1- dars. Masalalarni kompyuterda yechish bosqichlari mavzusiga

16 - dars. 0„zgarmas va o„zgaruvchi miqdorlar mavzusini takrorlash mavzusiga 
M-l. Quyidagi o‗zgarmaslami turlarini aytib bering. 

---

M-2.O‗zgaruvchilarga nom berib turiga mos tavsiflang. 

---

17 - dars. Jadval ko„rinishidagi miqdorlar mavzusiga 
а) Л|0J, A[l], A[2], A[3], ... , A[99]; 
[ va ] qavslari ichida faqat bitta son yozilgan, 
demak m&ssiv bir o‗lchovli. Elementlari 
sonini 
darslikdagi 
formula 
yordamida 
hisoblaymiz: 
99-0+1=100 ta. 
b) B[0,0], B[0,1], В[0,2], ... , B[3,5]; 
[ va ] qavslari ichida vergul bilan ajratilgan ikkita 
son yozilgan, demak massiv ikki o‗lchovli. 
Elementlari sonini darslikdagi formula yordamida 
hisoblaymiz: 
(3-0+1) • (5-0+l)=4-6~24 ta. 

---

d) M[0,0,0], M[0,0,1], ... , M[l,.l,l], 
[ va ] qavslari ichida Vergul bi- lan ajratilgan 
uchta son yozilgan, demak massiv uch 
olchovli. Elementlari sonini hisoblaymiz: (l-
0+l)-(l- 0+1)* (1-0+1 )=2 -2-2=8 ta. 
e) G[-22,3J, G[-22,4]
s
,
f
G[-22,5],..., G[-20,5], 
[ va ] qavslari ichida vergul bilan ajratilgan ikkita 
son yozilgan, demak massiv ikki o‗lchovli. 
Elementlari sonini darslikdagi formula yordamida 
hisoblaymiz: 
(-20-(-22)+1) • (5-3+1 )=3 * 3=9 ta. 
M-2. Butun turdagi, chiziqli 100 ta elementli jadval qaysi javobda to'g‗ri tavsiflangan?
a) var B: array [1 ..100] of real; Tavsif bo‗yicha В 
massiv bir ‘o‗lchovli, elementlari soni 100- 
1+1=100 ta, elementlari real, ya‘ni haqiqiy turda. 
Xato javob. 
b) var M: array,[1..100] of char; Tavsif 
bo‗yicha M massiv bir olchovli, elementlari 
soni 100- 1+1=100 td, elementlari char, ya‘ni 
belgili turda. Xato javob. 
d) var A: array [0..99] of string; Tavsif bo‗yicha A 
massiv bir o‗lchovli, elementlari soni 99- 0+1=100 
ta, elementlari string, ya‘ni satrli turda. Xato javob. 
e) var G: array [5.. 104] of integer; 
Tavsif bo‗yicha G massiv bir o‗lchovli, 
elementlari soni 104- 5+1=100 ta, elementlari 
integer, ya‘ni butun turda. To‗g‗ri javob. 
f) var M: array [1..10,1..10] of integer; : 
Tavsif bo‗yicha M massiv ikki 
g) var A: array [5.. 104] of string; Tavsif 
bo‗yieha A massiv bir o‗lchovli, elementlari 
soni 104— 
M-l. To‗g‗ri to‗rtburchakli haqiqiy turdagi sakkiz satrli va o‗n bir ustunli F jadval qanday tavsiflanishini 
aniqlang. 
a) var A: array [8..11] of real; Tavsif bo‗yicha A 
massiv bir o‗lchovli, elementlari soni 11—, 8+1=4 
ta, elementlari real, ya‘ni haqiqiy turda. Xato 
javob. 
b) var B: array [1..8,1..11] of integer; 
Tavsif bo‗yicha В massiv ikki o‗lchovli, elementlari 
soni (8- 1+1)-(11-1+1)=88 ta, elementlari butun, 
ya‘ni haqiqiy turda. Xato javob. 

---

d) var D: array [8..11,8..11] of real; 
Tavsif bo‗yicha D massiv ikki o‗lchovli, 
elementlari soni (11- 8+1)-(11-8+1)= 16 ta, 
elementlari real, ya‘ni haqiqiy turda. Xato javob. 
e) var M: array [0..8,0.. 10] of integer; 
Tavsif bo‗yicha M massiv ikki o‗lchovli, 
elementlari soni (8- 0+1 )*(10—0+1 )=99 ta, 
elementlari integer, ya‘ni butun turda. Xato javob. 
Jadvalga Pif deb nom beramiz. Jadval ikki o‗lchovli. Jadval ele¬mentlari satr bo‗yicha ham 1 dan 9 
gacha, ustun bo‗yicha 1 dan 9 ga¬cha tartiblangan. Jadval elementlari soni (9—l+l)-(9-l+l)=81 taga 
teng. Jadval elementlari 255 dan oshmaydigan butun musbat sonlar. Shuning uchun quyidagicha 
tavsiflaymiz: 
Var Pif: array [1..9,1..9] of byte; 
M-4. Oilangiz a‘zolarining ismi, tug‗ilgan yili va ma‘lumoti haqi- da jadval tuzing. Massivni tavsiflang 
va elementlarini tahlii qiling. 
Quyidagi misoldagi kabi jadval tuziladi. Ism, tug‗ilgan yil va ma‘lumot ixtiyoriy tanlanishi mumkin: 
Oila 
t 
2 
3 
1 
Abdulla 
1947 
Oliy ma‘lumotli 
2 
Bahodir 
1950 
Oliy ma‘lumotli 
3 
Sayfulla 
1950 
Oliy ma‘lumotli 
4 
Abdug‗affor 
1957 
Oliy ma‘lumotli 
Jadvalga Oila deb nom beramiz. Jadval ikki o‗lchovli. Jadval elementlari satr bo‗yicha 1 dan 4 gacha, 
ustun bo‗yicha 1 dan 3 gacha tartiblangan. Jadval elementlari soni (4-l+l)-(3-l+l)=12 ta. Jadval 
elementlari ham sonli ham satrli bo‗lgani uchun string tumi tanlaymiz. Agar xotiradan egallaydigan joy 
hajmini qisqartirmoqchi bo‗lsak, u holda belgilari eng ko‗p elementni aniqlaymiz. Bunday element 
3ustundagi 15 ta belgili ―Oliy ma‘lumotli‖ bo‗lgani uchun massivni quyidagicha tavsiflaymiz: