Òzbekiston Respublikasi Oliy va òrta maxsus ta'lim vazirligi Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika instituti Matematika va informatika fakulteti

Mavzu: Bilimlarni tasvirlash modellari: mantiqiy modellar,tarmoqli semantik modellar,freymli modellar,mahsulotli modellar

Òzbekiston Respublikasi Oliy va òrta maxsus ta'lim vazirligi

Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika instituti Matematika va informatika fakulteti Matematika va informatika yònalishi 110-20-guruh talabasining ASHIRBEKOVA KOMILANING Informatikaning nazariya asoslaridan fanidan

tayyorlagan .

TAQDIMOTI

Mavzu: Bilimlarni tasvirlash modellari: mantiqiy modellar,tarmoqli semantik modellar,freymli modellar,mahsulotli modellar

Reja:
1. Bilimlarni tasvirlash modellari turlari.
2. Mantiqiy model haqida tushuncha.
3. Mantiqiy modelni tadbiq etish.

Bilim – predmet sohani tavsiflovchi bilimlar bazasida saqlanuvchi axborot ko‘rinishi hisoblanib, ob‘yektni to‘la tavsiflashni ta‘minlash shartlarini qanoatlantirishi lozim. Bilim uchun hos hususiyatlar ichki interpretasiyalanish, o‘z tuzilmasiga egaligi, bog‘liqligi, faolligi kabilar hisoblanadi. Biror intellektual tizimda bilim olishni tashkil etish uchun, ularni EHM da aks ettirish lozim bo‘ladi. Buning uchun u qandaydir ko‘rinishga ega tizimlashtirilgan axborot shakliga keltiriladi. EHM da aks ettirilgan axborot prosedurali va deklarativ bo‘ladi. Prosedurali axborot dastur ko‘rinishida bo‘lib, masalani echish jarayonida amalga oshiriladi. Deklarativ axborot dastur qayta ishlovchi ma‘lumotlarda aks ettiriladi. Bilimlarni aks ettirishning mantiqiy, tarmoqli, produksionli, freymli modellari ishlatiladi. Bilimlarni hosil qilish ikki funksiya orqali amalga oshiriladi: axborotni tashqi muhitdan olish; olingan axborotni tizimlashtirish.

Bilimlarni hosil qilishda turli ko‘rinishlar va olinayotgan axborotlarning ham har xil ko‘rinishlari mavjud. Shunga qarab bilimlarni hosil qilish tizimlari (BHKT) o‘qitish, o‘zini o‘qituvchi yoki maxsus funksiyaga moslashtirilgan ko‘rinishda bo‘ladi. Axborotni quyidagi ko‘rinishlarda olish mumkin: axborotlarni mantiqiy hulosalashlarsiz olish; bilim ko‘rinishiga keltirilgan axborotni olish; misollar yordamida o‘qish; metadarajada bilim olish. Ixtiyoriy ko‘rinishdagi axborot qabul qilishda bilim olish jarayoni yuz beradi. Mantiqiy xulosalashlarsiz bilim olish mexanik yodlash hisoblanadi. Bilim ko‘rinishida ifodalangan axborotlarni xulosalashlar uchun qo‘llash mumkin. SHu qatorda axborotni to‘g‘ridan-to‘g‘ri eslab qolish ham ishlatilishi mumkin bo‘lib, ular navbatdagi xulosalashlar, boshqa bilimlarni va faktografik ma‘lumotlarni hosil qilishda ishlatiladi.

«Axborot texnologiyalari» axborotlar, ularning xossalari, axborot tizimlari va vazifalari, axborotlarni qayta ishlash, axborotlarning amaliy ahamiyati va boshqa xususiyatlarini o’rganadi.
«Axborot texnologiyalari» iborasidagi «texnologiya» so’zi lotincha «thexnos» - san’at, hunar, soha va «logos» - fan degan ma’noni bildiradi. Ya’ni texnologiya- biror vazifani bajarishda uning turli xil usullari ko’rinishini bildiradi.Axborot texnologiyasining vujudga kelishi va rivojlanishini belgilovchi ichki va tashqi omillar mavjud bo’lib, ularni quyidagicha tavsiflash mumkin:Ichki omillar - bu axborotlarning paydo bo’lishi (yaratilishi), turlari, xossalari, axborotlar bilan turli amallarni bajarish, ularni jamlash, uzatish, saqlash va h.qTashqi omillar - bu axborot texnologiyasining texnika - uskunaviy vositalari orqali axborot bilan turli vazifalarni amalga oshirishni bildiradi.Axborot texnologiyasi tushunchasini quyidagi misol orqali ko’rib o’taylik. Siz biror ma’lumot haqida boshqa bir viloyat (respublika, qit’a)da yashovchi o’rtog’ingiz bilan fikr almashmoqchisiz, deylik, buni turli yo’llar orqali amalga oshirishingiz mumkin. Siz o’rtog’ingizga o’z fikringizni (o’z navbatida, o’rtog’ingiz ham sizga javoban) quyidagi usullar orqali yetkazishingiz mumkin:Bu usullardan 1- va 2-si bilan yoshligingizdanoq tanishib olgansiz va undag foydalanishni yaxshi bilasiz. Zamonaviy telekommunikasiya vositalari imkoniyatlari juda keng tizim bo’lib, unga kompyuter, multimedia vositalari, kompyuter tarmoqlari, intranet, internet kabi tushunchalar kiradi. Bularga axborot tizimlari, axborot tizimlarini boshqarish, axborotlarni uzatish tizimlari, ma’lumotlar ombori, ma’lumotlar omborini boshqarish tizimi, bilimlar ombori kabilar kiradi.XX asrning 90-yillaridan boshlab axborotlashtirish sohasi keskin rivojlanib ketdi. Bizning asrimiz, ya’ni XXI asrni axborotlashtirish va kommunikasiya asri deb bejiz atashmaydi. Axborotlashtirish nima va uning vazifalariga nimalar kiradi, uning asosiy xususiyatlari qanday, degan savollar hozirgi zamon jamiyatidagi har bir fuqaroni qiziqtirishi tabiiy. Chunki inson faoliyatini axborotsiz tasavvur qilish qiyin.