Semantik xususiyatlari

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784 
www.oriens.uz 
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 
3(5), May, 2023 
1084 
SO‘Z, TERMIN VA ATAMA TUSHUNCHALARI, ULARNING O‘ZIGA XOS 
SEMANTIK XUSUSIYATLARI 
Mamatkulova Roxila 
TerDU 2-kurs magistranti 
ANNOTATSIYA 
Maqolada terminologiyaning rivojlanish jarayoni jahon va o‘zbek tilshunosligi 
misolida tahlil qilingan. Termin va atama leksemalarining birlashtiruvchi va farqli 
tomonlari yoritib o‘tilgan. Sohaviy terminologiyaning o‘ziga xos xususiyatlari 
olimlarning fikrlari orqali isbotlangan.
Kalit so‘zlar: 
termin, atama, lug‘at, sohaviy terminlar, terminologiya, 
terminolog olimlar.
ABSTRACT 
The article analyzes the development process of terminology on the example of 
world and Uzbek linguistics. The unifying and different aspects of term and term 
lexemes are highlighted. Specific features of field terminology are proven by the 
opinions of scientists. 
Key words:
 term, term, dictionary, field terms, terminology, terminologists. 
KIRISH 
Hozirgi tez sur’at bilan rivojlanayotgan davrda o‘zbek tili terminolagiyasining 
rivoji, uning pirovardida turli fan tarmoqlarning sohaviy terminologik lug‘atlarini 
tuzish katta ahamiyat kasb etmoqda. Nafaqat lingvistika terminlari, balki, sohalar 
terminologiyasi tadqiqi zamonaviy jamiyat uchun muhim ahamiyat kasb etib 
kelmoqda. Gapimizning isboti sifatida turli xil terminlar yig‘ilib, fanlar kesimida 
maxsus lug‘atlarni tuzilgani, shu yo‘nalishning mazmun-mohiyatini yetarlicha 
anglash uchun zamin yaratilganini alohida ta’kidlashimiz mumkin. 
Tilshunoslikda terminlarning o‘ziga xos xususiyatga egaligi, ularning umumiy 
leksik tizimga kirmasligi, maxsus leksik tizim hosil qilishi qator olimlar tomonidan 
o‘rganilgan. Terminologiya yuzasidan izlanishlar olib borgan tadqiqotchilar o‘tgan 
asrda “atama”ni maxsus so‘z, muallifning ongli so‘z yaratish mahsuli sifatida, 
“termin”ni esa til umumiy tizimidagi alohida, aniq belgilangan quyi tizim sifatida 
ko‘rib chiqdilar. Tilshunoslikda ma’lum tushunchalarni ifodalovchi umumiy va 
maxsus terminlar, termin va atama yuzasidagi qarashlar olimlar tomonidan turlicha 
talqin qilinadi. Terminga qo‘yiladigan talablar, atamaning xususiyatlari, undagi ko‘p 
ma’nolilikni ifodalash jihatlari, terminologik birliklarda omonim, sinonim, antonim 
polisemiya hamda polifunksionalilik xususiyati mavjudligi, so‘z birikmalari, 

---