05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

Metall qirqishni mexanizatsiyalash 
Metall qirqishni mexanizatsiyalashtirish ish vaqtini tejash, 
mehnat 
unumdorligini 
oshirish 
imkonini 
beradi. 
Qo`l 
mehnatini 
yengillashtirish maqsadida mexanik, elektrik, pnevmatik mashinalardan 
foydalaniladi. 
872A arrasi elektr va gidroyuritmali bo`lib, turli zagotovkalarni (sortli 
metallarni) 2 mm anikliqda qirqish imkonini beradi (127-rasm). Qirqilgan 
yuzaning sirt g`adirbudirligi Ra 20 mkm. 
Qisuvchi giralar. 128-rasmda aylana kesimli detallarning bir nechasini qisib 
qo`yish mumkin bo`lgan V ishklli giralar ko`rsatilgan (a, b, yo). Bu giralar 
diame!ri 40 dan 350 mm. gacha bo`lgan detallarni kesa oladi.Giraga 
qirqiladigan magsrialni 45
0 
burchak ostida o`rnatish mumkin.
Gira va zagotonkalarni o`rnatish. Giralar arra stoliga shunday o`rnatilishi 
ksrakki, qirqiladigan zagotovkaning o`qi arra ramkasi yo`lining o`rtasida 
bo`lsin. Zagotovkani giraga o`rnatishda, uni kesuvchi polotnoga nisbatan 
to`g`ri burchak ostida joylashtirishga e`tibor berish lozim. 
Detalni burchak ostida kesish uchun avval girani berilgan burchak bo`yicha 
o`rnatiladi, keyin unga zagotovkani mahkamlab qisiladi. Polotnolar R6M5 
markali po`latdan yasaladi. 
Arra lolotnosini o`rnatish. Polotnoning bir uchi arra ramkasining (2) 
qo`zg`almas plankasiga (5) shtift (4) bilan o`rnatiladi (129-rasm). Ikkinchi 
uchi qo`zg`aluvchi plankaning shtiftiga (3) ilib qo`yiladi, keyin ikkala uchini 
plankalarga (7) boltlar (6) bilan mahkamlanadi. Polotnoni gayka (1) bilan tortib 
tarang`lanadi. Uning tishlari ish yo`liga yo`nalgan bo`lishi kerak. 
Gidroyuritma dasggohsa kran dastasi bilan boshqariladi (130-rasm). 
Kran dastasining «harakatsiz» (130-rasm, a) holatida arraramasi 
ilgarilamaqaytma harakat oladi, «Tushirish» (b) da rama pastga bir tekis tusha 
boshlaydi, «Ko`tarish» («) holatida esa arra ramasi ko`tariladi, «Sekin 
harakat» (g) da polotno kam uzatilib, orqasig`a qaytganda kesiladigan 
material ustidan ko`tariladi. «Tez harakat» vaziyatida (d) polotnoning metallga 
kesib kirishining tezlashishi rostlanadi, dastgohning keyingi ishlashi 
zagotovka batamom kesib tushirilmagunga qadar avtomatik davom etadi.