Reja: I. M. Sechenovning psixologik yondashuvlari

Sobiq sovet psixologiyasi: rivojlanish bosqichlari, ilmiy, maktablar va zamonaviy yondashuvlar

Reja:

1.I.M. Sechenovning psixologik yondashuvlari.

2. Moskva psixologiyasi maktabi asoschisi L.S Vigotiskiy psixologik qarashlari

3.Faoliyat nazaryasi

4.Ijtimoiy psixologiya

5.D.N.Uznadzening psixologiya rivojiga qo`shgan ulkan hissasi.

I.M.Sechenov. Rossiya ,hozirgi Nijniy Novgorod viloyati,Tepliy Stan qishlogida tugilgan. Rossiyada fiziologiya maktabi va psixologiyada tabbiy ilmiy yonalish va bosh miya reflekslari togrisidagi ta`limotning asoschisi.Peterburg faxriy akademiya muxbir a`zosi

Moskva universtitetining tibbiyot fanini tugatgan.Peterburg xirurgiya akademiyasining fiziologiya kafedrasini boshqargan ,fiziologiya labaratoriyasini tashkil qilgan. 1890- yilda u psixofiziologiya va bilish nazaryasi masalalariga oid muommolarni o`rgandi.

L.S.Vigotskiy. 1896 metodolog-psixolog ,ko`p yillar davomida bola psixikasining o`rganishda empirik usullardan foydalanish dasturi ustida ish olib borgan.10 yil davomida olib borilgan tinimsiz va tig`iz izlanishlar orqali u 180 dan ortiq asarlar yozib qoldirgan . Bu asarlar orasida.``San`at psixologiyasi``, ``Fikr va nutq``, ``Pedagogik psixologiya ,``Psixologik krizisning tarixiy mazmuni`` kabi asarlari mashhurdir.

Ichki psixik jarayonlarning tushunish uchun inson organizmi doirasidan chiqib, uning atrof- muhit bilan bo`ladigan munosabatini o`rganish kerak edi. Uning konsepsiyasi ma`naviy- tarixiy deb atash mumkin edi ,chunki ong va psixik jarayonlarga interpretatatsiyani faqatgina ularning rivojlanishi va qurilishi orqali berish mumkin edi.Vigotskiysning asosiy g`oyasi, yuqori psixik funksiyalarning rivojlanishini tasdiqlash bilan bog`liq edi .Ular yosh bolada kattalar bilan muloqot davomida rivojlanadi .Vigotskiyning fikricha , rivojlanish , ma`naviy belgilarni ularning ichida eng soddasi bo`lgan so`zlarni o`zlashtirish bilan bog`liq bo`ladi.

Vigotskiy ikkita gipotezani oldinga surgan:

• 1) Oliy psixik funksiyalarning tarqalishi,
• 2)Tashqi integratsiya yo`li orqali ichki faoliyat ning vujudga kelishi.
• Izlanishlar shuni ko`rsatadiki ,xulq –atvorni o`zlashtirish avval tashqi (sotsial) planda ,kattalar bilan muloqot davomida rivojlanadi va shundan so`ng funksiyalar ichiga aylanadi . Bu qonuniyat ,man`aviy rivojlanishning umumgenetik qonuni deb ataladi. Shaxsning ko`rsatkichi deb , tabbiy va oliy psixik funksiyalar ko`rinishida ko`rishimiz mumkin.Insonda qancha mana`viy funksiyalar ko`p bo`lsa, unda shuncha dunyo o`z xulq-atvorini ustidan bo`lgan boshliqligi kuchyadi.

A.N.Leontev (1903-1979) –psixolog ,ilm tashkilotchisi faoliyat nazaryasi asoschisi.Uning asarlari orasida `Psixika rivojlanishi ` `Faoliyat ong shaxs` kabilar mashhurdir.Leontov konsepsiyasi inson rivojlanishida ijtimoiy determinatsiyaning o`rni haqidagi qarashni ma`qullab , qaysidir manoda Vigotskiy yo`lini davom ettirgan .Leontevning shaxs teoriyasi asosiy tamoyili yordamida insoning natural faoliyatini tushunish bilan ifodalash mumkin. Uning konsepsiyasining asosiy tushunchasi bu faoliyat kategoriyasidir

Faoliyat nazaryasi:

Faoliyatning asosiy formasi uning tashqi faoliyatidir .

Daliliy ma`nosi bu so`z ma`nosi bilan solishtiriladi

Leontev ta`kidlab o`tganidek, ma`no faqatgina bittaga

Taaluqli bo`la olmaydi,chunki harakatni individ bajarmaydi

Tarixiy rivojlanishning tashqi faoliyat davrida ichki funksiyalar yuzaga kelishi mumkin.

Rubishteyn.(1889-1960) Mashhur psixolog faylasuf fikrlash psixologiyasi muomosi ustidan tadqiqotlar olib borgan, psixologiya asoslarini yaratuvchisi,`Umuman psixilogiya asoslari` nomli darslik muallifi.`Ijodiy faoliyat tamoyili` maqolasida u ongni aktiv faoliyati deb baho berdi. Bu g`oya asosida ongni birligi va faoliyati tamoyilini yaratdi.

Ong birligi va faoliyati haqidagi g`oyalar psixologiyaning rivojlanishining ayni bir etapida vujudga kelgan bo`lib XX asrning 30-40 yillarida introspektiv psixologiya va bixeviorizm bilan bog`liq muommolarni hal qilish uchun ham vujudga kelgan .Ong birligi va faoliyat tasdig`I ong va psixikani passiv bir mavjudligi emas sub`yekt faoliyati,real individ va inson faolyati uni atrof-muhit bilan bo`lgan munosabati jarayoni o`rganiladi.Rubishteyn alohida ta`kidlab shuni aytadiki ,insonga faqatgina faoliyat emas balki shaxs ham tanlov huquqiga ega xolda ta`sir o`tkazish kuchiga egadir

V.S.MERLIN(1898-1982). Shaxsiyatning integral nazariyasini ishlab chiqadi.

1.Biokimyoviy. 2.Somatik. 3.Neyrodinamik. 4.Psixodenamik (temperament bosqichi) 5.Shaxsiyat.

E`tiboringiz uchun raxmat

1~21AP gurux talabasi .

Pardayeva Mohinur.