Tashkilot – biron-bir umumiy maqsadlarga erishish yo’lida birgalikda mehnat qilish. (ikki va undan ko’p bo’lgan bir guruh kishi)
Tashkilot deb atalishi uchun qandaydir guruh quyidagi majburiy talablarga javob berishi kerak:
- o’zini guruh a’zosi deb hisoblaydigan ikki kishi bo’lishi kerak
- barcha guruh a’zolarining o’zining bir umumiy maqsadi bo’lishi kerak
- maqsadga erishish uchun birgalikda ishlaydigan guruh bo’lishi kerak
2. Rasmiy va norasmiy tashkilotlar
Zamonaviy tashkilotlar turli-tumanligi bilan ta’riflanadi va ma’lum alomatlar bo’yicha bo’limadi, masalan shakllantirish alomatlari asosida quyidagiarga ajratiladi:
Rasmiy tashkilotlar = ular aniq qo’yilgan masad, shakllantirilgan qoidalar, tuzilma va aloqaga egalar. Bu guruhga biznesning barcha tashkilotlari, davlat va xalqaro institut va idoralar kiradi.
- Norasmiy tashkilotlar = ular aniq ma’lum maqsadlar, qqoidalar va tuzilmalarsiz faoliyat yuritadilar, ularga oila, do’stlik, odamlar o’rtasidagi norasmiy munosabatlarning barcha institutlari kiradi.
Har bir tashkilotning faoliyat yuritishi va rivojlanishi ma’lum bir muhitda amalga oshiriladi. (ichki va tashqi)
Tashkilotning ichki muhiti uning hayotiy manbasi hisoblanadi. U o’z ichiga tashkilot faoliyatini yuritish vaqtning ma’lum oralig’ida mavjud bo’lish va yashab qolish imkoniyatini beradi.
Tashkilotning ichki muhiti quyidagi tashkil qiluvchilar bilan uzviy bog’liq:
Tashkilotning tashkiliy tuzilmasi = alohida bo’linmalarning ajratilishi, ular o’rtasidagi aloqa va bo’linmalarning yagona bir butunga birlashishini aks ettiradi.
Xodimlar = har qanday tashkilotning asosi hisoblanadi. Odamlarsiz tashkilot yo’q
Tashkiliy madaniyat = tashkilot a’zolari tomonidan taqsilanadigan eng muhim boylik, niyatlar va belgilarning yig’indisidir
Tashkilotning tashqi muhiti
Tashqi muhit tashkilotni resurslar bilan ta’minlovchi manba hisoblanadi.
Tashqi omillar tashkilotlar ichidagi barcha omil va jarayonlarga ta’sir ko’rsatadi, shu bilan bir vaqtda ular tashkilotning boshqa operatsiyalariga nisbatan ko’proq darajada relevantli (muhim)dir. Ular 2 guruhga bo’linadi.
Tashkilotlar umumiy tashqi muhitining omillaridan iborat bo’lib, ular jamiyat, iqtisodiyot va tabiiy muhitning holatini aks ettiradilar va bevosita tashkilot bilan bog’liq emaslar.
Tashkilotning bevotita (ishga doir) muhiti omillari kiradi, ular bevosita bog’langanlar va ular bilan o’zaro hamkorlik qildilar. Bular iste’molchilar , yetkazib beruvchilar, raqiblar, ish bo’yicha hamkorlar va boshqalar.
Nemis olimlari tashqi muhitni ta’riflash uchun “murakkab” va “dinamik” tushunchalaridan foydalanadi.
