05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

Qiya pichoqli (gilotinli) qaychilar bilan 32 mm. gacha 
kelinliqsagi metallarni qirqish mumkin. 
Tirgakli og`ma pichoqli qaychi zagotovkani yuqori darajadagi aniqlikda 
qirqish imkoniniberadi. U ostki qo`zg`almas va ustki 2°—6° burchak ostiyaa 
og`ib joylashgan qo`zg`aluvchi pichoqga ega (116-rasm). Ostki pichoq 
stolning (1) orqa qismiga o`rnatilgan. Tirsakli val (2) elektryuritgichdan (4) 
tasma orqali aylanma harakat oladi, ikki ekssentrik (3) sirg`algichga 
ilgarilamaqaytma harakat uzatadi. Bunday qaychida listni stol kronshteyniga 
(6) qo`yib, qisqich (5) bilan bosib qirqiladi. 
Jodi qaychi keng tarqalgan bo`lib, undan 1,5—2,5 mm qalinlikdagi 
listlarni (po`lat, dyuralyumin va b.) qirqishda foydalaniladi (115-rasm). Jodi 
qaychi cho`yandan yasalgan stanina (1) va stoldan (2) iborat. Kdychi sgsshiga 
quzg`almas pichoq (7) o`rnatilgan. Yuqoridagi pichoqning (4) egri chizikdi 
kesuvchi 
tig`i 
pichoq 
ushlagichga 
(5) 
mahkamlangan 
bo`lib, 
u 
muvozanatlagichga (6) ega. Listni (3) kesish vaqtida uni yonlama tirgakka (8) 
jips qo`yib, keskichli dastani pastga bosiladi, natijada list qirqiladi. 
 
7.3. Mehnat xavfsizligi. 
Arra bilan ishlashda quyidagi qoidalarga rioya qilish lozim: 
— kalta zagotovkalarni kengroq tomonidan qirqish, burchakliklar, 
shvellerlar, qo`shtavrli metallarni qirqivdda zagotovkaning holatini 
o`zgartirish; 
— qirqishda polotnoning qirqish zonasiga to`liq kirib chiqishiga e`tibor 
berish; 
— arra bilan ishlashsa uni siltamasdan, shoshilmasdan, bir me`yorda, 

---

37 
taxminan bir daqiqada 30—40 juft ish yo`lini amalga oshirish (bu 
me`yordan oshirilsa polotnoning qizishi natijasida tishlari o`tmas bo`lib 
qoladi); 
— ish yakunida polotno tarangligani biroz bo`shashtirish (arraning gira yoki 
zagotovkaga tasodifan qatgiqurilishi natijasida 
polotno uzilib ketishi mumkin); 
— arraning ravon ishlashi uchun vaqgivaqgi bilan polotnoni mineral moy 
bilan moylab turish;