“ Psixologiya” fakulteti “Ijtimoiy iqtisodiyot fanlar” kafedrasi

Ayrim guruhlarni 
ta’riflovchi 
ko’rsatkichlar tipik va 
barqaror bo’lishi uchun 
ularga mansubli birliklar 
soni yetarli miqdorda 
bo’lishi kerak. 
Guruhlar soni 
ko’p - variantli 
yechim asosida 
belgilanishi ke-
rak. 

---

Guruhlar oralig’ining chegarasi masalasiga kelsak, 
uni ikki shaklda yechish mumkin: biri - hamma guruhlar 
uchun oraliqni teng miqdorda belgilash, ikkinchisi - uni 
tengmas shaklda, ko’payib yoki ozayib keluvchi 
miqdorlarda ifodalash. Birinchi holda guruh oralig’i 
quyidagi formula yordamida aniqlanadi: 
i
X
X
K
=
−
max
min
Bu yerda: X
max
- guruhlash belgisining eng katta qiymati; 
X
min 
-uning eng kichik qiymati, K-tuziladigan guruhlar soni. 
Guruhlar oralig’i teng bo’lmagan shaklda belgilanayotganda ularni teng 
miqdorda birliklar bilan to’ldirish ayni muddao hisoblanadi. Bu holda berilgan
to’plam guruhlarga teng sonda birliklarni taqsimlash yo’li bilan ajratiladi, ya’ni m 
q N:k 
Bu yerda: m - harbir guruhga tegishli birliklar soni; 
N-umumiy to’plam birliklari soni; 
k-tuziladigan guruhlar soni. 
Buning uchun dastlab to’plam birliklari guruhlash belgisining qiymatlari 
asosida ranjlashtiriladi, ya’ni tartib soni bo’yicha ularning qatori (ro’yxati) tuziladi, 
so’ngra har «m» ta birliklar sanalib, ulardan birinchi, keyin ikkinchi va h.k. 
guruhlar tuziladi.
 
3. Guruhlash turlari 
Guruhlash statistik bog’lanishlar va qonuniyatlarni aniqlash, o’rganilayotgan 
to’plamning tuzilishini o’rganish va xo’jaliklarning sotsial-iqtisodiy tiplarini 
tasvirlash maqsadida bajariladi. Uning har xil turlari va shakllari mavjud. 
Guruhlash maqsad va vazifalariga qarab uch turga bo’linadi:
1) tipologik;