiallarında olan və məhkəmə iclasında tədqiq edilən Azərbaycan Respublikası Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsinin Göyçay rayon Şöbəsinin arayışından görünür ki, Rəşidov Faiq Sədulla oğluna və 6 nəfər ailə üzvünün mülkiyyətinə JN 449 saylı Dövlət Aktı ilə 1.93 ha pay torpağı ayrılmış, dövlət aktında Rəşidov Sahil Faiq oğlunun adı, soyadı və ata adı olmamış, sonradan dövlət aktında düzəliş edilərək, Rəşidov Sahil Faiq oğlu yazılmışdır. İş materiallarına əlavə edilmiş Şəki ərazi kənd təsərrüfatı idarəsinin 178 nömrəli, 30 dekabr 2014-cü il tarixli məktubu ilə Şəki Apellyasiya Məhkəməsinə göndərilmiş hesablaşma cədvəlindən görünür ki, 1,26 hektar torpaq sahəsində buğda məhsulunun yetişdirilməsi üçün xərclər 708, 52 manat, satışdan daxil olan gəlir 834 manat, mənfəət isə 125,48 manat olur. Məhkəmə kollegiyаsı iddiaçını dinləyib, аpellyаsiyа şikаyətinin dəlillərini iş üzrə toplаnmış sübutlаrlа əlаqəli şəkildə tədqiq edərək hesab edir ki, aşağıda qeyd edilənlərə əsasən apellyasiya şikayəti qismən təmin edilməlidir. İş materialları və işin faktiki halları ilə müəyyən edilir ki, iddiaçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğluna qarşı «maddi və mənəvi zərərin ödənilməsi» tələbinə dair iddia ərizəsi ilə Göyçay Rayon Məhkəməsinə müraciət edərək, cаvаbdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlunun qanunsuz hərəkətləri nəticəsində ona vurulmuş 500 (beş yüz) manat məhv edilmiş taxıl məhsuluna çəkilmiş xərc üçün maddi zərərin, 1500 (min beş yüz) manat əldən çıxmış faydanın, 150 (yüz əlli) manat hüquqi yardım üçün ödənilmiş məbləğin, 30 (otuz) manat ödənilmiş dövlət rüsumunun, 2500 (iki min beş yüz) manat mənəvi zərərin cəmi 4680 (dörd min altı yüz səksən) manat məbləğində pulun cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlundan tutularaq, onun xeyrinə ödənilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etmişdir. Göyçay Rayon Məhkəməsinin (hakim Elxan Babayev) 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)- 1148/2014 nömrəli qətnaməsi ilə iddia tələbi əsassız hesab edilərək rədd edilmişdir. İddiаçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu qətnamədən apellyasiya şikayəti verərək Göyçay Rayon Məhkəməsinin 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)-1148/2014 nömrəli qətnaməsinin ləğv edilməsini, iddia tələblərinin tam təmin edilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiş etmişdir. Birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən maddi və prosessual hüquq normalarının pozulması və düzgün tətbiq edilməməsi barədə apellyasiya şikayətinin dəlilləri ilə qismən razılaşan məhkəmə kollegiyası qeyd edir ki, hər bir hüquq pozuntusu sosial mənada ictimai münasibətlərə mənfi təsir göstərdiyindən zərər (ziyan) törədir. Bu baxımdan zərər sosial və hüquqi aspektlərə malikdir. Zərər yetirmə şəxsin və yaxud təşkilatın subyektiv hüququnu pozur. Bununla yanaşı mülki hüquqda zərər ona görə sosial məna kəsb edir ki, subyektiv hüququn pozulması müəyyən edilmiş və qanunla qorunan obyektiv hüquqların pozulması ilə müşayiət olunur.
Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Məcəllənin zərərin əvəzinin ödənilməsini müəyyən edən 21-ci mаddəsinə görə hüququ pozulmuş şəxs pozulmuş hüququnun bərpası üçün çəkdiyi xərcləri, əmlakından məhrum olması ilə əlaqədar və ya hüququ pozulmasaydı, əmlakı zədələnməsəydi, onun adi mülki dövrüyyə şəraitində əldə edəcəyi gəlirlərin əvəzini tələb edə bilər.
Zərər dedikdə, hüququ pozulmuş şəxsin pozulmuş hüqüqu bərpа etmək üçün çəkdiyi və yа çəkməli olduğu xərclər, əmlаkındаn məhrum olmаsı və yа əmlаkının zədələnməsi (reаl zərər), hаbelə hüququ pozulmаsаydı, həmin şəxsin аdi mülki dövriyyə şərаitində əldə edəcəyi gəlirlər (əldən çıxmış fаydа) bаşа düşülür.
8 “Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Məcəlləsinin 21 və 23-cü mаddələrinin şərh edilməsinə dаir” Azərbаycаn Respublikаsı Konstitusiyа Məhkəməsinin 31 mаy 2002-ci il tаrixli qərаrının nəticəvi hissəsinin 1-ci bəndində göstərilir ki, Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Məcəlləsinin 21-ci mаddəsinin müddəаlаrı yаlnız reаl zərərin, hаbelə əldən çıxmış fаydаnın ödənilməsini nəzərdə tutur. Mülki Məcəllənin 1096.1-ci maddəsinin tələbinə görə, mülki hüquq pozuntusu (delikt) hüquqla və ya qanunla müdafiə edilən başqa şəxsə (zərərçəkənə) birbaşa ziyan və ya zərər vurulmasına gətirib çıxaran təqsirli, hüquqa zidd (mülki qanunvericiliyin normalarını pozan) əməldir (hərəkət və ya hərəkətsizlikdir). Mülki Məcəllənin 1096.2-ci maddəsinin tələbinə görə, delikt törətmiş şəxs mülki hüquq məsuliyyəti daşıyır. Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Prosessuаl Məcəllənin 76.1 və 76.2-ci maddələrinə əsasən tərəflərin tələb və etirazlarını əsaslandıran halların və işi düzgün həll etmək üçün əhəmiyyəti olan başqa halların mövcud olduğunu və ya olmadığını məhkəmə müəyyən edərkən bu Məcəllədə və başqa qanunlarda müəyyən olunmuş qaydada əldə etdiyi məlumatlar sübutlar hesab olunur. Bu məlumatlar yazılı və maddi sübutlarla, ekspertlərin rəyləri ilə, yerində müayinə keçirməklə, səs və video yazıları ilə, şahidlərin ifadələri ilə, işdə iştirak edən şəxslərin izahatları ilə müəyyən edilir. İş materiallarında olan torpаğа mülkiyyət hüququnа dаir JN-449 sаylı, 40803018 kod №-li JN-451 sаylı, 40803018 kod №-li və JN-450 sаylı, 40803018 kod №-li dövlət аktlarının surəti ilə müəyən edilir ki, Göyçаy rаyon Aqrаr İslаhаtı Komissiyаsının 15 dekabr 1998-ci il tаrixli 45 sаylı qərаrı ilə iddiaçının və ailə üzvülərinin mülkiyyətinə 1.26 ha torpaq sahəsi verilmişdir. Göyçay rayon Bığır Bələdiyyəsinin 25 avqust 2014-cü il tarixli 130 saylı məktubundan məlum olur ki, Göyçay rayonu Bığır kəndində islahat zamanı Rəşidov Sahil Faiq oğlunun anası və qardaşlarına JN 450, 451, 449 saylı dövlət aktlarına əsasən onlara 1.26 ha torpaq sahəsi verilmişdir. Sahil Rəşidov tərəfindən həmin torrpaq sahəsi hər il əkilir və hər hektarına 20-25 sentner məhsul götürülür. Göyçay rayon Bığır Bələdiyyəsinin rəyindən aydın olur ki, Rəşidov Sahil Faiq oğlu kənddə aqrar islahat aparılan zaman onlara ailələri ilə birlikdə 1.26 ha pay torpaq sahəsi verilmişdir. Sahil Rəşidov tərəfindən həmin torpaq sahəsində hər il taxıl əkini aparılır və kəndin ümumi məhsuldarlığına uyğun olaraq məhsul götürür. 2013-2014-cü ildə Sahil Rəşidov həmin sahədə buğda məhsulu əkmişdir. Taxıl sahəsi kəndin yaşayış sahəsindən uzaq olduğu üçün bütün gün sahəni qorumaq çətindir. Bələdiyyə sədri və ərazi nümayəndəsi tərəfindən taxıl mövsümündə kənddə böyük təbliğat işləri aparılır və mal-qaranın naxıra sürülməsi tələb olunur. Buna baxmayaraq bəzi səhlənkar kənd sakinləri iribuynuzlu heyvanlarını naxıra sürmür və nəticədə iribuynuzlu heyvanlar taxıl sahələrinə ziyan vururlar. İşdə olan 17 iyun 2014-cü il tarixli 02 saylı məktubun məzmunundan görünür ki, iddiaçı Sahil Rəşidov Göyçay rayon İHB-nın Bığır kənd inzibati ərazi nümayəndəliyinə ərizə ilə müraciət edərək, ümumi-birgə mülkiyyətlərində olan taxıl əkdiyi torpaq sahəsinə kənd sakini Fizuli Hacıyevin təsərrüfatında olan iri buynuzlu mal-qaranın girdiyini, ona ziyan vurduğunu və bu səbəbdən Fizuli Hacıyevin və ailə üzvlərinin nümayəndəliyə dəvət edilərək, iri buynuzlu heyvanlarının taxıl sahəsinə buraxılmaması barədə söhbət aparılmasını xahiş etmişdir. İddiaçının ərizəsinə əsasən Fizuli Hacıyevin ailəsinə mal- qaranı nəzarətsiz buraxmamaları barədə söhbət aparılmış, Fizuli Hacıyevin arvadı mal-qaranın naxırdan qaçıb getdiyindən xəbərsiz olduğunu demişdir. Həmin vaxtlar Fizuli Hacıyev işləmək üçün Rusiya Federasiyasına getmişdir. Birinci instansiya məhkəməsi tərəfindən şahid qismində dindirilmiş Şamilov Nazir Şamil oğlunun ifadəsindən məlum olur ki, o, hərdən atasına məxsus «Oka» markalı avtomobillə iddiaçını sonuncunun buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə aparmışdır. 01 iyun 2014-cü il tarixdə iddiaçı ilə birlikdə iddiaçının buğda məhsulu əkdiyi pay torpaq sahəsinə baxmağa getmişlər. Taxıl sahəsində iribuynuzlu heyvanlar görmüşlər. İddiaçı iribuynuzlu heyvanı taxıl sahəsindən çıxarıb kənddə aparmış, o, isə idarə etdiyi avtomobillə kənddə gəlmişdir. İddiaçı Sahil Rəşidov ona taxıl əkdiyi torpaq sahəsindən çıxardığı mal-qaranın cavadeh Fizuli Hacıyevin həyətinə tərəf getdiklərini demişdir. İddiaçı əlavə olaraq ona, cavabdehin arvadına və bacısına təsərrüfatlarında
9 olan mal-qaranın taxıl əkdiyi torpaq sahəsindən çıxardığını, gələcəkdə mal-qaranın taxıl əkdiyi torpaq sahəsinə girməsinin qarşısını almağı tələb etdiyini demişdir. Beləliklə iddiaçının və ailə üzvülərinin mülkiyyətində 1.26 hektar torpaq sahəsinin olması, onun həmin torpaq sahəsində buğda məhsulu əkib becərməsi, cavabdehin mal-qarasının iddiaçıya məxsus taxıl sahəsinə girib taxıl sahəsini məhv etməsi, iddiaçının oradan məhsul əldə edə bilməməsi işdə olan sübutlarla tam təsdiq edilir. Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Prosessuаl Məcəllənin 9.1-ci və 9.3-cü mаddələrinə əsаsən ədalət mühakiməsi çəkişmə, tərəflərin bərabərliyi və faktlar əsasında həyata keçirilir. Hakim bütün hallarda prosesin çəkişmə prinsipini təmin etməli, öz qərarını yalnız tərəflərin çəkişmə prinsipinə əsasən müzakirə etdiyi dəlillərlə, onların verdiyi izahatlarla, sənədlərlə əsaslandırmalıdır. Mülki Prosessuаl Məcəllənin 14.2-ci mаddəsinin tələbinə görə məhkəmə yаlnız tərəflərin təqdim etdikləri sübutlаrı аrаşdırmаlı və onlаrdаn istifаdə etməlidir. Mülki Prosessuаl Məcəllənin 77.1-ci mаddəsinə görə hər bir tərəf öz tələblərinin və etirаzlаrının əsаsı kimi istinаd etdiyi hаllаrı sübut etməlidir. Mülki Prosessuаl Məcəllənin 88-ci mаddəsinə əsаsən məhkəmə sübutlаrа obyektiv, qərəzsiz, hərtərəfli və tаm bаxdıqdаn sonrа həmin sübutlаrа tətbiq edilməli hüquq normаlаrınа müvаfiq olаrаq qiymət verir. Heç bir sübutun məhkəmə üçün qаbаqcаdаn müəyyən edilmiş qüvvəsi yoxdur. «Mаhmudov Rusiyа Federаsiyаsınа qаrşı» iş üzrə 26 iyul 2007-ci il tаrixli qərаrındа İnsаn Hаqlаrı üzrə Avropа Məhkəməsi qeyd etmişdir ki, Konvensiyа аrаşdırmаlаrındа sübutlаrı qiymətləndirərkən, bir qаydа olаrаq sübut etmək yükü təkzib edənin deyil, iddiа edənin üzərinə düşür (аffirmаnti, non negаnti insumbit probаtion) prinsipi rəhbər tutulur. Sübut kifаyət qədər güclü, аydın və bir-birinə uyğun qənаətlərin həm mövcudluğundаn, həmçinin təkzib olunmаz oxşаr fаkt ehtimаllаrındаn irəli gəlir. «Qаvаzov Bolqаrıstаnа qаrşı» iş üzrə 06 mаrt 2008-ci il tаrixli qərаrındа Avropа Məhkəməsi qeyd etmişdir ki, sübutlаr qiymətləndirilərkən, bir qаydа olаrаq əsаslı şübhədən kənаr stаndаrtlаr tətbiq olunur. Məhkəmə kollegiyası məhkəmə iclаsındа tədqiq olunаn sübutlаra obyektiv, qərəzsiz, hərtərəfli və tam baxdıqdan sonra həmin sübutları tətbiq edilməli hüquq normalarına müvafiq qiymətləndirməklə hesab edir ki, birinci instansiya məhkəməsi məhkəmənin gəldiyi nəticə üçün mühüm əhəmiyyəti olan bütün faktiki halları aydınlaşdırsa da , müəyyən edilmiş faktlardan tərəflərin qarşılıqlı münasibətləri üzrə düzgün nəticəyə gəlməmiş, mаddi və yа prosessuаl hüquq normаlаrının tətbiqində səhvə yol vermiş, işdə olan sübutlara düzgün hüquqi qiymət verməmiş, bu sübutları qəbul etməməsinin səbəbini əsaslandırmamış, qanunsuz və əsassız olaraq iddiaçının iddia tələbini əsaslandıran sübut təqdim etməməsi əsası ilə iddia tələbini rədd etmişdir. Azərbaycan Respublikası Mülki Prosessuаl Məcəllənin 385.1.1 və 385.1.4-cü mаddələrinin tələbinə görə mаddi və yа prosessuаl hüquq normаlаrının pozulmаsı və yа düzgün tətbiq edilməməsi, birinci instansiya məhkəməsinin qətnamədə göstərilmiş nəticələrinin işin hallarına uyğun gəlməməsi birinci instansiya məhkəməsinin qətnaməsinin ləğv olunması üçün əsasdır. Həmin Məcəllənin 386-cı və 387.1-ci mаddələrinə əsаsən mаddi hüquq normаlаrı o hаldа pozulmuş və yа düzgün tətbiq olunmаmış hesаb edilir ki, birinci instаnsiyа məhkəməsi hüququn tətbiq edilməsində səhv burаxsın, tətbiq edilməli olаn qаnunu və yа digər normаtiv hüququ аktı tətbiq etməsin, yаxud qаnunu səhv təfsir etsin. Prosessuаl hüquq normаlаrının pozulmаsı və yа düzgün tətbiq edilməməsi qətnаmənin ləğv edilməsinə yаlnız o hаldа əsаs olur ki, bu düzgün olmаyаn qətnаmənin qəbul edilməsinə səbəb olur. Həmin Məcəllənin 390-cı maddəsinə görə məhkəmənin qətnamədə göstərdiyi dəlillərin işin hallarına uyğun olmaması o halda hesab edilir ki, məhkəmə müəyyən edilmiş faktlardan tərəflərin qarşılıqlı münasibətləri üzrə səhv nəticəyə gəlmiş olur. Azərbaycan Respublikası Mülki Prosessual Məcəlləsinin 384.0.2-ci mаddəsinə əsаsən аpellyаsiyа instаnsiyа məhkəməsi qətnaməni tamamilə və ya qismən ləğv edə bilər və birinci
10 instansiya məhkəməsində müəyyən edilmiş hallar və ya əlavə təqdim olunmuş sübutlar əsasında yeni qətnamə qəbul edə bilər. Məhkəmə kollegiyası məhkəmə iclаsındа tədqiq olunаn sübutlаrı yuxаrıdа şərh olunаn mаddi və prosessuаl hüquq normаlаrı ilə əlаqəli şəkildə məcmu hаldа qiymətləndirərək bu nəticəyə gəlir ki, Göyçay Rаyon Məhkəməsi tərəfindən işə baxılarkən prosessuаl hüquq normalarının tələbləri pozulduğundаn və maddi hüquq normaları düzgün tətbiq edilmədiyindən, habelə birinci instansiya məhkəməsinin qətnamədə göstərilmiş nəticələri işin hallarına uyğun gəlmədiyindən iş üzrə Göyçay Rayon Məhkəməsinin 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)-1148/2014 nömrəli qətnаməsi ləğv edilməli, yeni qətnаmə qəbul edilməlidir. Məhkəmə kollegiyası iddia tələblərinin əsaslılığını müzakirə edərək hesab edir ki, iddia qismən təmin edilməlidir. Belə ki, Azərbаycаn Respublikаsı Konstitusiyanın 60-cı maddəsi hər kəsin hüquq və azadlıqlarının məhkəmədə müdafiəsinə təminat verir. Məhkəmə müdafiəsi hüququ əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları sırasında olmaqla eyni zamanda digər hüquq və azadlıqların təminatı kimi də qəbul olunur. Yalnız məhkəməyə müraciət etmək hüququ ilə kifayətlənməyərək, bu hüquq həmçinin pozulmuş hüquq və azadlıqları qanunvericilikdə nizamlanmış hədlər çərçivəsində səmərəli bərpa etmək iqtidarında olan ədalət mühakiməsini də nəzərdə tutur. “İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın 6-cı maddəsinin 1-ci bəndində hər kəsin onun mülki hüquq və vəzifələri müəyyən edilərkən qanun əsasında yaradılmış müstəqil və qərəzsiz məhkəmə vasitəsi ilə işinin ədalətli araşdırılması hüququna malik olması təsbit edilmişdir. Göstərilən Konstitusiya normalarından irəli gələn və onu inkişaf etdirən Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Prosessual Məcəlləsinin 4-cü mаddəsinə əsаsən bütün fiziki və hüquqi şəxslər özlərinin qanunla qorunan hüquq və azadlıqlarını, eləcə də maraqlarını qorumaq və təmin etmək məqsədi ilə qanunla müəyyən edilmiş qaydada məhkəmə müdafiəsindən istifadə etmək hüququna malikdirlər. İddiaçının və ailə üzvülərinin mülkiyyətində 1.26 hektar torpaq sahəsinin olması, onun həmin torpaq sahəsində buğda məhsulu əkib becərməsi, cavabdehin mal-qarasının iddiaçıya məxsus taxıl sahəsinə girib taxıl sahəsini məhv etməsi, iddiaçının oradan məhsul əldə edə bilməməsi işdə olan sübutlarla tam təsdiq edildiyindən məhkəmə kollegiyası hesab edir ki, vurulmuş real zərərin əvəzi cavabdehdən alınıb iddiaçıya verilməlidir. İş materiallarına əlavə edilmiş Şəki ərazi kənd təsərrüfatı idarəsinin hesablaşma cədvəlindən müəyyən edilir ki, suvarılan 1,26 hektar torpaq sahəsində buğda məhsulunun yetişdirilməsi üçün xərclər 708, 52 manat təşkil edir. Bu torpaq sahəsindən orta hesabla 30 sentner məhsul əldə edilə bilər və belə olan halda satışdan daxil olan gəlir 834 manat, mənfəət isə 125,48 manat olur. Məhkəmə kollegiyası iddiaçının 1,26 hektar torpaq sahəsində buğda məhsulu əkib becərməsinə 500 manat sərf etdiyini göstərməsini, bələdiyyənin məktubuna əsasən mübahisəli ərazidə hər hektardan 20-25 sentner məhsul əldə edilməsini, hesablaşma cədvəlinə əsasən 1 ton buğda məhsulunun dəyərinin 250 manat olmasını nəzərə alaraq bu nəticəyə gəlir ki, iddia tələbi qismən təmin edilməli, cavabdehdən buğda məhsulunun əkilməsinə çəkilən xərcə görə 500 manat, 1, 26 hektar torpaq sahəsindən 3 ton 20 kq məhsul əldə etmək mümkün olduğundan əldən çıxmış faydaya görə 755 manat alınıb iddiaçıya verilməlidir. Vurulmuş mənəvi zərərə görə isə cavabdehdən 100 manat alınıb iddiaçıya verilməlidir. Belə ki, mənəvi zərər adətən vətəndaşların şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının pozulması nəticəsində əmələ gəlir. Mənəvi zərər qeyri əmlak zərəri olmaqla iqtisadi məzmun və dəyər kəsb etməyən hüquq pozuntusudur. Belə zərər vətəndaşa anadangəlmə və ya qanun əsasında ona məxsus olan qeyri-maddi nemətlərə aid (şərəf, ləyaqət, işgüzar nüfuz, şəxsi ailə sirri, hərəkət etmək azadlığı, yaşayış yeri seçmə, ad hüququ, müəlliflik hüququ, sair şəxsi qeyri-əmlak hüquqlar və digər maddi nemətlər) hüquqlarını pozmaqla fiziki şəxsə mənəvi sarsıntı, iztirab verir.
11 Mənəvi zərər bilavasitə zərər vuran şəxsin hərəkətlərindən sonra zərər çəkmişin şüuruna təsir göstərməklə mənfi psixoloji reaksiyaya səbəb olur. Mənəvi zərər vətəndaşların hüquqlarının pozulmasının müstəqil nəticəsidir. O həm vurulmuş əmlak zərəri ilə birlikdə yaxud əmlak zərəri vurulmadığı hallarda kompensasiya edilir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumu Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 21 və 23-cü maddələrinin şərh edilməsinə dair 31 may 2002-ci il tarixli qərarında göstərmişdir ki, mənəvi zərər ödənilərkən mənəvi və fiziki iztirabların xarakteri və dərəcəsi, eləcə də cavabdehin təqsiri, əmlak vəziyyəti və s. vacib halların nəzərə alınması zəruridir və hər bir konkret halda belə zərərin ödənilməsi ilə bağlı xüsusatlar məhkəmənin mülahizəsinə görə müəyyən olunmalıdır. "Mənəvi zərərin ödənilməsi barədə qanunvericiliyin məhkəmələr tərəfindən tətbiqi təcrübəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 03 noyabr 2008-ci il tarixli qərında izah edilmişdir ki, Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin, “İnsan Hüquqlarının və Əsas Azadlıqların Müdafiəsi Haqqında Konvensiya”-nın müddəaları və Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin presedentləri baxımından “mənəvi zərər” anlayışı insanın anadangəlmə və ya qanun əsasında ona mənsub olan şəxsi qeyri-əmlak xarakterli hüquq və azadlıqlarının, habelə əmlak hüquqlarının pozulması nəticəsində mənəvi sarsıntı və iztirab keçirməsini ifadə edir. Zərərçəkən fiziki şəxsin mənəvi sarsıntı keçirməsi dedikdə ona qarşı törədilən qanunsuz hərəkətin və ya hərəkətsizliyin şüurunda müəyyən mənfi psixi reaksiyaya səbəb olması, iztirab keçirməsi dedikdə isə onun sağlamlığının pozulması nəticəsində fiziki əzab çəkməsi anlaşılır. Mənəvi zərərin ödənilməsi ilə əlaqədar qanunvericiliyin müddəaları nəzərə alınmaqla şəxsə mənəvi zərər vurulması onun yaxın qohumlarını və ya iş yerini itirməsi, fəal ictimai həyat tərzindən məhrum olması, şəxsi, ailə və tibbi sirlərinin açıqlanması, şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzunun ləkələnməsi, hər hansı başqa hüquqlarının müvəqqəti olaraq məhdudlaşdırılması və ya həmin hüquqlardan məhrum olması, sağlamlığına xəsarət yetirilməsi və sair hallarda özünü büruzə verə bilər. Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu sözügedən qərarında həmçinin izah etmişdir ki, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1097-ci maddəsinə müvafiq olaraq mənəvi zərərin ödənilməsi barədə iddia o hallarda təmin edilə bilər ki, iddiaçının fiziki və mənəvi sarsıntılar keçirməsi, bunların cavabdehin qanunsuz hərəkəti və ya hərəkətsizliyi nəticəsində baş verməsi, qanunsuz hərəkət və hərəkətsizliklə mənəvi zərər arasında səbəbli əlaqənin olması və zərərvuran şəxsin təqsiri müəyyən edilmiş olsun. Hazırkı işdə iddiaçı taxıl məhsulunun məhv olması nəticəsində iztirab keçirmiş, müəyyən mənəvi sarsıntılara məruz qalmış, müxtəlif orqanlara müraciət etməyə məcbur olmuşdur. Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Prosessuаl Məcəllənin 119.1və 119.2-ci maddələrinə görə məhkəmə xərcləri ödənilmiş tələblərin məbləğinə münasib olaraq işdə iştirak edən şəxslərə aid edilir. İddiaçı müəyyən olunmuş qaydada dövlət rüsumunu ödəməkdən azad edilmişsə, dövlət rüsumu iddianın təmin edilmiş hissəsinə münasib olaraq cavabdehdən tutularaq dövlət gəlirlərinə alınır. Həmin Məcəllənin 121.1-ci maddəsinə görə məhkəmə nümayəndənin və ya vəkilin göstərdiyi yardıma görə xərclərin, konkret hallar və çıxış üçün təqdim olunmuş hesab nəzərə alınmaqla, digər tərəfdən ağlabatan məbləğdə alınıb xeyrinə qətnamə çıxarılan tərəfə verilməsini qərara alır. Məhkəmə kollegiyası qanunvericiliyin tələbini nəzərə alaraq hesab edir ki, hüquqi yardıma görə tələb olunan 150 manatın 100 manatı, ödənilmiş 30 manat dövlət rüsumunun 09 manatı cavabdehdən alınıb iddiaçıya verilməli, ödənmiş dövlət rüsumunun 21 manatı iddiaçının özünə aid edilməlidir. Azərbаycаn Respublikаsı Mülki Prosessuаl Məcəllənin 217-ci mаddəsinə əsаsən məhkəmənin qətnaməsi qanuni və əsaslı olmalıdır. Qətnamə iş üzrə müəyyən edilmiş həqiqi hallara və tərəflərin qarşılıqlı münasibətinə uyğun əsaslandırılmalıdır. Məhkəmə (hаkim) öz qətnаməsini yаlnız məhkəmə iclаsındа tədqiq olunmuş sübutlаrlа əsаslаndırır.
12 Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu “N.Məmmədovanın şikayəti üzrə məhkəmə aktlarının Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına uyğunluğunun yoxlanılmasına dair” 31 yanvar 2006-cı il tarixli qərarında qeyd etmişdir ki, məhkəmə qətnaməsi hüquqla bağlı mübahisəyə baxıldıqdan sonra məhkəmə iclasında müəyyən olunmuş işin faktiki halları və hüquq normaları əsasında çıxarılır. İddiaçının hüququnun pozulması təsdiqlənərsə, məhkəmə öz qətnaməsilə bu hüququ müdafıə etməlidir. Əgər iddiaçının hüququnun pozulması təsdiqlənməzsə, məhkəmə onun iddiasını rədd etməli və bununla da, cavabdehin iddiaçının əsassız hərəkətləri və ya fikirləri ilə pozula biləcək hüquqlarını müdafıə etməlidir. Hər bir halda məhkəmənin qətnaməsi, ilk növbədə, məhz mübahisə tərəflərinin fərdi hüquqlarını və qanuni mənafelərini müdafiə edən akt kimi çıxış etməlidir. “Məhkəmə qətnaməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun 24 noyabr 2005-ci il tarixli 04 nömrəli qərarında göstərilmişdir ki,məhkəmə qətnaməsi mülki və iqtisadi mübahisələrdən irəli gələn işlər üzrə ədalət mühakiməsinin yekun aktı olduğu üçün onun qəbul edilməsi ilə mübahisəli hüquq münasibətlərində müəyyənlik yaranmalı, pozulmuş və mübahisə edilən hüquqların və qanunla qorunan mənafelərin real bərpası təmin olunmalıdır. Məhkəmə kollegiyası iş üzrə yekun olaraq bu nəticəyə gəlir ki, apellyasiya şikayəti qismən təmin edilməli, iş üzrə Göyçay Rayon Məhkəməsinin 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)-1148/2014 nömrəli qətnаməsi ləğv edilməli, yeni qətnаmə qəbul edilməklə iddia tələbi qismən təmin edilməli, cavabdehdən məhv olmuş taxıl məhsulunun əkilib becərilməsinə çəkilən xərcə görə 500 manat, əldən çıxmış faydaya görə 755 manat, vurulmuş mənəvi zərərə görə 100 manat hüquqi yardım üçün nümayəndəyə ödənmiş vəsaitə görə 100 manatı, ödənilmiş 30 manat dövlət rüsumunun 09 manatı cəmi 1464 manat cavabdehdən alınıb iddiaçıya verilməli, ödənmiş dövlət rüsumunun 21 manatı iddiaçının özünə aid edilməlidir. İddia tələbi qalan hissədə təmin edilməməlidir. Şərh edilənlərə əsasən və Azərbaycan Respublikası Mülki Prosessuаl Məcəlləsinin 372, 384, 387, 392 və 393-cü maddələrini rəhbər tutaraq məhkəmə kollegiyası
İddiaçı Rəşidov Sahil Faiq oğlu tərəfindən verilmiş apellyаsiyа şikаyəti qismən təmin edilsin. İş üzrə Göyçay Rayon Məhkəməsinin 22 sentyabr 2014-cü il tarixli 2(046)-1148/2014 nömrəli qətnаməsi ləğv edilsin, yeni qətnаmə qəbul edilməklə iddia tələbi qismən təmin edilsin. Cavabdeh Hacıyev Fizuli Abdulla oğlundan məhv olmuş taxıl məhsulunun əkilib becərilməsinə çəkilən xərcə görə 500 (beş yüz) manat, əldən çıxmış faydaya görə 755 (yeddi yüz əlli beş) manat, vurulmuş mənəvi zərərə görə 100 (bir yüz) manat hüquqi yardım üçün nümayəndəyə ödənmiş vəsaitə görə 100 (bir yüz) manatı, habelə ödənilmiş 30 manat dövlət rüsumunun 09 (doqquz) manatı, cəmi 1464 manat alınıb iddiaçı Rəşidov Sahil Faiq oğluna verilsin. Ödənmiş dövlət rüsumunun 21 (iyirmi bir) manatı iddiaçının özünə aid edilsin. İddia tələbi qalan hissədə təmin edilməsin. Qətnamədən, surəti rəsmi qaydada verildiyi gundən 2 (iki) ay müddətində Şəki Apellyasiya Məhkəməsi vasitəsi ilə Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin mülki kollegiyasına kassasiya şikayəti verilə bilər. Qətnamədən şikаyət verilmədiyi hаldа qəbul edildiyi gündən 2 (iki) аy keçdikdə qanuni qüvvəyə minir.
Sədrlik edən:i mza var Hakimlər: imza var düzdür Hakim Hümbət Səlimov
13 Yüklə 294,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|