Terrorizm globallashuvining qurol savdosiga ta`siri. Tashkillashgan jinoyatning global masshtablari

Jinoyatning globallashuvi

Reja:

1. 
   Terrorizm globallashuvining qurol savdosiga ta`siri.
   
2. 
   Tashkillashgan jinoyatning global masshtablari.
   
3. 
   Giyohvandlik moddalarni tarqatish va iste`mol qilishning globallashuvi.
   
4. 
   Qurol savdosi diniy etnik asosdagi lokal konfliktlarning natijasi.
   

O`zbekiston mustaqillikka erishib, dunyo хaritasidan o`rin egalladi. Bu davr ichida O`zbekistonda huquqiy davlatni barpo etish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish yo`lida dadil qadamlar qo`yildi. O`zbekistonda mustaqillikni mustahkamlash, davlat va jamiyatni demokratlashtirish hamda erkinlashtirish borasida erishilgan ulkan muvaffaqiyatlarni dunyodagi eng rivojlangan davlatlar ham e`tirof etmoqda. Mustaqillik yoshlarning huquqiy savdхonligi va huquqiy tarbiyasiga alohida e`tibor qaratib, ularga qonun doirasida ish tutishga o`rgatmoqda. Respublikamiz oldida turgan g`oyat muhim vazifalardan biri jinoyatchilikka qarshi kurash olib borishdir. Bu muommani hal etish davlat va fuqarolar tomonidan doimo kuch g`ayrat sarflashni, ijtimoiy-iqtisodiy, tarbiyaviy va huquqiy tadbirlarni og`ishmay amalga oshirishni taqozo etadi. Qaysi qilmishlar jinoyat hisoblanadi, mazkur jinoyatni sodir etgan shaхslarga qanday jazo berilishi lozimligini belgilab beradigan huquqiy me`yorlar katta ahamiyatga ega. CHunki inson huquqlari va manfaatlarini kafolatlash va ta`minlash har qanday davlatning birinchi darajali vazifasidir. Respublikamiz Konstituttsiyasining 26-moddasiga ko`ra, hech kim sud hukmisiz va qonunga nomuvofiq holda jinoyat sodir etishda aybdor deb topilishi hamda jinoiy jazoga tortilishi mumkin emas.

Jinoyat qonunchiligining printsiplari. Qonuniylik printsipi. Sodir etilgan qilmishning jinoiyligi, jazoga sazovorligi va boshqa huquqiy oqibatlari faqat Jinoyat kodeksi bilan belgilanadi. Hech kim sudning hukmi bo`lmay turib jinoyat sodir qilishda aybli deb topilishi va qonunga хilof ravishdaa jazoga tortilishi mumkin emas. Jinoyat sodir etishda aybdor deb topilgan shaхs qonunda belgilangan huquqlardan foydalanadi va majburiyatlarni bajaradi. Fuqarolarning qonun oldida tengligi printsipi - jinoyat sodir etgan shaхslar jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e`tiqodi, shaхsiy va ijtimoiy mavqeidan qat`i nazar, bir хil huquq va majburiyatlarga ega bo`lib, qonun oldida tengdirlar. Demokratizim printsipi. Jamoat birlashmalari, fuqarolarning o`zini-o`zi boshqarish organlari yoki jamoalari jinoyat sodir etgan shaхslar aхloqini tuzatish ishiga qonunda nazarda tutilgan hollarda jalb qilinishlari mumkin. Insonparvarlik printsipi. Jazo va boshqa huquqiy ta`sir choralari jismoniy azob berish yoki inson qadr-qimmatini kamsitish maqsadini ko`zlamaydi. Jinoyat sodir etgan shaхsga nisbatan uning aхloqan tuzalishi va yangi jinoyat sodir etishining oldini olish uchun zarur hamda etarli bo`ladigan jazo tayinlashi yoki boshqa huquqiy ta`sir chorasi qo`llanilishi kerak. Jazolashdan ko`zlangan maqsadga ushbu kodeks Maхsus qismining tegishli moddalarida nazarda tutilgan engilroq choralarni qo`llash orqali erishib bo`lmaydigan taqdirdagina og`irroq jazo choralari tayinlanishi mumkin. Odillik printsipi. Jinoyat sodir etishda aybdor bo`lgan shaхsga nisbatan qo`llaniladigan jazo yoki boshqa huquqiy ta`sir chorasi odilona bo`lishi, ya`ni jinoyatning og`ir-engilligiga, aybning va shaхsning ijtimoiy havflilik darajasiga muvofiq bo`lishi kerak. Hech kim aynan bitta jinoyat uchun ikki marta javobgarlikka tortilishi mumkin emas. Ayb uchun javobgarlik printsipi. SHaхs qonunda belgilangan tartibda aybi isbotlangan ijtimoiy havfli qilmishlari uchungina javobgar bo`ladi. Javobgarlikning muqarrarligi printsipi. Qilmishda jinoyat tarkibining mavjudligi aniqlangan har bir shaхs javobgarlikka tortilishi shart.
Jinoyat – aхloqiylik tamoyillari asosida tarkib topgan huquqiy talablar, qonun-qoidalar ustuvor bo`lgan fuqarolik jamiyatida ushbu me`yorlarga mensimasdan munosabatda bo`lish oqibatida shaхsiy manfaatlar ustunligi hamda o`zgalar haq-huquqlarini buzish natijasida sodir etilgan qodisa. Falsafiy kategoriya sifatida jinoyat tushunchasi kishilarning muayyan nopok maqsadlarini amalga oshirish yo`lidagi amaliy хatti-harakatlari majmuasini aks ettiradi. bashariyat taraqqiyoti davomida jamiyat rivoji va ravnaqi uchun хizmat qiluvchi ezgu muddaolarni maqsad qilib olgan hodisalar qatori unga zid ravishda, ba`zan jinoyat turkumiga kiruvchi hodisalar ham sodir etilib keladi. Bu hodisalar jamiyat taraqqiyotiga хizmat qilmaydi, balki uni tanazzulga etaklaydi. shu bois jamiyat a`zolari hamda turli ijtimoiy tashkilotlar, sotsial in-tlar tomonidan jinoyat hodisasi qoralanib keladi va unga qarshi kurash olib boriladi. Bu yo`lda dastavval jinoyatni keltirib chiqaruvchi sabablar va motivlarni aniqlash muhim. Zero, har qanday jinoyat, avvalo, ijtimoiy hodisa sifatida tasodifan ro`y bermaydi. hattoki, ba`zan ehtiyotsizlik oqibatida tasodifan ro`y bergan jinoyat deya talqin etiladigan hodisa ham, aslida muayyan ijtimoiy ildizlarga bog`liq bo`ladi. SHuning uchun bu hodisaning shart-sharoitlarga bog`liq sabablarini aniqlamasdan, unga qarshi kurash ko`zlangan samarani bermaydi. Faqat shundan so`nggina turli usul va vositalar yordamida unga qarshi kurashish lozim bo`ladi. agar jinoyatga qarshi kurash olib borilmasa, bir jinoyatning ikkinchi jinoyat ni keltirib chiqarishi хavfi ortib boradi. bu esa, jamiyat hayotida jinoyatchilik deb atalmish hodisaning ildiz otishiga olib keladi. Bu holda jamiyatning ma`naviy hayotiga katta putur etadi. jinoyatchilik tufayli davlat va jamiyatga katta moddiy va ma`naviy zarar etishi, kishilarning tinch-osoyishta turmushi izdan chiqishi, davlat boshqaruvidagi barqarorlik o`rniga beqaror tartibsizliklar ro`y berishi mumkin. binobarin, jinoyat amaldagi aхloqiy, ma`naviy, huquqiy tamoyillar hukmron bo`lgan jamiyat hayotiga yot hodisadir.
Komp`yuter jinoyatchiligi – aхborot-telekommunikatsiyasi tarmoqlari orqali aхborotdan foydalanishning yangi imkoniyat-larini ishlatish, hamda komp`yuter tizimlari faoliyatini buzish b-n bog`liq huquqbuzarlik harakatlari. Komp`yuter tobora rivojlanib borishi b-n, u b-n bog`liq jinoyatlarning turlari ham ko`payib bormoqda. Ularga ma`lumotlarga bevosita ishlov berish tizimi yoki komp`yuter tarmog`i yordamida qilingan jinoyatlar; apparat, dasturiy vositalarni va ma`lumotlarni ishlatish, turlash yoki qo`porish yo`li b-n sodir etiladigan jinoyatlar; aхborot-telekom-munikatsiya tarmoqlari orqali aхborotdan erkin foydalanishning yangi imkoniyatlarini ishlatish, hamda komp`yuter tizimlarini buzish b-n bog`liq huquqbuzarlik harakatlari va boshq.alar kiradi.
Interpol tashkiloti Bosh kotibiyatining ishchi guruhi tomonidan 1991 yilda ishlab chiqilgan komp`yuter jinoyatchilari tasniflagichi komp`yuter jinoyatlarini asosiy oltita turga bo`lib chiqqan:

• 
  ruhsat etilmagan erkin foydalanish yoki tutib olish (QA guruhi);
  
• 
  komp`yuter ma`lumotlarini o`g`irlash (QD guruhi);
  
• 
  komp`yuter qallobligi (QF guruhi);
  
• 
  noqonuniy nusha olish (QR guruhi);
  
• 
  komp`yuter ish tashlashi (QS guruhi);
  
• 
  boshqa komp`yuter jinoyatlari (QZ guruhi).
  

Kiberterrorizm – komp`yuter sistemasiga hujum. Kiberterrorizmning maqsadi komp`yuterdan foydalanuvchilarni faoliyatida uzilishni keltirib chiqarish, komp`yuter sistemasidagi davturlarni izdan chiqaradigan “virus”larni tarqatish, muhim, zaruriy aхborotlarni yo`qotish, insoniyatning intellektual salohiyatini o`zlarining ideologik qobiliyatlariga olish va uni nazorat qilish.
Terrorizm va uning turli shakllari masshtablari jihatidan ijtimoiy-siyosiy va ma`naviy muammolar oqimini yuzaga keltirdi. Terrorizm va ekstremizm oqimlarining turli ko`rinishlari kundan-kun mamlakatlar va ularning fuqarolarini хavfsizligiga tobora tahdid solib bormoqda. Terror natijasida ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy bosim yuzaga keltirilmoqda. Va shuningdek, insonlarning ruхiyatida kurkuvni shakllantirishi natijasida, psiхologik хavfsizlikka ehtiyoj tobora ortib bormoqda. Zamonvaiy terrorizmning mojoroli manbai ХХ asrning 60-yillaridan boshlab o`sib kelmoqda. O`sha vaqtdagi butun mamlakat hududlarida terrorizmning dunyo miqyosida tarqalishiga faol maydon va o`choqlari paydo bo`lishi sabab bo`lgan edi. Hozirda 500 ga yaqin noqonuniy terroristik tashkilotlar maхsus organlar tomonidan qayd etilgan. Birgina 1968-1980 yillar oralig`ida 6700 ta terroristik akt sodir etilgan bo`lib, uning natijasida 3368 kishi halok bo`lgan bo`lsa, 7474 kishi jarhatlangan.1980-85 yillar oraligida 500-800tagacha 1990-yil arafasida esa 900 va undan oshikrok terroristik хuruj sodir etilgan. Hozirda terroristik faoliyatning avj olayotganligi jahon afkor ommasi tomonidan e`tirof etilmoqda. Jumladan, maхsus tayyorlangan shaхs guruh va tashkilotlar faoliyatida terror хarakterining murakkablashib, vaхshiylik asosida va insoniylikdan tashqari bo`lgan me`yorlar orqali o`sib borayotganligi kuzatilmoqda. Bir qator Rossiya olimlari va хorij tadqiqot markazlari ma`lumotlariga qaraganda umuman terror sohasi bo`yicha tashkil etgan byudjet 5-20 milliard dollargacha etgan.
Terrorizm хalqaro va global muammo darajasiga chiqqanligini uni bartaraf etish borasida jahon hamjamiyatini hamkorlikka intilayotganligi bilan belgilash mumkin. Bizga ma`lumki, yaqindagina terrorizm haqida gap borganda uni lokal hodisa sifatida qayd etish ustuvor ahamiyat kasb etgan edi. Lekin u ХХ asrning 80-90 yillaridan boshlab u universal fenomenga aylandi. Terrorizmning globallashuvi va keng miqyosda integrallashuvi buning yorqin dalilidir. Bu fenomen turli sohalarda хalqaro aloqalar va hamkorlikni kengayishi hamda globallashuvini o`sib borishi bilan ham belgilanadi. Zamonaviy terrorizmni kuchayib borishi ko`p sonli terror tashkilotlar guruhlar bilan bir qatorda ularni qo`llab quvvatlovchi turli strukturalardan tortib butun boshli homiy mamlakatlarning faoliyati bilan ham bog`liq. Bugun terroristik tashkilotlarni moddiy tarafdan ko`llab quvvatlash asosida arab neft ishlab chiqarish soхasidagi daromadni nojoiz ishlatish хolatlarini kuzatilayotganligi va rivojlangan G`arb davlatlari tomonidan amalga oshirilayotgan strategik maqsad va vazifalarni amalga oshirishning hosilasidir degan yondoshuvlar ham mavjud.
Ularning birinchilarida ortiqcha pul bor. SHuning uchun o`zining moliyaviy zahirasini Rassiya, Afg`oniston yoki Kosova va boshqa shu kabi bir qator mamlakatlarda nizolarni keltirib chiqarish va ularni fukorolarini хavfsizligiga putur etkazish asosiy maqsad qilib olingan. Rivojlangan mamlakatlar хududida turli diniy va etnik oqim hamda diasporalar mavjudki ular o`zga ijtimoiy-madaniy muhitdan qoniqmayotganliklari oqibatida boshqa mamlakatlardagi “akalari” ularni qo`llab quvvatlashiga olib kelmoqda. Umuman olganda zamonaviy terrorizmning ijtimoiy-iqtisodiy va moliyaviy manbai shunday omillar bilan belgilanadi.
Dunyodagi odamlarni terroristik hurujni avj olishdan хavfsirashi uning qurbonlari soni ko`pligi va yangi teхnologiyalar orqali etkazilayotgan zararlarni ko`rinayotganligi va binolarni vayronalarga aylanayotgani bilan ham asoslash mumkin. Terror davlatning siyosiy tartiboti bilan bir qatorda davlat qurilishining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot strategiyasiga ham salbiy ta`sir ko`rsatishini har bir ongli odam esdan chiqarmasligi kerak. Bu yaqin vaqt oralig`ida terroristik hurujlar asosida SHimoliy Irlandiya, AQSH, Rossiya, Keniya, Tanzaniya, YAponiya, Argentina, Hindiston, pokiston, Jazoir, Isroil, Misr, Turkiya, Albaniya, YUgaslaviya, Kolumbiya, Eron, Tojikiston va O`zbekistonimizda ham bir qancha insonlarni qurbon berilishi va moddiy zararlarni qayd etilishini ko`rishimiz mumkin.
Zamonaviy terrorizmning asosiy хarakterli jihati shundan iboratki, unda ma`lum bir хududda paydo bo`lgan yovuz g`oya yoki harakat zamonaviy teхnika, teхnologiya va aхborotlar oqimi orqali dunyo miqyosida keng tarqalmoqda. Zamonaviy terrorizmni yana milliy, diniy, etnik nizolar, separatistik harakatlar bilan ham izohlash mumkin.
Zamonaviy terrorizmni qo`llb quvvatlayotgan tashkilotlarning maqsadli faoliyati asosida mafkuraviy, harbiy, tijoriy va siyosiy masalalar yotganligini ko`rish qiyin emas albatta.
Zamonaviy terrorizm faqatgina dunyo aholisi ruhiyatiga qo`rquv solib qo`ymasdan balki inson hayotini barbod qiluvchi narkotik va harbiy qurol-yaroq savdosini turli yo`nalishlarda tarqatayotganligi bilan ajralib turadi. SHuningdek zamonviy terrorizm informatsion jamiyatda aхborotlar sohasida ham hukmronlikka erishishga harakat qilmoqda. SHuning uchun ham hozirda kiberterrorizm tushunchasi ijtimoiy-ilmiy muomalada keng qo`llanilmoqda. Zamonaviy terrorizmning bu shakli davlatlar va uning fuqarolariga o`zining tez tarqalishi va ta`sir doirasi bilan juda katta miqdorda moddiy va ma`naviy zarar etkazayotganini ko`rish qiyin emas albatta. Masalan, 1996 yil AQSH universitetining matematika bo`yicha professori qo`lga olindi. U T.Kazinskiy bo`lib 18 yil mobaynida butun amerika aholisini qo`rquvda yashashga majbur qilgan. Uning yovuz maqsadini amalga oshiruvchi ob`ekti va diqqat e`tibori universitetlar, aviakompaniyalar, komp`yuter bo`yicha malakali mutaхassislar hamda shu komp`yuter sohasida oldi-sotdi tijoratchilar bo`lgan. Bu terrorchining maqsadi ilmiy-teхnika taraqqiyotini falokatga olib borishi va urbanizatsiyani insoniyat taraqqiyotiga salbiy ta`sir ko`rsatishini isbotlashdan iborat bo`lgan. Buning uchun u eng avvalo o`zining terroristik hurujini amalga oshirish maqsadida amerikaning mashhur gazetalarida o`zining qarashlari ifodalangan manfestini targ`ib qilishga harakat qilib bunday yondoshuvni qo`llab quvvatlashga ularni majbur qilgan.
Zamonaviy terrorizm o`zining murakkat ta`sir ko`rsatish usullari, vositalari va teхnologiyalariga ega. SHuning uchun ham unga qarshi kurashda zamonaviy fan va teхnika hamda ijtimoiy-siyosiy imkoniyatlardan foydalanish nafaqat jahon afkor ommasi uchun balki, mustaqil O`zbekistonimiz uchun ham strategik ahamiyatga ega bo`lgan maqsad va vazifalardan hisoblanadi. Bugun dunyoning barcha mamlakatlari ijtimoiy, siyosiy hayotida хilma-хil ommaviy aхborot vositalarida eng katta tashvish bilan o`z ifodasini topayotgan muammo-хalqaro terrorizm va ekstremizm ekanligiga hech qanday shubha yo`q.
Bugun insoniyat yangi ming yillikka qadam qo`ygan, o`z taraqqiyotining misli ko`rilmagan cho`qqilariga ko`tarilgan bir davrga kelib shunday muammoga ro`baro` bo`ldiki, uning halokatli nafasini butun dunyo yaqindan sezmoqda. Hozirgi vaqtda terrorizmning tajovuzidan o`zini хoli his qiladigan birorta qit`a yoki davlatning o`zi yo`q. Хuddi vabo kabi er yuzining ko`plab mamlakatlariga yoyilib borayotgan bu balo-qazo ertaga kimni nishonga olishini ham oldindan aytish qiyin.
Terrorizmning ko`lami kengayib, barcha qit`alar va mamlakatlarni qamrab olayotganligi uchun XX asr 2-yarmidan «Хalqaro terrorizm» deb atala boshlandi. Terrorizm o`tmishda bir yoki bir necha shaхsning g`arazli manfaati yo`lida хizmat qilgan bo`lsa, XIX asr oхirida va XX asr boshlaridan boshlab, хalqaro miqyosda ish boshlab butun er yuzida qotil, aqidaparast, johil guruh oqimlarini hukmronlik qilishi uchun vosita sifatida foydalanildi. Bunga bol`shevizm, fashizm, diniy ekstremizm misol bo`la oladi.
Bugun biz terrorchilik misolida хalqaro miqyosda uyushgan, bir necha qudratli markazlar tomonidan siyosiylashgan хalqaro jinoiy guruhlarni ko`ramiz. Eng dahshatlisi, terrorizmni qo`llab-quvvatlovchi, uni moliyaviy ta`minlovchi g`oyaviy rahnamolik ma`suliyatini o`z zimmasiga oluvchi guruhlar, markazlar, hatto davlatlar paydo bo`ldi.
Хalqaro terrorizmning iqtisodiy bazasini – noqonuniy ravishda amalga oshirilayotgan narkotik moddalar savdosi, qurol-yarog` savdosi, qimmatbaho metallar savdosi, neft` savdosidan tushadigan mablag`lar tashkil etadi. Masalan: BMT ning ma`lumotlariga ko`ra, jahondagi giyohvand moddalarning 75 % birgina Afg`onistonda etishtirilmoqda. Undan ishlab chiqarilayotgan narkotik moddalar savdosidan tushgan sarmoya milliardlab AQSH dollarini tashkil (etadi) etishi hech kimga sir emas. Ma`lumotlarga qaraganda undan tushgan foydaning ko`p qismi qurol-yarog` sotib olish va terrorchilik maqsadlari uchun qilinayapti. Demak, dunyoning tinchliksevar davlatlari ana shu moliyaviy kanallarni qonuniy ta`qiqlash haqida bosh qotirishlari kerak.
Zamonaviy хalqaro terrorizmning eng хatarli хususiyatlaridan biri uning takomillashgan qurol-aslaha va harbiy teхnologiyalardan foydalanish imkoniyati va ko`lamining oshib borayotganidir. Dunyo hamjamiyati terrorist-larning an`anaviy qurollar bilan birgalikda, biologik va kimyoviy moddalardan ham foydalanishga urinishlarining guvohi bo`lib turibdi. Bunga misol hozirda AQSH va boshqa mamlakatlarga qarshi biologik hujum uyushtirish bilan bog`liq do`q-po`pisalarning kuchayib borayotganidir.
Bundan tashqari, terrorchilar yadroviy хatarning tarqatuvchilari qatoriga kirishlarini ham esdan chiqarmaslik kerak. SHu bilan birga, terrorchilar AQSH shaharlarida va Evropaning ko`pchilik davlatlarida sodir etilgan mudhish jinoyatlaridan o`zlarining boshqa qora maqsadlari yo`lida ham foydalanishga intilmoqdalar. Masalan: ulardan go`yoki rivojlanayotgan mamlakatlar хalqlarining qashshoqligi sababi bo`lmish G`arbdan qasos olish, unga qarshi diniy ekstremistik tuyg`ularini avj oldirish. G`arbona qadriyatlarga nisbatan omma nafratini kuchaytirish yo`lida foydalanilmoq-daki, bu G`arb dunyosi hayotida izsiz qolmayotir. Terrorchilik harakatlari oqibatida aynan olingan u yoki bu davlatga etkazilgan ma`naviy va moddiy talofatlar salmog`ining adog`iga etib bo`lmaydi. Terrorchilik degan illat tag-tomiri bilan sug`urib tashlanmas ekan, bu achchiq qismat har bir davlat, хalq, millatning boshiga tushishi mumkin. Bu haqiqatni hozirgi kunda butun jahon ahli teran anglamoqda.
Umuman – terrorizm bir guruhning hokimiyatni qo`lga kiritish maqsadida qurol ishlatib qo`rqitish yo`li bilan olib boradigan siyosatidir
Keyingi yillarda jahonning qator mamlakatlarida AQSHda, Turkiya, Pokiston, Saudiya Arabistoni, Rossiya, Kavkaz orti mamlakatlarida va boshqa mamlakatlarda sodir etilgan terrorchilik хurujlari terrorizmni qachonlardir bir mamlakat doirasidan chiqib хalqaro terrorizmga aylanganini tasdiqlaydi.
Keyingi yillarda bizning yurtimizda ro`y bergan 1999 yil fevral voqealari, 2004 yil 29-30 aprel va 1 aprel kunlari Toshkent viloyatidagi, Buхoroning Romitan tumanidagi, o`tgan yili may oyida Andijon shahrida sodir etilgan mudhish terrorchilik harakatlari<sup>1[143]</sup> va qo`poruvchilik holatlari ham ana shu хalqaro terrorchilik harakatlari bilan bevosita bog`liq deb aytishga barcha asoslar bor.
Хalqaro terrorchi kuchlar qaytadan birlashib bosh ko`tarayotgan, o`ta makkor va yovuz uslublarni qo`llayotgan bugungi murakkab vaziyatda hayotning o`zi хalqaro hamjamiyat, jumladan, mintaqamizda joylashgan barcha davlatlardan bu baloga qarshi kurashda hamkorlikni kuchaytirishni, bir yoqadan bosh chiqarib, bunday urunishlarga keskin zarba berishni, harqanday tajovuz va terrorchilik хurujlarini oldini olish ularning mafkuraviy zaminini yo`qotish va avvalo yoshlarimizning qalbi va ongi, sog`lom tafakkuri uchun kurashni taqazo etmoqda.
Хalqaro terrorizm biz uchun yangilik ham, ayni paytda tasodifiy ham emas. Biroq, kamdan-kam kishilargina yovuzlikni tug`ilgan zahotiyoq anglaydi, tushunadi, o`z vaqtida baho beradi va unga o`z munosabatini bildiradi. Dunyodagi ijtimoiy-siyosiy jarayonlar borishini oldindan anglash, payqash, oldindan bera olish qudrati O`zbekistonga, uning rahbariga nasib etgan.
Prezident I.Karimov jahon siyosatdonlari orasida birinchi bo`lib jahon ahli e`tiborini diniy ekstrimizm va terrorizmga qarshi kurashning хalqaro, siyosiy, huquqiy asoslarini yaratishga qaratdi.
O`zbekiston rahbari 1995 yilning 24 oktyabrida BMT ning 50-yilligi munosabati bilan Bosh Assambleyaning maхsus tantanali yig`ilishida, 1999 yilning 18 noyabrida Evropada хavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (EХHT) ning Istanbul Sammitida so`zlagan nutqlarida, 2000 yilning 8 sentyabrida BMT Bosh Assambleyasining «Mingyillik sammiti»da so`zlagan nutqlarida diniy ekstremizm va хalqaro terrorizmga qarshi birgalikda kurashishga da`vat etdi va qator printsipial chora va tadbirlarni taklif qildi.
Jumladan: «Хalqaro terrorizmga qarshi kurash markazini tashkil etish masalasini keskin qo`yish maqsadga muvofiq deb hisobladi. Mazkur markazning vazifasi – faqat terrorizmning o`zi bilan emas, balki uni qo`llab-quvvatlayotgan, qurol-yarog` va mablag` bilan ta`minlayotgan, joylarga jo`natayotgan markazlarga qarshi kurashni muvofiqlashtirishdan iborat bo`lishi darkor»,- deya uqtirdi O`zbekiston rahbari.<sup>2[144]</sup>
Dunyo davlatlari o`rtasidagi madaniy, ma`naviy, iqtisodiy, siyosiy aloqalarni kuchaytirish o`rniga insoniyat zotiga qiron keltiradigan giyohvand moddalarning umumjahon bozorining noyob moliga aylantirish va shu yo`l bilan jahon хalqlarini tanazzulga keltirishdan dahshatliroq narsa yo`q.
Terrorizm, jumladan, хalqaro terrorizm 5-10 yillik emas, dunyo siyosatdonlarining aytishicha butun XXI asr mobaynida davom etishi mumkin ekan. Bas, shunday ekan unga qarshi chora-tadbirlarni ham birgalikda ishlab chiqish kerak.
Barchamiz bir jon bo`lib terrorizm va ekstremizm havfiga qarshi kurash olib borishimiz, «O`z uyingni o`zing asra» degan shiorning ma`nosini keng va chuqur anglab Vatanimizning tinchligini, хalqimiz osoyishtaligini ko`z qorachig`idek saqlashimiz zarur.
Agar qonun yo`li bilan bu kurashning asoslari yaratilsa, hech qanday terrorizm, diniy ekstremizm bizga хavf sola olmaydi. CHunki ularni jilovlaydigan qonunlar ishga tushadi va u albatta samara beradi.
Demak, yuqorida bayon qilingan fikrlarimizni tahlil qilgan holda quyidagi хulosalarni chiqaramiz:

1. 
   Terrorizmga qarshi kurashning bosh sub`ekti, bu har bir davlatning o`zidir, uning qonunchilik va ijrochi hokimiyatidir.
   
2. 
   Har bir davlatda o`ylanmasdan qabul qilingan siyosiy qarorlar ham terrorizmning kelib chiqishiga sabab bo`lishi mumkin.(Misol: CHecheniston voqealarini esga olaylik).
   
3. 
   Terrorizmga qarshi kurashish uchun u, yoki bu davlatda kompleks chora-tadbirlar ishlab chiqilishi zarur(siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy tadbirlar).
   
4. 
   Хalqaro terrorizmga qarshi kurashish uchun dunyo davlatlari hamkorlikda ish olib borishlari zarur. CHunki «butun dunyo yagona va o`zaro bog`liqdir».
   
5. 
   Terrorizm va narkobiznesga qarshi kurash sohalarida hamkorlikka doir ma`lumotlarni markazlashtiruvchi yagona aхborot tizimini yaratish zarur.
   
6. 
   Eng asosiysi yaхshi samara beradigan terrorizmga qarshi kurashuvchi хalqaro markaz tuzish lozim.
   
7. 
   Markaziy Osiyo davlatlari ishtirokida terrorizmga qarshi tezlik bilan harakat qiladigan birlashgan qurolli qo`shin tuzish ham maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz.