Seraton n ve antagon stler

SERATON N VE ANTAGON STLER  

 

Seratonin = 5-HidroksiTriptamin (5-HT) 

*Yerleşimi: 

GIS Mukozasında: Büyük kısmı burada Enterokromafin hücrelerde. 

Enterik Mast Hücrelerinde Az miktarda da ve 

Seratonerjik Nöronlarda (bu nöronlar çoğunlukla beyinde Raphe Çekirdeğinde bulunur) 

 

Etkilediği sistemler: 

SSS 

GIS 

 

Rol aldığı hastalıklar: 

Depresyon,  Anksiyete,  Sosyal  fobi,  Şizofreni,  Obsesif-kompulsif  bozukluk,  Migren, 

Hipertansiyon, Yeme bozuklukları, Bulantı ve kusma 

 

Raphe nukleusu

 beyin sapında seratonerjik çekirdekler grubu, beynin ilkel kısmı denebilecek 

uyku  uyanıklık  iştah  seksüel  aktivite  gibi  yüksek  organizmaların  basit  fonksiyonlarını 

düzenlemeye önemli katkısı var. Retüküler formasyonun bir parçasıdır.  Yan etkilerin büyük 

çoğunluğu bu retiküler formasyonun etkilenmesinden kaynaklanır. 

 

Oluşumu 

Triptofan’dan  Triptofan  hidroksilaz  ile  5  HidroksiTriptofana  dönüşüyor.  Burası  Hız 

Kısıtlayıcı  basamak.  Çünkü  daha  sonraki  5  hidroksi  triptofan’ı  5-HT’e  çeviren  aminoasit 

dekarboksilaz enzimi noradrerjik ve dopaminerjik sentez yolaklarında da etkili, Oysa triptofan 

hidroksilaz, yalnız burada görevli. 

 

Seratonin  prekürsörleri  dışardan  verildiğinde  (triptofan  ve  5-OH  triptofan,  SSSde  seratonin 

artıyor. 

 

L-Aminoasit  dekarboksilaz  inhibitörleri  dışardan  verildiğinde  de  SSS’deki  seratonin 

miktarları daha da artar. 

(D KKAT:  Bu  inhibitörler  SSS’ye  geçemiyor  ve  periferde  seratonin  prekürsörü  miktarının 

azalmasını engelliyor). 

 

Seratonin  seratonerjik  sinir  uçlarında  depolanır,  buradan  stoplazmaya  sızan  seratonin; 

“mitokondriyal enzim” MAO tarafından yıkılır. 

 

**Seratonin Kan Beyin Engelini geçemez 

 

IV verilirse % 90 dan fazlası akciğerde tutulur. (eliminasyonunda önemli) 

 

Seratonin sinaps aralığına egzositozla salınır, oradan Sodyum ve klor varlığında bir potasyum 

çıkartarak (seratonin transporer ile) hücreye geri alınır. 

 

Metabolizması: 

MAO tarafından yıkılıyor ve aldehit dehidrogenaz ile son ürün olan 5-Hidroksi  ndol Asetik 

Asit’e (5HIAA) yıkılıyor. 

*5HIAA  miktarı  seratonin  turn-owerinin  bir  indikatörü.  Klinikte  idrardan  bu  maddenin 

miktarı  saptanır  ve  kromatin  karsinoid  tümör  şüphesinde  de  bu  miktar  tanısal  olarak 

değerlendirilebilir. 

Seratonin etkinliğine son vermenin diğer yolları konjugasyonlar ve RE-UPTAKE olaydır. 

 

Farmakolojikl etkileri: 

KVS: 

5-HT

1

 veya 5-HT

2 

reseptörleri üzerinden;  skelet kası damarları haricinde (bu damarlar farklı 

reseptörlere sahip) kalan damarları KASAR. 

skelet kası damar yataklarını GEVŞET R. 

Ergo alkaloitleri de 5-HT

1

reseptörlerini etkileyerek vazokonstrüktör yanıt oluşturur. 

 

Böbrek damar yatakları 

Büzücü etkiye en duyarlı damarlar venüller ve venler. 

 

Kalbin kan akış hızını yavaşlatır. 

 

Solunum: 

Solunumu  stimüle  ediyor.  Bronşlar,  GIS  kanalı  ve  diğer  düz  kaslarda  kasıcı,  Asım’lılarda 

bronkospazm yapar. 

nce Barsak düz kasları seratonine çok duyarlı. 

 

Barsaklar 

Ufak dozda bile spazma ve peristaltik hareketlerde armaya neden olur. Buna bağlı olarak ishal 

ve karın ağrısı yapar. 

 

Prokinetik etki

: Barsaklarda 5HT4 agonisti ilaçlar (S SAPR T, METOKLOPRAM D, 

RENZAPR T) mide boşalmasını hızlandırır. 

 

Uterusu, mesaneyi ve üretrayı da kasar. 

 

5HT3 reseptörleri aracılığıyla primer afferent sinir uçlarını uyarır. 

 

Seratonin agonist ve antagonistleri 

 

Seratoninin  KBBi  geçemediğinden  ve  non-selektif  etkili  olduğundan  kendisi  ilaç  olarak 

kullanılmaz. 

Bu yüzden agonist ve antagonistler tercih edilir. 

 

*5HT2 antagonistleri  

 Metizerjit, siproheptadin, pizotifen. 

*5HT1 parsiyel agonistler 

 Ergo alkaloidleri (ergotamin, dihidroergotamin) 

*Tam antagonist 

 

 SUMATR PTAN 

*5HT3 Antagonistleri  

  Ondansetron,  granisetron,  tropisetron  (antiemetik) 

özellikle kanser tdv ilaçlarına bağlı bulantı-kusmada. 

*ALOSETRON ise kabızlıkla seyreden iritabl kolon sendromunda kullanılır 

*5HT4 agonistleri 

 

Metoklopramid, 

Sisaprid. 

Gastrokinetik 

olarak 

kullanılır. Tegaserod da kabızlığın egemen olduğu iritabl kolon sendromunda kullanılır. 

 

Seratonin reseptörleri 

 

SSS ve periferde 7 tip seratonin reseptörü vardır. 

5HT3 reseptörü haricindekiler ikincil ulak aracılı yanıtlar doğurur. G-proteini Adenilat 

Siklaz vb. METOKOTROP K RESEPTÖR deniyor. 

5HT3 reseptörleri ise membrana kenetli iyon kanalı niteliğinde ve aktive olması 

hücre içine iyon giriş çıkışını düzenler. (pompa)  YONOTROP K RESEPTÖR 

 

5-HT

1

 alt tipleri. 

5-HT

1A

, 5-HT

1B

, 5-HT

1Da

, 5-HT

1Db

, 5-HT

1E

, 5-HT

1F

, 5-HT

1P

 

 

5-HT

1A

:  SSS’de  çok  yaygın.  SSS’de  Raphe  Çekirdeğinde  bu  reseptör  bulunur.  Miyenterik 

Pleksus (ince barsakta bulunur)ta da bulunur. 

 

Tüm 5-HT

1 

reseptörleri ve bu da AMP inhibisyonu gösteriyor. 

Raphe çekirdeği kaynaklı postsinaptik inhibisyona aracılık ederler. 

Hipoaktivitesi  anksiyeteye  yol  açar.  Atipik  bir  anksiyolitik  olan  BUSP RON  tarafından  bu 

reseptörler aktive edilerek anksiyete önlenir. 

 

Medulla Oblangatadaki 5-HT

1A

res’leri aktivasyonu Kan Basıncını düşürücü etki yapar.(geçin) 

Majör  depresyonda  bu  5-HT

1A 

tipi  somatodentrik  otoreseptör  etkinliğinin  arttığı  bulunmuş. 

Somatik sinirin dentrit kısmındaki otoreseptör, kendi kendisini inhibe ediyor demektir. 

 

Postsinaptik tarafta değil, salındığı sinir üzerinde. 

Beyin dışında Enterik Kolinerjik Nöronlarda var. 

 

Agonistleri 5-OH-DPAT, BOSP RON VE LSD 

Buspiron dışındakileri deneysel farmakolojide önemli. Klinikte önemi yok. 

 

5-HT

1B

 rec alt tipi: 

 

SSSde bazal ganglionlarda, striatumda, frontal kortekste bulunur. Presinaptik’tirler. 

Terminal  otoreseptördür  ve  diğer  nörotransmitterlerin  salınımını  kontrol  eden 

heteroreseptördürler. 

Bazal ganglionda olması, hareketlerimiz ve lökomotor aktividede rol oynadığını düşündürür. 

Beyin arterinde ve diğer damarlarda da vardır ve damarlarda kasılmaya neden olur. 

Önemli Olan Antagonisti: METERGOL N. 

 

5-HT

1D

alt tipi 

Bazal  ganglionlarda,  Substantia  Nigra’da,  trigeminal  ganglionlarda,  hipokampus’ta,  Damar 

düz kasında bulunur. 

Tüm 5-HT

1 

rec alt tipleri gibi cAMP inhibisyonuyla etki eder. 

Damar düz kasını kasar, otonomik sinirleri inhibe eder. 

Selektif  agonisti  olan  SUMATR PTAN  akut  migren  krizi  tedavisinde  kullanılıyor.  Serebral 

arteri kasarak bu etkiyi yapar. 

 

5-HT

1E

ve 5-HT

1F 

korteks ve putamende bulunurlar. 

 

5-HT

1P 

enterik sinir sisteminde var. Agonisti  NDALP N, Antagonisti RENZAPR Ddir. 

 

5-HT

2

  rec’leri:  Spiperon,  LSD  ve  Ketanserine  yüksek  afinite  var.  Dihidroergotamin, 

pizotifen, metiserjit, siproheptadin, ketansein bu reseptörün antagonistleridir. 

 

5-HT

2A

  Beyin  korteksi,  Medulla  spinalis,  GIS  damarları,  bronş  düz  kasında  damar 

endotelinde, trombositte var. 

Piramidal nörları GABA üzerinden inhibe eder. Lökomotor aktiviteye katkıda bulunur. 

Bellek-Öğrenmeyi bu recler üzerinden etkiler.. 

Selektif antagonistler Ketanserin ve Siproheptadin’dir. 

 

5-HT

2B

 

Nitrik Oksit (NO) yoluyla endoteli gevşetir, damar düz kasını ise kasar.  leum, mide fundusu, 

uterus ve damarlarda var.

 

5-HT

2C 

  SSSde bulunur, periferde yoktur. 

 

5-HT

3 

  

Antineoplastiklerin neden olduğu bulantı ve kusmada rol oynar. 

Bu bulantı ve kusma bu ilaçların entrokromafin hücrelerde seratonin salınımına yol açmasıyla 

olur. Bu da vagal eferentleri uyararak bulantı kusma yapar. 

Ondansetron, tropisetron ve granisetron bu reseptörleri antagonize ederek BKi önler. 

 

5-HT

4

  

GISte var, burada gevşemeye sebep olur 

leumdakiler ise ucundakiler ise kasılma yapar. 

Adenilat siklazı aktive ederek cAMP düzeyini artırırlar. 

Agonistleri 5-MetoksiTriptamin, metoklopramin (antiemetik) ve Sisaprit. 

 

5-HT

5

. Geç. 

 

5-HT

6

 rec. 

SSSde asetilkolin salıverilmesinde rol oynar. Antagonisti klozapin. (nöroleptik) dopaminerjik 

reseptörlere asıl etkisi, 5HT6 rece de etkisi var. 

 

5-HT

7

 Düz kas gevşemesi ve sirkadian ritmin devamından sorumlu. 

Agonist  sumatriptan, LSD 

Antagonist   methiotepin, Klozapin, Spiperon 

 

 

LAÇLAR 

 

*Sumatriptan Süksinat ve diğer triptanlar. 

5HT1 agonisti, özellikle 1D ve 1B ye yüksek afinite 

Migren ve cluster tipi baş ağrısında kriz döneminde kullanılır, profilakside değeri yok. 

1D rec üzerinden arter ve ven şantlarını büzerek migren başağrısını engeller 

 

YE: flushing, bulantı, terleme. MAO inh kullananlarda, KKH, hipotansiyon, CVH kontrnd. 

 

 

*Pizotifen Hidrojen Maleat: 

Metizerjit gibi etki eder. 

Nonselektif parsiyel Agonist ancak 5-HT2’ye antagonist. 

Migren  profilaksisinde  kullanılır.  Akut  krizde  etkisiz.  ştah  Arttırıcı  olduğundan  anoreksia 

nevrosa’ya karşı kullanılır. 

 

*Metizerjit 

Yarısentetik ergo alkaloidi. 5-HT2 recleri parsiyel bloke eder. 

Migren profilaksisinde kullanılır 

 

 

*siproheptadin 

Antihistamin etki var 

5HT2 blokör 

Migren profilaksisinde kull 

ş

tah artırır 

Anoreksia nevrosada yararı var 

 

*Ketanserin 

5 HT2 atnagonist, α1 blokör. Reynaod sendromunda vazospazmı çözer. 

 

*Buspiron: 

1a rec aktivatörü 

Anksiyolitik etkili seratonerjik. 

 

*Metoklopramid Sisaprid 

Metoklopramid belirgin antidopaminerjik, antiemetik etki var 

4 recleri aktive eer, 3 reclerde antagonist. Epilepside kontrendike. 

 

Tegaserot. 5-HT4 parsiyel agonist. Antidepresan etki yok 

 

Ondansetron: 5HT 3 agonist. Bulantı kusmada kullanılır. 

 

SSRI,  fluoksetin  sertalin  ve  oksetinler:  antidepresan,  obsesif  kompülsif  bozukluklarda 

kullanılır. 

 

Fizyolojik Önem: 

Enterokromofin  hücreler:  GISde  p  maddesiyle  etki  ediyo,  enterik  bazal  seratonin  bazal 

uyarılarla bu bezlerden seratonin salınımı artar. Karsinoid tümör bu hücrelerden köken alır 

Trombositlerde seratonin depolanır. Buralarda sentezlenmez. Endotel hasarında pıhtılaşmayı 

artırmaya katkısı var. 

KVSde  önemi  kalpte  +  inotrop,  +  kronotrop  (5HT4  recler  üzerinden)  Damar  düz  kasında 

kasılmaya neden olur. 

IV  vrilen  verilen  seratonin  Bezol  Jariş  refleksine  neden  olur.  3  basamaklı  bir  kan  basıncı 

değişikliği gösterir. 1- KB düşüşü ve bradikardi, (5HT3 rec aracılı) 2- düz kastaki kasılmaya 

bağlı  olarak  KB  artışı  Sonra  da  çizgili  kas  damar  yatağında  gevşemeye  neden  olarak  uzun 

süreli KB düşüşüne neden olur. 

GISte  peristaltik  hareketlere  armaya  neden  olur.  Diyare  yapar.  Mide  boşalmasını 

hızlandırmak için 5HT4 rec kullanılır. Gastrik asit sekresyonunda da azalmaya neden olur. 

SSSde çok yönlü etkiler, her telden çalmış. 

 

Patolojik  durumlardan  da:  depresyon  şizofreni  anfetamin  gibi  meezolimbik  yoğla  etki  eden 

ilaçlar benzeri etki. Ani bebek ölümlerinde rol oynar. Bu ölümlerde 5H AA yüksektir.