Samarqand davlat tibbiyot universiteti

SAMARQAND DAVLAT TIBBIYOT UNIVERSITETI

SamDTU 2-sonli Davolash fakulteti 113-guruh talabasi Shukurillayev Xalilbek

REFERAT

Mavzu:____________________________________________________
____________________________________________________

____________________________________________________

Bajaruvchi: _________________________
Tekshiruvchi:_________________________
SAMARQAND-2023

REJA:
1.Organizmga dori moddalarni yuborish to`g`risida umumiy ma’lumot

2.Dori moddalarni sirtdan yuborish
3.Og`iz orqali yuborish
4.Dori moddalarni paraentral yuborish
5. Teri orasiga qilinadigan inyeksiyalar
6.Dori moddalarni mushak orasiga yuborish.
7.Dori moddalarni venaga yuborish

Dori moddalarini yuborishning turli usullari mavjud:

1) tashqi usul - teri qoplamlari, shilliq pardalar yoki nafas yo'llari
orqali;
2) ichki (enteral) usul - og'iz yoki to'g'ri ichak orqali;
3) parenteral usul - me'da-ichak yo'llarini chetlab.
Dori moddalarini sirtdan qo'llash:
Teriga dorilar malham, emulsiya, eritma, kukun, damlama, chayqatma (boltushka) holida qoʻllanadi. Dorini ishlatish uning mahalliy ta'siriga (koʼpchilik mota astlanmagan terining so'rish xususiyati nihoyatda kam uchun), yog'da eruvchi moddalargina asosan, yog` bez amoninash usullari surtish, kompresslar, primochka (lattani hoʻllab bosish),sepish, jarohatga har xil bog'lamlar qo'yish va ishqab (iylab) surtish.Dorilarni toza teriga, loza asboblarda va qo`lni tozalab yuvgandankeyingina qo'yish kerak. Dezinfeksiya qilish yoki reflektor ta'sir ko'rsatishmaqsadida teriga ko'pincha yodning spirtdagi eritmasi surtiladi. Buning spirtdagi eritmasiga hoʻllab teriga surtiladi va surib tashlab yuboriladi. Flakondagi yodni paxta tolalari bilan ifloslantirmaslik uchun surtgichni yodning spirtli eritmasi solingan flakonga botirish yaramaydi. Buninguchun ozroq yod eritmasini stakanga quyib olish lozim. Yodning spirtdagi eritmasi tiqini zich berkilmaydigan idishda uzoq saqlansa, spirtning bugʻlanishi hisobiga yod konsentratsiyasi kuchayishi mumkin. Ana shunday konsentrlangan eritmani terining nozik sohalariga surtish, uning kuyishiga sabab bo'ladi.Kukun dorilar - turli xil teri kasalliklarida (ayniqsa, bichilishda) keng qo'llaniladi. Buning uchun qo'llar yuvilgach, kuk un dori sepiladigan sohalar yaxshilab toza doka salfetka bilan artib quritiladi va kukunli idishni toʻnkargan holda kerakli sohalarga bir xil tarqaladigan qilib silkitiladi. Bemorning xijolatli sohalariga kukun dori sepiladigan bo'lsa uni boshqa bemorlardan ajratib qo'yish choralari ko'rilishi lozim. Muolajani tugatgach qo‘llar yuviladi. Teriga malhamlar qo'llash. Vrach tavsiyasiga binoan malhamlar teriga surtilishi, ishqalab (silab) surtilishi va bog'lamlar holida qo'yilishi mumkin. Teriga mahamni surtish uchun qoʻllar yuvib tozalanadi. Bemor qulay vaziyatni olgach malhamni tyubikdan kurakchaga yoki shpatelga siqib chiqariladi va kerakli sohaga surtiladi. Ishlatilgan kurakeha yoki shpatelni qaytib malhamli qutiga (idishga) tiqish yaramaydi. Qo'llar yuvilib, malhamning so'rilishiga e'tibor berib turiladi. Malhamni ishqalab (iylab) surtish quyida joylashgan to'qimalarga, nerv tolalariga, a'zolariga ta'sir ko'rsatish maqsadida amalga oshiriladi. Buning uchun bemor qulay vaziyat olishi tavsiya etiladi. Qo'llar yuviladi. Malham maxsus ishqalash moslamasiga tushiriladi kerakli sohaga aylanma Harakat 5-10 daqiqa davomida silab ishqalanadi. Muolajadan so'ng qoʻllar yuviladi va bemor nazoratga olinadi. Malhamli bog'lam qo'yish uchun qo'llar yuviladi, kerakli miqdordagi malham shpatel yordamida olib salfetkaga surtiladi. Malham sathi qo'yiladigan yuzaga mos kelishi kerak. Malhamli salfetka kerakli joyga qo'yilgach ustidan paxta bo'lagi qo‘yilib bint bilan (88-rasm) mahkam bog'lanadi. Qo'llar yuviladi va bemorga bogʻlam qancha vaqtga qo'yilganligi tayinlanadi. yuzaga mos kelishi kerak. Malhamli salfetka kerakli joyga qoʻyilgach ustidan paxta bo'lagi qo'yilib bint bilan mahkam bog'lanadi. Qo'llar yuviladi va bemorga bog'lam qancha vaqtga qo'yilganligi tayinlanadi. Malhamli bog'lam qo'yish. Ko'z kasalliklarini davolashda turli xil eritmalar va malhamlar qo'llanadi. Ulardan maqsad - mahalliy ta'sir qilishdir. Biroq konyunktivaning soʻrish qobiliyati yaxshi boʻlib, dorilarni dozalashda ana shu jihatlarni ham hisobga olish kerak. Koʻzga tomiziladigan tomchi dorilaming steril saqlanishiga alohida e'tibor berish zarur. Koʻz kasalliklari xonasida koʻz dorilarining eritmalari tubi keng, boʻgʻziga rezim qalpoqchali tomizg'ich kiydirilgan maxsus kolbachalarda saqlanadi. Dori to'ldirishdan oldin kolbachalar distillangan suvda yuviladi va 15 daqiqa qaynatiladi. Tomizg'ichlar alohida, ulardan olib qo'yilgan rezina qalpoqchalari bilan qaynatiladi. Sovitilgandan so'ng tomizg'ichlarga rezina qalpoqchalar kiydiriladi va mos keladigan kolbachalarga solib qo'yiladi. Bu ish qoʻlga steril rezina qo'lqoplar kiyib bajariladi. Dori 2 kunga yetadigan qilib qo'yiladi va tegishli etiketka yopishtiriladi. Dorilar koʻzga tomizgʻich bilan tomiziladi. Muolajadan avval qoʻlni yaxshilab yuvish lozim. Bemordan yuqoriga qarash so'raladi va bu vaqtda chap qoʻldagi steril nam deka sharcha bilan qovoqni pastga tortiladi. O'ng qoʻl barmoqlari bilan tomizg‘ichning rezina qalpoqchasi bosiladi va qovoq orasiga 1-2 tomchi ertma tomiziladi. Qovoqlar yumilganda dorining ortiqchasini o'sha doka sharchaning o'zi shimib oladi. Konyunktival xaltachaga bir tomchi dori sigʻadi xolos, shuning uchun 1-2 tomchidan ortiq kiritish kerak emas. Dori tomizishda tomizg‘ichning uchi bemorning kipriklariga tegmasligi kerak, bordi-yu, tegib ketsa bu tomizg'ichdan foydalanish mumkin emas, uni albatta sterillash zarur. Malham dori ko'zga oldin qaynatib olingan maxsus shisha kurakcha yordamida qo'yiladi. Buning uchun kurakcha uchiga ozgina malham olinib, uni qovoq chetiga parallel holda ushlab, pastki oraliq burmaga tegiziladi. Shundan keyin bemor qovoqlarini yumadi, malhamni qovoqlar orasida qoldirib, kurakchani esa chekkaga tomon gorizontal yuritib ohista chiqariladi. Malham ko'z soqqasi yuzasiga yaxshiroq yopishishi uchun yumilgan qovoqlar usti steril sharcha bilan yengillanadi. Burunga kukun, eritma, emulsiya, malham va bug' (amilnitrat, novshadil spirti bug'lari) koʻrinishidagi dorilar mahalliy, rezorbtiv va reflektor ta'sir koʻrsatish maqsadida kiritiladi. Burun shilliq pardasidan dorilar juda tez so'riladi.
Kukundori burunga nafasga olinadigan havo oqimi bilan tortiladi: burunning oʻng katagini bekitib turib, kukunni chap katagi orqali tortiladi va aksincha. Odam xushdan ketganda reflektor ta'sir ko'rsatish uchun novshadil spirtiga hoʻllangan paxta sharcha bemorning burniga yaqinlashtiriladi, uning bugʻlari nafas orqali burunga kiradi. Tomchi dorilar burunga tomizg'ich orqali (bolalarga 2-3 tomchi, kattalarga 5-6 tomchi) tomiziladi. Tomizishdan oldin bemor burnini qoqib olishi kerak, bolalarning burni esa steril paxta tamponlar («pilikchalar») bilan tozalanadi. Bemor o'tirgan bo'lsa, undan boshini orqaga tashlash so'raladi . chalqancha yotgan bo'lsa, boshidan yostiqni olib qo'yib, chap qoʻlning bosh barmog'i bilan bemor burnining uchi biroz ko'tariladi dorini burunning chetlariga tekkizmasdan tomiziladi, shundan keyin bemor dori tomizilgan tomonga boshini engashtirishi lozim. 1-2 daqiqa oʻtgach. dori burunning 2-katagiga tomiziladi. Burunga emulsiyalar kiritish uchun choy qoshiqdan foydalaniladi, emulsiyani suyultirish uchun qoshiq oldindan qizdirib olinadi. Buruming 2 katagiga yuborish uchun chorak choy qoshiq emulsiya yetarli. Quloqqa dori tomizg`ich bilan (bolaga 5-6 tomchi, katta odamga 6 8 tomchi) quviladi. Buning uchun eshituv vo'lini oldindan tozalash kerak.
Dori moddalarini enteral yo'l bilan yuborish